Leptospiroza u psa 

Leptospiroza to choroba psów wywołana przez bakterie o spiralnym kształcie. Potocznie nazywana jest również chorobą stuttgarcką psów lub zespołem Weila. Patogenem jest bakteria Leptospira (L.), która występuje na całym świecie i może powodować ciężkie zakażenia nawet u opiekunów psów. Najczęściej spotykanym rodzajem jest Leptospira interrogans, choć występują również inne rodzaje, takie jak L. pomona czy L. australis.

Leptospiry lubią ciepło i wilgoć, dlatego wyjątkowo często występują w basenie Morza Śródziemnego i innych ciepłych, wilgotnych klimatach. W związku z tym liczba przypadków zakażeń rośnie w miesiącach letnich i jesiennych. Występują u różnych zwierząt domowych, a bardzo często u dzikich zwierząt, takich jak gryzonie, które są głównymi żywicielami. Z nich dostają się do żywiciela ostatecznego przez kontakt bezpośredni i pośredni, na przykład przez skażone przedmioty, karmę lub wodę. W większości przypadków głównym źródłem zakażenia jest zakaźny mocz, przy czym bakterie mogą być przenoszone również podczas krycia lub ciąży w macicy na płody szczeniąt. Gdy leptospiry w końcu dostaną się do organizmu, bardzo szybko poprzez krwiobieg rozchodzą się po całym organizmie. To, czy i w jakim stopniu wystąpią objawy, zależy od zdolności organizmu do wytworzenia białek ochronnych (przeciwciał):

• Zwierzęta z przeciwciałami: organizm zwalcza patogeny i nie choruje
• Zwierzęta bez przeciwciał: bakterie namnażają się w różnych narządach i prowadzą do pojawienia się choroby

Objawy leptospirozy u psa

Leptospiroza u psa atakuje głównie wątrobę i nerki. Jednak choroba może dotknąć także narządy płciowe, układ nerwowy i inne organy.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby i aktywności układu odpornościowego wyróżnia się trzy rodzaje przebiegu o różnych objawach. Objawy nie zawsze muszą się w pełni rozwinąć, w wielu przypadkach leptospiroza przebiega łagodniej.

Nagły (ostry) przebieg:

• Bakterie namnażają się tak szybko, że zakażone zwierzęta umierają w krótkim czasie w wyniku uszkodzenia narządów

Stosunkowo nagły (podostry) przebieg:

• Zły stan ogólny i napady gorączki
• Wymioty, odwodnienie (dehydratacja)
• Zwiększona skłonność do krwawień, np. krwawienia z nosa, duszności z powodu krwotoków płucnych (ciężki krwotoczny zespół płucny, SPHS)
• Żółte błony śluzowe (żółtaczka)
• Wzmożone oddawanie wody i moczu (poliuria, polidypsja) i możliwa ostra niewydolność nerek
• Zaburzenia neurologiczne

Powolny (przewlekły) przebieg:

• Zapalenie nerek
• Zapalenie wątroby i nasilone procesy przebudowy wątroby (włóknienie wątroby)

Rozpoznanie

Podstawą każdej diagnozy jest wnikliwa rozmowa z opiekunem zwierzęcia. Pobyt za granicą i inne cenne wskazówki, takie jak zmienione zachowania związane z piciem, są ważnymi oznakami leptospirozy u psa. Poprzez ogólne badanie kliniczne lekarz weterynarii może określić inne ważne parametry, takie jak stan ogólny i wewnętrzna temperatura ciała zwierzęcia. W przypadku stwierdzenia zakażenia leptospirami u psa weterynarz wdraża specjalistyczne badania. W badaniu krwi chore zwierzęta wykazują zwykle podwyższony poziom białych krwinek (leukocytoza) i niedobór płytek krwi (małopłytkowość), co prowadzi do zaburzeń krzepnięcia i może być przyczyną krwawień.

Badanie chemiczne krwi dostarcza ważnych informacji na temat funkcjonowania nerek i wątroby. Jeśli narządy są już uszkodzone, u zwierząt występuje między innymi podwyższony poziom toksyn mocznicowych we krwi (azotemia) oraz wysokie wartości parametrów wątrobowych, takich jak ALT (aminotransferaza alaninowa) czy GLDH (dehydrogenaza glutaminianowa). Badanie krwi nie jest niezbitym dowodem na leptospirozę, dlatego lekarz weterynarii może zastosować bezpośrednie lub pośrednie metody wykrywania patogenów. Bezpośrednie wykrycie patogenów odbywa się za pomocą próbki moczu pod mikroskopem z ciemnym polem, przy czym metoda badań jest stosunkowo niepewna, ponieważ obecności patogenów w moczu nie można stwierdzić w dowolnym momencie.

Dlatego standardową metodą jest pośrednie serologiczne badanie na obecność patogenów, tak zwany mikroskopowy test aglutynacji (MAT). Zasada tej metody badawczej polega na wykryciu określonych przeciwciał, które są wytwarzane przez komórki immunologiczne w przypadku obecności leptospir. Jeśli jednak zwierzę zostało zaszczepione przed zachorowaniem, trudno jest odróżnić miano poszczepienne od zakażenia. Z tej przyczyny badanie przeprowadza się przez kilka tygodni, ponieważ tylko gwałtowny wzrost przeciwciał może świadczyć o zakażeniu.

Leczenie

Leczenie leptospirozy u psów polega na zastosowaniu różnych środków terapeutycznych:

1. Antybiotykoterapia dwufazowa
2. Leczenie objawowe

• Infuzje jako płynoterapia
• Środki przeciwbólowe (analgetyki)
• Leki przeciw nudnościom (leki przeciwwymiotne)
• Tabletki osłonowe na żołądek
• Tlen w przypadku zaburzeń oddychania
• Karmienie sztuczne
• Cewnik moczowy

Ważne jest stałe monitorowanie parametrów życiowych chorego psa, aby w razie pogorszenia się stanu zdrowia zwierzęcia móc jak najszybciej interweniować. Szczególną uwagę należy zwrócić na czynność nerek, ponieważ ryzyko wystąpienia ostrej niewydolności nerek jest bardzo wysokie.

Rokowania

Rokowania w przypadku leptospirozy u psa mocno zależą od wieku zwierzęcia, przebiegu i leczenia choroby. Ostry przebieg kończy się zwykle śmiercią, z kolei zakażenie podostre można przy odpowiednim leczeniu skutecznie zażegnać. Szczególnie ciężkie przebiegi obserwuje się u zwierząt nieszczepionych.

Profilaktyka

Szczepienie przeciwko leptospirozie zalicza się do szczepień obowiązkowych (szczepienia podstawowe). Potencjalnie chroni przed zakażeniem bakteriami L. canicola i L. icterohaemorrhagiae, dlatego rodzaje te są obecnie rzadko diagnozowane jako czynniki wywołujące leptospirozę. Szczepionkę można podawać od 8 tygodnia życia. Odporność podstawową psy nabywają po 2 iniekcjach podanych w odstępie 4 tygodni. Szczepienia przypominające przeprowadza się co roku. Trwają już badania nad nowymi szczepionkami, które obejmą także inne rodzaje bakterii. Już teraz zaleca się chronić psy przed leptospirozą za pomocą nowych szczepionek.

Ponadto warto podjąć dodatkowe działania profilaktyczne, które mogą zapobiec zakażeniu leptospirozą. Mowa o unikaniu obszarów endemicznych oraz o regularnym czyszczeniu i dezynfekcji na przykład miejsc karmienia czy psiej toalety.