© demanescale / stock.adobe.com
Właściwe żywienie szczenięcia jest niezwykle ważne dla jego prawidłowego rozwoju.
Odżywianie odgrywa kluczową rolę w życiu. Dlatego ważne jest, aby karmić nasze psy zdrowo i w sposób zbilansowany już w wieku szczenięcym. W ten sposób stworzymy podstawę do ich prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego. Właściwe żywienie szczenięcia musi więc uwzględniać kilka istotnych kwestii.
Od momentu narodzin do osiągnięcia dorosłości, szczenięta rosną niesamowicie szybko. Już w pierwszym tygodniu podwajają swoją wagę urodzeniową, a po trzech tygodniach ważą już trzy, a nawet cztery razy tyle.
Główna faza wzrostu ma miejsce w okresie pierwszych sześciu do ośmiu miesięcy. W tym czasie piesek rośnie niemal w oczach. W wieku pięciu miesięcy młode psy osiągają zwykle około 50 procent swojej ostatecznej wagi.
Mniejsze psy rosną nieco szybciej i najczęściej już w wieku dziesięciu do dwunastu miesięcy są w pełni rozwinięte. Z kolei duże czy bardzo duże psy, takie jak dog niemiecki czy wilczarz irlandzki, ostateczną masę ciała osiągają około osiemnastego miesiąca życia.
Dlatego na rynku dostępne są specjalne karmy dla szczeniąt i młodych psów, dostosowane do ich szybkiego wzrostu. Takie produkty są zazwyczaj oznaczone jako Junior lub Puppy. Czasami, producenci oferują także oddzielną karmę dla szczeniąt do czwartego miesiąca życia i oddzielną dla piesków między czwartym i dwunastym miesiącem życia.
© zooplus
Dwa główne problemy, które mogą pojawić się podczas komponowania zbilansowanej i zdrowej diety szczenięcia, obejmują ewentualny nadmiar energii i nieprawidłową podaż minerałów.
Energii dostarczają przede wszystkim zawarte w karmie tłuszcze i węglowodany. Ponadto, energia pozyskiwana jest z białka. Nadmiar energii pojawia się często wtedy, gdy opiekunowie psów nie uwzględniają w dziennej racji żywieniowej podawanych między posiłkami smakołyków.
© Royal Canin
Za wysoka podaż kalorii prowadzi zazwyczaj do zbyt szybkiego wzrostu, rzadziej do otyłości szczenięcia, a szybszy wzrost skutkuje zaburzeniami w rozwoju układu kostnego, zwłaszcza u psów większych ras. Oczekiwana ostateczna wielkość zostaje osiągnięta wcześniej, w wyniku czego kości, które nie są jeszcze wystarczająco stabilne i zmineralizowane, muszą przyjąć zbyt duży ciężar, na który nie są gotowe.
Zapotrzebowanie na energię w okresie wzrostu zależy w dużej mierze od otoczenia, w którym dorasta szczenię. Jeśli dorasta w grupie z innymi psiakami, zapotrzebowanie na energię będzie wyraźnie większe niż w przypadku jednego szczeniaka w spokojnym dwuosobowym gospodarstwie domowym.
Dlatego ważne jest, aby przy żywieniu szczeniąt posiłkować się krzywą wzrostu, która unaocznia przebieg procesu wzrostu i przybierania na wadze, co jest szczególnie istotnie u psów większych ras. Krzywa wzrostu pokazuje, ile i w jakim czasie piesek przybrał na wadze:
Na podstawie wagi typowej dla rasy oraz wagi rodziców, ustala się oczekiwaną ostateczną masę ciała pieska. Optymalne tempo wzrostu to takie w przypadku, którego krzywa wznosi się powoli w danym przedziale. Tylko w ten sposób można w razie potrzeby zareagować na nadmiar energii w diecie i zbyt szybki wzrost.
W żadnym wypadku jednak psy – a zwłaszcza przedstawiciele dużych ras – nie powinny być wówczas głodzone. Niedostateczna podaż energii i białka bowiem również prowadzi do nieprawidłowego wzrostu.
Kolejnym problemem w żywieniu szczenięcia jest niedobór minerałów. Najczęściej dotyczy to wapnia i fosforu: Należy więc zwrócić uwagę nie tylko na ich bezwzględną zawartość w karmie, ale także na właściwy stosunek wapnia do fosforu, który znajduje się w przedziale 1,3;1 do 1,5:1.
Wskazówka: W dobrej jakości suchej karmie dla szczeniąt zawartość wapnia wynosi zazwyczaj od 1,25 do 1,6%, a zawartość fosforu od 0,9 do 1,2%. W przypadku mokrej karmy dla szczeniąt optymalna zawartość wapnia to około 0,3 do 0,45%, a zawartość fosforu to 0,22 do 0,3%.
W okresie wzrostu szczenięcia należy ponadto zadbać o odpowiednią ilość żelaza i jodu w diecie – szczenięta potrzebują sześć razy więcej żelaza niż dorosłe psy.
Jeśli chcesz obliczyć idealne wartość powyższych składników, możesz skorzystać z poniższych wzorów:
| Dorosły pies (15 kg) | Szczenię, trzy miesiące (15 kg) | Dziecko (15 kg) | |
| Zapotrzebowanie na wapń | 1.000 mg | 4.900 mg | 600 mg |
| Zapotrzebowanie na jod | 220 μg | 460 μg | 100 μg |
| Żelazo | 8 mg | 47 mg | 8 mg |
Tabela przedstawia zapotrzebowanie na wapń, jod i żelazo w przypadku szczeniąt, dorosłych psów i dzieci w okresie wzrostu.
Najczęstszym problemem w żywieniu szczeniąt jest niedobór wapnia, który prowadzi do zaburzeń w rozwoju układu kostnego. Nawet dorosły pies potrzebuje, w porównaniu do człowieka o tej samej wadze, 2,8 razy więcej wapnia. Dlaczego zapotrzebowanie psów na wapń jest znacznie wyższe? Odpowiedź leży w niezdolności jelit psa do przystosowania się do zmiany podaży wapnia.
U szczeniąt w trzecim miesiącu życia zapotrzebowanie na wapń jest jeszcze czterokrotnie (a nawet siedmiokrotnie w przypadku dużych ras) wyższe niż u dorosłych psów. Dla porównania: Zapotrzebowanie na wapń trzymiesięcznego szczeniaka, ważącego 15 kilogramów, wynosi około 4.900 miligramów (wartość średnia); dorosły pies o wadze 15 kilogramów potrzebuje już tylko 730 miligramów. Natomiast dzienne zapotrzebowanie na wapń dziecka w wieku od roku do czterech lat i wadze około 15 kilogramów wynosi tylko 600 miligramów.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, zawartość wapnia w produktach mlecznych jest zdecydowanie zbyt mała, by pokryć zapotrzebowanie rosnącego psa. Na przykład 100 gramów niskotłuszczowego twarogu zawiera tylko 85 miligramów wapnia.
Niedostateczna podaż wapnia jest najczęściej spowodowana „rozcieńczeniem” zawartości wapnia w dawce pokarmowej. Dzieje się tak choćby podczas mieszania zbilansowanej, komercyjnej karmy pełnoporcjowej z samodzielnie przygotowaną porcją (ryżu, ziemniaków, mięsa, płatków czy mokrej karmy bez dodatku wapnia), ale również podczas podawania psu większej ilości wysokoenergetycznych przysmaków i gryzaków.
W diecie szczenięcia należy także wystrzegać się zbyt dużej ilości wapnia, której efektem są zaburzenia wzrostu z powodu upośledzenia komórek kościogubnych (osteoklastów). Zawartość wapnia w porcji pokarmu nie powinna przekraczać 1,5–krotności zapotrzebowania.
Jeśli opiekun psa dodaje wapno lub kości do zbilansowanej, komercyjnej karmy dla szczeniąt, najczęściej prowadzi to do jego nadmiernej podaży. Dobra karma pełnoporcjowa dla szczeniąt czy młodych psów zawiera już bowiem wapń w odpowiedniej ilości.
Innym, ukrytym źródłem wapnia, powodującym jego nadmiar w diecie, jest dodatek ekstraktów z małży dla zdrowego rozwoju stawów. Preparaty te często zawierają nie tylko mięso małży, ale również wapień muszlowy, będący ukrytym źródłem wapnia.
Podaż wapnia nie przyniesie żadnych korzyści, jeśli w pożywieniu będzie brakowało witaminy D. Witamina D, czyli kalcyferol, sprzyja wchłanianiu wapnia w jelicie, wpływając na transport komórkowy jonów wapnia.
Tutaj odpowiednia jej dawka również ma znaczenie. Nadmierna podaż witaminy D, na przykład poprzez dodanie oleju z wątroby dorsza do samodzielnie przygotowanej racji pokarmowej, prowadzi przede wszystkim do podwyższonego poziomu wapnia we krwi, w wyniku czego może dojść do zwapnienia naczyń krwionośnych.
© manushot / stock.adobe.com
Zapotrzebowanie szczenięcia na białko jest najwyższe tuż po odstawieniu od mleka matki (w wieku około ośmiu tygodni) i spada w ciągu pierwszych sześciu miesięcy do poziomu zapotrzebowania dorosłego psa.
Bardzo istotne jest, aby podawać szczeniakowi białko wysokiej jakości – na przykład w postaci mięsa mięśniowego, produktów mlecznych lub jajek. Szczególną uwagę należy zwrócić na dostarczanie dużej ilości białka zwierzęcego i tylko niewielkiej ilości białka roślinnego.
Białka są bowiem niezbędne do utrzymania właściwego pH płynów ustrojowych i tworzenia nowych tkanek. Niezbędne aminokwasy z białek zwierzęcych są dla psa szczególnie ważne, ponieważ może je wytwarzać samodzielnie jedynie w bardzo ograniczonym zakresie.
Niedobór białka prowadzi natomiast do niedostatecznego rozwoju mięśni i zwiększonego gromadzenia tłuszczu. W dłuższej perspektywie pies może tracić na wadze i mieć problemy z tkanką chrzęstną. Jednak niedobór białka przy żywieniu psa dostępnymi na rynku komercyjnymi karmami czy domowymi racjami pokarmowymi jest raczej rzadkim problemem.
Nie należy spieszyć się z przejściem na karmę dla dorosłych psów. Najlepiej zmianę z karmy dla szczeniąt na karmę dla dorosłych psów przeprowadzić po ukończeniu przez szczeniaka dwunastego miesiąca życia. Dzięki temu unikniesz niedostatecznej podaży białka, minerałów, pierwiastków śladowych i witamin.
Zamiast gotowej karmy można oczywiście podawać szczeniakowi samodzielnie przygotowane posiłki, ale należy pamiętać, aby ich skład skomponować we współpracy ze specjalistą i korygować go w miarę wzrostu pieska. W ten sposób unikniesz niedoborów niezbędnych dla szczeniaka substancji odżywczych, a tym samym mogących z nich wyniknąć problemów zdrowotnych.
Na marginesie: Specjalną suchą i mokrą karmę dla szczeniąt znajdziesz w sklepie internetowym zooplus.
Podczas studiów weterynaryjnych i doktoranckich na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium miała okazję poznać wiele różnych dziedzin medycyny weterynaryjnej. Od 2011 r. prowadzi praktykę jako lekarka weterynarii, zajmując się różnymi zwierzętami i ich chorobami. Jej pasją jest pomaganie pacjentom w możliwie najlepszy sposób i dbanie o ich dobre samopoczucie. Lubi też dzielić się swoją wiedzą jako lekarka weterynarii oraz wieloletnia opiekunka psów i psi trener sportowy jako autorka artykułów.
