Jak rozpoznać ból u psa? 

Już dawno naukowcy udowodnili, że psy, podobnie jak ludzie, mogą odczuwać silne dolegliwości bólowe. Ponieważ jednak nie zawsze wyrażają je głosem, rozpoznanie bólu u psa jest często bardzo trudne na pierwszy rzut oka.

Jak rozwijają się dolegliwości bólowe u psa?

Aby zrozumieć proces powstawania bólu u psa, należy przede wszystkim dokładniej przyjrzeć się anatomii i fizjologii czworonogów. Układ nerwowy psów podzielony jest na dwie części. Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego, których zadaniem jest kontrolowanie, przetwarzanie i przekazywanie bodźców nerwowych. W skład obwodowego układu nerwowego wchodzą struktury nerwowe, rozciągające się poza ośrodkowy układ nerwowy.

Ból jest objawem

Ból jest bardzo złożonym odczuciem zmysłowym i jedynie objawem. Jeśli pojawi się bodziec z zewnątrz (np. uraz) lub z wewnątrz (np. zapalenie trzustki), pobudzane są określone receptory bólowe (nocyreceptory).

Niektóre z nich reagują wyłącznie na bodźce termiczne (ciepło lub zimno), inne na bodźce chemiczne (stany zapalne lub toksyny) lub bodźce mechaniczne (urazy). Taki bodziec zazwyczaj stymuluje nerwy po przekroczeniu pewnego progu, co jest przekazywane przez nerwy obwodowe i rdzeń kręgowy do mózgu. Następnie jest on analizowany oraz przetwarzany w korze mózgowej i oceniany jako ból.

Jeśli pies odczuwa chroniczne dolegliwości bólowe, może dojść do ich intensyfikacji i powstania tak zwanej pamięci bólowej, która jest bardzo trudna, a w zasadzie prawie niemożliwa do wyleczenia.

Ból ostry i przewlekły u psów

Ponieważ nie każdy ból u psa jest taki sam, jest on klasyfikowany według lokalizacji i nasilenia oraz czasu trwania:

Ból ostry: Ten rodzaj bólu jest zazwyczaj nagłym sygnałem alarmowym ze strony organizmu. Jeśli na przykład pies przewróci się podczas biegania w terenie, dolegliwości bólowe pojawiają się w ciągu kilku sekund i ustępują w ciągu kilku minut lub godzin po wyeliminowaniu przyczyny.

Ból przewlekły: Wiele chorób przewlekłych takich jak artroza (np. w wyniku dysplazji stawu biodrowego lub łokciowego) powoduje chroniczny ból u psów w wyniku stopniowej utraty efektu sygnalizacyjnego, występującego w przypadku bólu ostrego.

Jak pies wyraża ból?

Gdy pies nadepnie na odłamek szkła lub zardzewiały gwóźdź, zazwyczaj wówczas zasygnalizuje odczuwany ból głośnym skomleniem, podkuleniem ogona i kulawizną.

Często jednak ból pozostaje niezauważony dla opiekunów. Dlatego tym ważniejsze jest, aby nauczyć się rozpoznawać stan psa na podstawie jego zachowania, mimiki i gestów.

Do najczęstszych oznak bólu u psów zaliczamy następujące zmiany w zachowaniu:

• nagły lęk
• zwiększona agresja
• wycofanie i niepokój
• wrażliwość na dotyk

Ból u psów może objawiać się w mniej charakterystyczny sposób:

• wyczerpaniem (np. zmęczeniem i niechęcią do ruchu)
• zmniejszonym apetytem
• niechęcią do zabawy

© mnikolaev / stock.adobe.com

Prawidłowe leczenie bólu

Podstawą leczenia dolegliwości bólowych u psa jest zapobieganie rozwojowi pamięci bólu, aby nawracający ból nie zmienił się w przewlekły.

Często nie wystarczy jednak samo wyeliminowanie jego przyczyny. Lekarze weterynarii rozróżniają leczenie przyczynowe i leczenie objawowe z wykorzystaniem środków wspomagających:

Leczenie przyczynowe: W przypadku niektórych schorzeń, aby wyeliminować przyczynę bólu, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Zaliczamy do nich na przykład zerwanie więzadła krzyżowego czy dyskopatię.

Leczenie objawowe: Dolegliwości bólowe można złagodzić za pomocą różnych leków przeciwbólowych, których wybór zależy od ich rodzaju i nasilenia.

Jeśli podawane doustnie środki nie są wystarczające, można sięgnąć również po miejscowe środki znieczulające. W niektórych przypadkach choroby mięśni i stawów u psa wymagają także długotrwałej fizjoterapii, której zadaniem jest złagodzenie bolesnego napięcia mięśni.

Od kilku lat, podobnie jak w medycynie ludzkiej, oferowana jest u zwierząt możliwość skorzystania z radioterapii w przebiegu chorób ortopedycznych (np. zwyrodnieniowej choroby stawów). W przeciwieństwie do radioterapii w przypadku chorób nowotworowych, stosowana wówczas dawka promieniowania jest bardzo niska, dzięki czemu działania niepożądane występują bardzo rzadko.

Jak zapobiega się bólowi podczas i po zabiegu chirurgicznym?

Jeśli pies ma zostać poddany operacji, otrzyma środki przeciwbólowe z wyprzedzeniem. Mają one na celu uśmierzenie silnego bólu podczas zabiegu i po wybudzenia się ze znieczulenia.

Dodatkowo, wielu lekarzy weterynarii stosuje znieczulenie miejscowe w postaci anestetyku, który zapobiega rozwojowi bólu na danym obszarze ciała.

W przypadku drobnych zabiegów są to zazwyczaj tak zwane niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. karprofen, meloksykam), a poważnych opioidy, takie jak lewometadon lub buprenorfina.