© Grigory Bruev / stock.adobe.com
Chiński Shar Pei z charakterystycznymi zmarszczkami i malutkimi uszami w kształcie muszelek to spokojny, a przy tym niesłychanie uparty pies, wymagający konsekwentnego wychowania i ciągłego kontaktu ze swoją ludzką rodziną.
FCI (Międzynarodowa Federacja Kynologiczna) zalicza rasę do grupy molosów, które charakteryzują się w większości spokojem i opanowaniem. Taki też jest Shar Pei – wobec swojej ludzkiej rodziny, z którą jest niezwykle mocno związany, jest zawsze lojalny i przyjacielski. Zabawom nie oddaje się być może najchętniej, lecz ze względu na jego przyjazne usposobienie i stoickie opanowanie uchodzi on także za fantastycznego kompana dla rodzin z dziećmi.
Względem innych zwierząt Shar Pei bywa natomiast czasami mniej wyrozumiały. Przy spotkaniu z innymi psami nierzadko zapomina o swoim zwyczajowym stoicyzmie. Ujawnia się wówczas jego wrodzona potrzeba dominacji, która w połączeniu z jego upartością i nieustraszeniem może przynieść niepożądane szkody innym psom, z reguły cielesne obrażenia. Wczesna kompleksowa socjalizacja oraz konsekwentne wychowanie są wobec tego dla tej rasy konieczne. Dzięki odpowiedniemu treningowi ten inteligentny i dumny pies uczy się opanowania, by nie dać się sprowokować w żadnej sytuacji.
By wrażliwy i pewny siebie Shar Pei mógł być towarzyskim psem rodzinnym, poza prawidłowym wychowaniem wymaga on także dużego zainteresowania ze strony całej rodziny. Wychowywanie go razem z wieloma innymi psami nie wchodzi w grę – wskutek takiej sytuacji może on poczuć się zaniedbywany i wyobcuje się, a z czasem może zacząć szukać własnych dróg i zmieni zachowania, co z pewnością nie będzie uśmiechało się właścicielowi. Za bliskość i zaangażowanie swojej ludzkiej rodziny w swoje wychowanie Shar Pei odwdzięczy się lojalnością i wiernością. W relacji z człowiekiem ten uchodzący raczej za poważnego pies okazuje się być wesoły i czuły.
Ponadto Shar Pei uchodzi za godnego zaufania psa obronnego, który w każdej chwili uważnie sprawuje pieczę nad swoją ludzką rodziną. Wprawdzie do obcych podchodzi początkowo z rezerwą, ale jest na tyle odważny i pewny siebie, by w razie czego stanąć do ataku w obronie swoich bliskich. Na barkach właściciela spoczywa obowiązek pokazania psu, kiedy sytuacja faktycznie wymaga interwencji z jego strony, a kiedy powinien być rozluźniony. Zaznajomienie się z zasadami tresury i odpowiednia pewność siebie właściciela zdecydowanie będą stanowić dużą zaletę w procesie edukacji psa. Pewne jest natomiast, że z tym psim indywidualistą o wielu twarzach nuda nikomu nie zagrozi.
Wyraźne sprzeczności u Shar Pei’a pojawiają się nie tylko w jego zachowaniu, także wygląd zewnętrzny tej rasy przeczy wszelkim znanym w Europie standardom ras psów. Idealnie natomiast ilustruje on swój chiński standard: „Uszy jak muszelki, nos jak motyl, głowa jak melon, twarz pomarszczona jak u babci, szyja hipopotama, korpus jak u konia i nogi jak u smoka.”
Najbardziej rzucają się w oczy – rzecz jasna – zmarszczki na głowie i plecach. Jest to ich znak rozpoznawczy na całym świecie. Jednak pod żadnym pozorem układ zmarszczek nie powinien być pozyskiwany „sztucznymi metodami”, jak często zdarzało się to w przeszłości. W końcu Shar Pei był od początku psem pracującym, którego ruchów nie powinny ograniczać zbyt obszerne i ciężkie fałdy skórne. Zbyt duże fałdy są charakterystyczne dla szczeniąt tej rasy, których futro wydaje się byt zbyt duże w porównaniu do ich małych ciałek. U dorosłych osobników zmarszczek wydaje się być mniej, zwłaszcza na głowie i kłębie.
Samce osiągają w kłębie wysokość do 51 cm, samice natomiast maksymalnie 48 cm. Waga dorosłego Shar Pei’a waha się zależności od jego rozmiarów od 18 do 25 kg. Dzisiejsze psy tej rasy sprawiają wrażenie nieco cięższych niż ich przodkowie. Ten obraz potęguje sporej wielkości głowa. Typowe dla rasy wąsko położone uszy w kształcie muszelek wydają się przy niej z kolei ekstremalnie małe. Charakterystyczne dla Shar Pei’ów są także zakręcony ogon oraz niebieski język, co wskazuje na ich domniemane pokrewieństwo z Chow Chow’ami.
Rasa Shar Pei wykazuje się nie tylko wielostronnością charakteru, lecz także różnorodnością w umaszczeniach. Poza bielą dopuszcza się wszelkie inne barwy, tak więc jednobarwne futro Shar Pei’a może być czarne, szare, czerwono-brązowe, piaskowe czy kremowe. Dozwolone są ciemne oznaczenia wzdłuż pleców oraz na uszach i ogonie. Sierść jest zawsze krótka i szorstka, podszerstek natomiast jest cienki i nie spełnia funkcji ocieplającej, dlatego też Shar Pei nie znosi najlepiej zimna i wilgoci.
Wyjątkowość tej chińskiej rasy potwierdzić można także na płaszczyźnie biologicznej. Shar Pei należy bowiem do tak zwanych ras starożytnych („ancient breeds”), które znacznie różnią się genetycznie od innych ras psów. Psy tego typu żyły już przed dwoma tysiącami lat w południowych prowincjach Chin. Dokładne dzieje tej rasy nie są znane, jednak na podstawie ich wizerunków i innych znalezisk ich początek przyporządkowuje się do czasów panowania dynastii Han (206 p.n.e. do 220 n.e.).
W przeciwieństwie do Mopsa, z którym dzieli kraj pochodzenia i wielowiekową historię, Shar Pei nie wylegiwał się w pałacach cesarzów, a pilnował gospodarstw biednych chłopów i rybaków. Był doskonałym stróżem, obrońcą przed obcymi, a także myśliwym! Polował na małą zwierzynę łowną i szkodniki i pilnował bydła. Ten wielofunkcyjny pies pracujący przejawia do dziś niemały instynkt łowczy, dlatego wymaga szczególnie uważnego nadzoru, kiedy biega bez smyczy.
Mimo swojej długiej historii Shar Pei to wciąż rzadko spotykana rasa, która bardzo długo pozostawała nieznana poza krajem swojego pochodzenia. Przed kilkoma dekadami o mało co rasa ta nie wyginęłaby także i w Chinach, gdyby nie pochodzący z Hongkongu hodowca Matgo Law, który podjął się wszelkich możliwych działań, by ją uratować. Rosnący wówczas w siłę komunizm sprawił, że hodowanie tej rasy postrzegane było jako zbyteczny luksus, co w efekcie przyczyniło się do jej zdziesiątkowania. W 1976 roku zanotowano jedynie 145 osobników na całym świecie – Shar Pei był wówczas najrzadszą rasą świata. Zaalarmowany takim stanem rzeczy miłośnik tej rasy, Matgo Law, zwrócił się z problemem do amerykańskich hodowców. Dzięki zainicjowanej przez nich ogromnej kampanii marketingowej Shar Pei stał się psem uwielbianym przez Amerykanów. Rozpoczęto wiele programów hodowlanych, dzięki którym przywrócono prawie wymarłą rasę z powrotem do życia.
Dziś także w Europie znaleźć można hodowców tej charakterystycznej psiej rasy. Jednak wybór poważnych, godnych zaufania hodowców jest ograniczony. By uniknąć charakterystycznych dla rasy chorób, konieczne są regularne kontrole przeprowadzane przez związki hodowców i organizacje kynologiczne oraz ogromna świadomość obowiązków hodowcy. Walka ta dotyczy przede wszystkim uwarunkowanych genetycznie problemów skórnych (przykład: mucynoza idiopatyczna) oraz FSF (Familial Shar-Pei Fever).
Popularną chorobą wśród psów rasy Shar Pei jest Familial Shar-Pei Fever, która objawami przypomina rodzinną gorączkę śródziemnomorską u człowieka. Nawracająca wysoka gorączka oraz spuchnięte stawy i nos, wywołane przez FSF, często pociągają za sobą zachorowanie na amyloidozę, która może prowadzić do niewydolności nerek lub nawet przedwczesnej śmierci.
Przed zakupem psa rasy Shar Pei powinieneś koniecznie upewnić się u hodowcy, że rodzice i ich szczenię nie posiadają żadnych defektów genetycznych i ewentualnych chorób dziedzicznych. Poważny hodowca, związany z odpowiednim związkiem hodowców i prowadzący swoją hodowlę zgodnie ze standardami rasy, zobowiązany jest przeprowadzić różnorodne badania lekarskie. Należą do nich testy mające wykazać ewentualne problemy z kośćmi, np. dysplazję stawu biodrowego, łokciową, zwichnięcie rzepki oraz genetyczne dyspozycje do chorób skóry czy też FSF. Za pomocą testów DNA także choroby dziedziczne mogą zostać odpowiednio wcześnie wykryte.
Jasne jest, że zadbanego, zdrowego szczenięcia nie dostanie się w niskiej cenie. Ten niegdyś „pies biednych ludzi” z hodowli zarejestrowanej w związku kynologicznym kosztuje od 3 000 zł wzwyż. Cena ta wydaje się być wysoka w stosunku do innych rasowych, a bardziej popularnych psów, jednak zawiera się w niej przede wszystkim dbałość o zdrowie osobników tej wyjątkowej, rzadko występującej rasy.
Szczenię, które przeszło pomyślnie wszystkie testy lekarskie, ma duże szanse na długie i zdrowe życie. Długość życia i kondycja fizyczna Shar Pei’a zależą nie tylko od jego DNA, lecz także od odpowiednich warunków jego chowu, pielęgnacji i odżywiania. Pożywienie Shar Pei’a powinno być, tak jak każdego innego psa, wyważone i wysokowartościowe. Szczególnie dużo uwagi powinno się przykładać do podawania psu odpowiedniej ilości białek, które są dla niego najistotniejszym źródłem energii. Nadmiar białek, który nie może zostać przetworzony przez organizm Shar Pei’a, może jednak doprowadzić do pojawienia się problemów z nerkami i stawami. Z tego powodu w żyweniu Shar Pei’a najlepiej sięgać po wysokiej jakości lekkostrawne mięsa i ryby i uzupełniać je dużą ilością świeżych warzyw.
Zapotrzebowanie Shar Pei’a na składniki odżywcze zależne jest od jego wieku, stanu zdrowia, wagi i poziomu aktywności fizycznej. Dlatego też pożywienie optymalne dla jednego osobnika tej rasy, dla innego może okazać się niewystarczające lub po prostu niewłaściwe. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem weterynarii, swoim hodowcą lub ekspertem do spraw żywienia zwierząt – od nich na pewno dowiesz się jaka mieszanka składników odżywczych jest odpowiednia dla Twojego psa. Shar Pei uchodzi za wygodnego psa, który nie ma dużego zapotrzebowania na ruch, z tego powodu wiele osobników tej rasy cierpi na nadwagę, która pociąga za sobą wiele różnych problemów zdrowotnych. Podawaj więc swojemu psu maksymalnie dwa posiłki dziennie i unikaj dokarmiania go smakołykami między posiłkami. Pamiętaj, że piec powinien mieć stały dostęp do świeżej wody pitnej. Dzięki płynom organizm lepiej trawi przyjęty pokarm, a substancje szkodliwe dla organizmu psa są szybciej wydalane.
Pielęgnacja Shar Pei’a natomiast nie jest zbytnio wymagająca. Krótkie, szorstkie futro potrzebuje jedynie sporadycznego kontaktu z ręcznikiem czy szczotką. Wbrew popularnemu założeniu, także i zmarszczki Shar Pei’a nie stanowią w pielęgnacji nadmiernego problemu, jednak muszą one oczywiście odpowiadać standardom rasy, a więc nie być zbytnio masywne – zwłaszcza na głowie i plecach. W przeciwnym razie wymagają one regularnych kontroli i czyszczenia, ponieważ pod ciężkimi fałdami skóry mogą powstawać zapalenia.
Podobne wymagania jak względem pielęgnacji Shar Pei prezentuje względem aktywności fizycznej. Te wygodne molosy odmawiają zbytniego przemęczania się, nie spotyka się ich więc zbyt często jako psy sportowe. Jednakże oczywiście każdemu psu powinno zapewnić się codziennie możliwość ruchu, by zminimalizować ryzyko wystąpienia u niego nadwagi. Jeśli codzienne spacery są różnorodne, a podczas nich pies ma możliwość dobrze „obwąchać” okolicę, być może da się zmotywować i do dłuższych wycieczek – o ile tylko nie pada deszcz lub śnieg, ponieważ zimna i wilgoci psy tej rasy wyjątkowo nie lubią.
Trzymanie psa tej rasy w budzie nie jest najlepszym pomysłem – nie tylko ze względu na jego szczególną niechęć do wilgoci czy chłodu, lecz także ze względu na jego towarzyski wobec człowieka charakter i wrażliwą naturę. Optymalne dla Shar Pei’a jest mieszkanie w domu ze swoją ludzką rodziną, gdyż potrzebuje on ciągłej bliskości, by czuć się bezpiecznie. Bardzo przeżywa nawet najkrótsze rozstania, dlatego zaleca się przyzwyczajanie go już od szczenięcia, że czasem zostanie sam w domu na jakiś czas. Inny pies czy zwierzak domowy nie są dla niego w takiej sytuacji wsparciem. Wręcz przeciwnie, w stosunku do innych zwierząt Shar Pei bywa dominujący i łatwo daje się prowokować, przez co mogą wyniknąć nieciekawe konflikty.
By spotkania z innymi psami przebiegały pokojowo, nieodzowna jest natychmiastowa kompleksowa socjalizacja szczenięcia. Im wcześniej Shar Pei rozpocznie kontakty z innymi psami oraz ludźmi, tym mniejsze jest ryzyko, że później będzie dawał się wyprowadzać z równowagi. Ważne, by przy jego wychowywaniu postępować zawsze cierpliwie i uważnie i nie przeciążyć go treningami. Doświadczony właściciel, który potrafi odnaleźć balans pomiędzy empatią a konsekwentnym wychowaniem, będzie potrafił także uczynić z najbardziej upartego psa tej rasy kochającego i sympatycznego kompana, który będzie zawsze wiernie strzegł swojej ludzkiej rodziny.
