© Milan / stock.adobe.com
Strasznie piękny: Te fascynujące zwierzęta pełzające nie spotykają się z entuzjazmem wszystkich.
Niektórzy się ich boją, inni nie mogą oderwać od nich wzroku: Ptaszniki. Co sprawia, że ptaszniki są takie wyjątkowe? Czy rzeczywiście są jadowite i jakie warunki należy im zapewnić, chcąc trzymać je w domu? Najważniejsze informacje na ten temat znajdziesz w poniższym artykule.
| Pochodzenie/występowanie: | strefa tropikalna i subtropikalna |
| Długość ciała: | 2 do 12 centymetrów (w zależności od gatunku) |
| Długość życia: | 5 do ponad 20 lat (w zależności od płci) |
| Wielkość terrarium: | w zależności od trybu życia |
| Warunki utrzymania: | pojedynczo (w wyjątkiem hodowli) |
| Temperatura: | 24 do 28°C w ciągu dnia, 20 do 22°C w nocy |
| Wilgotność powietrza: | 70 do 85 procent |
| Podłoże: | nienawożona ziemia do kwiatów, kora, wermikulit |
| Wyposażenie terrarium: | rośliny, miska do picia, nora |
| Żywienie: | głównie owady, małe ssaki |
| Trudność w utrzymaniu: | żywy pokarm |
Ptasznik (Theraphosidae), należy do rodziny ptasznikowatych, obejmującej 147 gatunków oraz ponad 900 różnych rodzajów i podrodzajów, różniących się od siebie wyglądem. Cechy zewnętrzne zależą więc od danego gatunku. Ich wielkość waha się na przykład między dwoma i dwunastoma centymetrami. Różne są również ich kolory i wzory.
Większość gatunków łączy, oprócz takiej samej liczby odnóży, silne owłosienie.
Płeć dorosłych ptaszników można rozpoznać po specyficznych cechach płciowych:
U samców jest to bulbus (w którym przechowuje nasienie) znajdujący się na nogogłaszczkach lub u niektórych gatunków haki lub kolce na pierwszej parze odnóży krocznych.
U samic możemy zauważyć szeroką szczelinę genitalną, która znajduje się na spodniej części odwłoka.
Nierzadko zdarza się, że ptaszniki określane są mianem tarantuli. Jednak tarantule to całkiem sporych rozmiarów przedstawiciele rodziny pogońcowatych, tzw. pająków wilków (Lycosidae), do których nie zaliczamy ptaszników.
Do gatunków najchętniej trzymanych w terrariach zaliczamy:
© bennytrapp / stock.adobe.com
Ptaszniki to z reguły spokojne zwierzęta, które większość czasu spędzają w swoich norach, mogących znajdować się w różnych miejscach, w zależności od gatunku.
Przedstawiciele ptasznikowatych są bardzo różnorodni, także pod względem zachowania. Mogą zamieszkiwać drzewa, żyć na powierzchni ziemi lub pod nią:
Ptaszniki najchętniej żyją w pojedynkę w odosobnionych miejscach, dlatego kontakt z człowiekiem może wywołać w nich duży stres. Należy mieć więc świadomość tego, że ptasznik może zareagować agresywnie, jeśli go dotkniemy.
Może wyczesać z odwłoka włoski parzące lub ugryźć. Dlatego powinno się go podnosić tylko w wyjątkowych sytuacjach i robić to bardzo ostrożnie.
W miarę wzrostu ptaszniki regularnie zrzucają skórę, choć z wiekiem ma to miejsce coraz rzadziej.
© peter neu / stock.adobe.com
Wiele ludzi boi się ptaszników. W większości przypadków całkiem niesłusznie – znakomita większość z nich jest bowiem niegroźna, a zwłaszcza te gatunki, które dostępne w sklepach zoologicznych.
Wynika to między innymi z faktu, że w wielu krajach obowiązują przepisy dotyczące trzymania jadowitych zwierząt, które wymagają uzyskania specjalnego pozwolenia. Inne z kolei nakładają na posiadaczy zwierząt egzotycznych obowiązek ich rejestracji. Dlatego przed zakupem warto dowiedzieć się, jakie zasady obowiązują w naszym miejscu zamieszkania.
Jeśli nasz podopieczny nas ugryzie, przede wszystkim nie wpadajmy w panikę. Jad popularnych gatunków ptasznikowatych nie jest niebezpieczny dla człowieka. Należy jednak pamiętać, że podobnie jak użądlenie osy, może spowodować reakcję alergiczną. W miejscu ukąszenia może wystąpić obrzęk, zaczerwienie oraz bolesność.
W przypadku wystąpienia silnej reakcji alergicznej lub stanu zapalnego, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza.
Ptaszniki należy trzymać pojedynczo, chyba, że mamy zamiar je rozmnażać. Jeśli zdecydujemy się na gatunek podziemny, zamiast terrarium możemy również wykorzystać akwarium. Terrarium może mieć opuszczane lub dzielone przednie szyby, otwierające się na boki.
Większość życia ptaszniki spędzają w przyczajeniu, czekając na swoje ofiary przy wejściu do nor. Z tego względu terrarium dla ptasznika nie musi być duże. Ważne, aby mógł bez problemu dotrzeć do wszystkich ważnych dla niego celów, np. jedzenia.
Gatunki nadrzewne preferują życie na wysokości, dlatego nie mają dużych wymagań względem powierzchni terrarium. Wystarczy, że zapewnimy im przestrzeń o wielkości mniej więcej dwa razy większej niż rozpiętość ich kończyn. Gatunki naziemne natomiast potrzebują mniej więcej półtora raza więcej przestrzeni niż wynosi rozpiętość ich kończyn.
Wysokość terrarium powinna wynosić maksymalnie 40 centymetrów w przypadku gatunków nadrzewnych i maksymalnie 30 centymetrów w przypadku gatunków naziemnych. Jeśli terrarium będzie większe, pająk może spaść i się zranić.
Wskazówka: Młode zwierzęta umieśćmy od razu w terrarium o wymiarach odpowiadających ich docelowej wielkości.
Chcąc stworzyć ptasznikowi komfortowe warunki życia w terrarium, nie możemy zapomnieć o roślinności. Aby ułatwić sobie pielęgnację, możemy wykorzystać sztuczne rośliny. Bez wątpienia jednak ładniej będzie prezentowała się prawdziwa roślinność, której wybór będzie zależał od wielkości zwierzęcia.
Dla małych gatunków można wykorzystać na przykład bromelie, fitonie lub niedośpiany. Średnie i duże gatunki będą dobrze czuły się w otoczeniu sansewierii, epipremnum lub zanokcicy gniazdowej. Poza tym, w terrarium należy ustawić miskę ze świeżą wodą do picia.
Odpowiednie podłoże jest bardzo ważne, ponieważ jeśli dobierzemy je niewłaściwie, może szybko spleśnieć z powodu wysokiej wilgotność w terrarium. W przypadku wielu gatunków sprawdzi się nienawożona ziemia doniczkowa, kora czy wermikulit.
Jeśli nasz ptasznik lubi kopać w ziemi, lepszym rozwiązaniem będzie ziemia do palm z dużą zawartością gliny i piasku. Do zastosowania w terrarium nie nadaje się ziemia do kwiatów na bazie kompostu ani ziemia ogrodowa.
Klimat panujący w terrarium jest bardzo ważny dla zdrowia ptasznika, dlatego należy zadbać o temperaturę i wilgotność powietrza odpowiednią dla danego gatunku:
Aby mieć temperaturę stale pod kontrolą, warto zaopatrzyć się w przyrząd łączący w sobie funkcje higrometru i termometru.
Ptaszniki lubią samodzielnie łapać swoje ofiary, czając się na nie. Dlatego żywe zwierzęta będące ich pokarmem należy umieszczać w terrarium za pomocą pęsety.
W zależności od gatunku, możemy podawać ptasznikowi różne owady, takie jak świerszcze, koniki polne czy karaczany. Większe egzemplarze chętnie jedzą również gady, myszy, a nawet małe ptaki.
Co do zasady, rozmiar podawanego ptasznikowi zwierzęcia nie powinien przekraczać jednej trzeciej jego wielkości.
Ptaszniki chwytają ofiarę swoimi potężnymi szczękoczułkami, gryzą ją i wstrzykują jad, zawierający enzymy trawienne, które mają za zadanie rozpuścić wnętrzności zdobyczy, tak aby pająki mogły je wessać w strawionej formie.
Jeśli nasz ptasznik nie zjadł podanego mu pokarmu należy go usunąć z terrarium po jednym dniu.
Ponieważ ptaszniki lubią spokój i ciszę, nie powinno się im przeszkadzać, czyszcząc terrarium zbyt często. Niemniej jednak należy regularnie usuwać z niego zrzuconą przez pająka skórę oraz resztki jedzenia. Zwróćmy także uwagę na to, czy miska z wodą jest czysta.
Kompleksowe czyszczenie terrarium najlepiej przeprowadzać nie więcej niż dwa razy do roku. Wówczas należy dokładnie umyć terrarium wodą, aby pozbyć się ewentualnych pozostałości środków czyszczących.
Aby rozmnożyć ptaszniki potrzebujemy pary dojrzałych płciowo zwierząt, gotowych rozmnażać się o każdej porze roku. W tym celu samiec tworzy niewielką pajęczynę, którą przyczepia do przedmiotów, a następnie pokrywa nasieniem, które pobiera do bulbusów.
Po pobraniu nasienia samiec jest gotowy do kopulacji, co sygnalizuje szybkimi uderzeniami bulbusami o podłoże, chcąc w ten sposób wywabić samicę z ukrycia. Jeśli samica odwzajemni bębnienie, będzie to oznaczało, że również jest gotowa do kopulacji. Podczas aktu samiec łapie szczękoczułki samicy swoimi haczykami umieszczonymi na przednich odnóżach, unosi ją do góry i wprowadza bulbusy do jej szczeliny płciowej, przekazując nasienie. Po kopulacji samiec szybko się oddala, aby uniknąć ataku samicy lub bycia przez nią zjedzonym.
Po około pół roku samica znosi nawet do 2000 jaj. W tym celu przędzie sieć w norze, na której składa jaja. Dopiero, gdy jaja opuszczą ciało samicy dochodzi do ich zapłodnienia. Następnie samica zagęszcza sieć tworząc kokon, którego pilnie strzeże.
Po około dwóch miesiącach z jaj wykluwają się bezbarwne larwy, posiadające tylko częściowe odnóża. Drugie stadium larwalne rozpoczyna się wraz z wylinkami – młode opuszczają kokon i mogą już żyć samodzielnie.
Pamiętajmy o prawidłowym karmieniu młodych pająków, ponieważ przejawiają one skłonności do kanibalizmu. Podawajmy im na przykład świerszcze lub muszki owocowe.
Długość życia ptaszników zależy od ich stanu zdrowia i płci. Podczas gdy samice mogą żyć ponad 20 lat, samce żyją jedynie 5 do 12 lat.
Ewentualne choroby ptaszników są zazwyczaj spowodowane nieprawidłowymi warunkami utrzymania, takimi jak niewłaściwa temperatura czy oświetlenie. Częstymi problemami są:
Ptaszniki można spotkać w regionach tropikalnych i subtropikalnych Azji, Afryki, Australii czy Europy (np. w Hiszpanii, Portugalii). W zależności od gatunku, żyją na drzewach, na ziemi lub pod ziemią.
Pająki te nie zostały nazwane ptasznikami dlatego, że w ich jadłospisie znajdują się ptaki. Swoją nazwę zawdzięczają przyrodniczce Marii Sibylli Merian, która podczas swojej podróży po Suriname w latach 1699–1701 utrwalała na rysunkach egzotyczne zwierzęta i rośliny, w tym dużego, owłosionego pająka pełzającego po martwym kolibrze.
Zainspirowany tym obrazem Carl von Linné, nazwał te zwierzęta Aranea avicularia, co można przetłumaczyć jako „pająk podobny do ptaka”.
© andreasmaluche / stock.adobe.com
Ponieważ samice ptasznika żyją wyraźnie dłużej niż samce, na rynku dostępne są przeważnie żeńskie okazy.
Jeśli chcemy sprawić sobie tego pająka, najlepiej kupić go od profesjonalnego hodowcy, od którego możemy spodziewać się zdrowego potomstwa. Zwierzęta będące w dobrej kondycji rozpoznamy po tym, że ich nogi są proste, a brzuch symetryczny.
Ceny ptaszników zależą od miejsca ich pochodzenia i gatunku. Przedstawicieli wielu gatunków możemy nabyć już za 50 zł, na innych będziemy musieli wydać nawet 150 zł.
Jeśli zdecydowaliśmy się na ptasznika, podczas zakupu zawsze zwracajmy uwagę na jego pochodzenie. Jeśli hodowca nie jest w stanie udzielić nam żadnych informacji na ten temat, lepiej wstrzymać się z zakupem – czarny rynek egzotycznych gatunków zwierząt, takich jak ptaszniki, ma się niestety cały czas bardzo dobrze.
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
