© apichon_tee / stock.adobe.com
Samica czy samiec? W przypadku wielu gatunków ptaków nie można tego określić na podstawie cech zewnętrznych – tak jak u tych papużek nierozłączek.
Płeć wielu gatunków ptaków można ustalić na podstawie wyglądu, jednak nie wszystkich. W poniższym artykule dowiesz się, jakie istnieją inne metody ustalania płci ptaków.
W chowie ptaków ważne jest jednoznaczne określenie płci poszczególnych osobników, ponieważ zgodnie z tym, jak żyją one w naturalnym środowisku, powinny być także trzymane w klatce. W przypadku wielu gatunków zaleca się trzymanie parami lub trzymanie samca z kilkoma samicami (w haremie). Ustalenie płci jest nie mniej ważne w przypadku chęci prowadzenia odpowiedzialnej hodowli.
Ciężko jest ustalić, czy w naszej klatce faktycznie zasiada parka. Jest to spowodowane tym, że większość gatunków nie wykazuje wyraźnego dymorfizmu płciowego, co znaczy, że nie posiada jednoznacznych cech zewnętrznych, wskazujących na płeć.
Zidentyfikowanie płci jest najłatwiejsze w przypadku gatunków ptaków cechujących się dymorfizmem płciowym. Przedstawiciele obu płci różnią się wówczas cechami zewnętrznymi.
Bardzo dobrze widać to na przykładzie pawia: Samiec ma turkusowo-zielone upierzenie z długimi piórami ogonowymi i efektownie ozdobioną głowę. Samiczka natomiast ma brązowawe ubarwienie i jest raczej niepozorna.
U licznych gatunków ptaków reguła jest podobna jak w przypadku pawia. Samiec jest zazwyczaj większy, kolorowo upierzony i charakteryzuje się, na przykład, dużym kolorowym dziobem, grzebieniem lub fałdem podgardzielowym. Samica z kolei jest często mniejszych rozmiarów, jej upierzenie jest na ogół matowe i mniej rzuca się w oczy.
Niestety istnieją gatunki ptaków, ustalenie płci których jest wyjątkowo trudne, czego powodem jest wspomniany brak dymorfizmu płciowego. W takim przypadku można skorzystać z poniższych metod:
U gatunków monomorficznych, opiekunowie i hodowcy często próbują stwierdzić płeć na podstawie sekundarnych cech takich jak np. wielkość, niuanse kolorystyczne czy sposoby zachowania.
W przypadku kanarków na przykład możliwe jest rozróżnienie płci na podstawie wyglądu kloaki, czyli końcowego odcinka jelita: U samców jest ona szpiczasta i stożkowata, u samic okrągła lub owalna.
Płeć papużek falistych z kolei można rozpoznać po woskowej skórze nad dziobem, która u samic jest brązowawa, a u samców niebieska.
Wizualna identyfikacja płci wymaga więc sporej dawki wiedzy na temat anatomii ptaków, a w przypadku niewprawnych oczu o pomyłkę nie trudno.
Płeć ptaków można ustalić również za pomocą badania endoskopowego. W tym celu lekarz weterynarii podaje zwierzęciu znieczulenie i bada jego narządy wewnętrzne za pomocą endoskopu. Obecność jąder będzie oczywiście charakterystyczna dla samców, a jajników dla samic.
Pozostałe zalety badania
Metoda endoskopowa może być stosowana u większości gatunków ptaków po ukończeniu szóstego tygodnia życia. Ma ona ponadto tę zaletę, że opiekun zaraz po przeprowadzeniu badania informowany jest o stanie narządów wewnętrznych swoich podopiecznych.
Często bowiem zakładają oni, że ptaszek jest zupełnie zdrowy i są zaskoczeni, kiedy okazuje się, że cierpi on na zapalenie tchawicy lub worków powietrznych, grzybicę, stłuszczenie wątroby czy też wykazuje oznaki zaburzeń przemiany materii.
Z racji złożoności wyników diagnostycznych tego stosunkowo nieskomplikowanego badania, zaleca się przynajmniej raz w życiu przeprowadzić je u każdego ptaka
Płeć ptaka można również ustalić na podstawie analizy jego DNA, pobierając próbkę piór lub krwi do badania.
Zaletą tej metody jest łatwość w użyciu i możliwość zastosowania w młodym wieku – już w przypadku piskląt.
Pobierając młode pióra, należy pamiętać, że muszą być świeżo wyskubane i od razu wysłane do badania. Stare pióra składają się wyłącznie z kreatyny i nie zawierają materiału genetycznego. Niemniej, większą pewność rzetelnego wyniku zapewniają badania próbek krwi.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości czy chęci uzyskania porady, skonsultuj się z lekarzem weterynarii.
Za pomocą spektroskopii można określić płeć wysiadywanych jaj po trzech do pięciu dniach od ich złożenia, na podstawie wykształconych naczyń włosowatych.
Metoda ta została opracowana przez badaczy z Uniwersytetu w Lipsku, Kliniki dla Ptaków i Gadów, w celu ograniczenia uśmiercania jednodniowych piskląt płci męskiej.
Studiowała weterynarię na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium, gdzie w 2012 roku obroniła pracę doktorską. Po studiach uczestniczyła w wielu projektach, zdobywając cenne doświadczenie na przykład jako lekarz weterynarii i doradca naukowy. Szczególną wagę przykłada do działań na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt oraz medycyny zwierząt gospodarskich. Zawsze stara się działać w najlepszym interesie swoich pacjentów i zapewnić im optymalną opiekę. Poza weterynarią interesuje się również jeździectwem, jest także pasjonatką i wieloletnią opiekunką psów, z którymi chętnie uprawia różne psie sporty.
