© Aleksandr Simonov / stock.adobe.com
Średniej wielkości samojed ze wspaniałą białą szatą i przyjaznym wyrazem pyszczka ludom Syberii służył jako pies myśliwski, zaprzęgowy i stróżujący oraz „ogrzewacz do łóżka” – bliskości ze swoim człowiekiem ten żywotny i przyjacielski pies potrzebuje do dzisiaj.
Dla koczowniczego ludu Nieńców (Samojedów) te piękne psy w typie szpica były czymś znacznie więcej niż tylko psami pracującymi – były one pełnowartościowymi członkami rodziny, które spały w namiocie razem z ludźmi i w mroźne syberyjskie nocy troszczyły się o to, by ich właścicielom było cieplej, leżąc im na łóżkach. Przyjacielskość, towarzyskość i otwartość tamtych samojedów do dziś ujawnia się w charakterach ich potomków. Samojed ubóstwia towarzystwo i cały czas domaga się bliskiego kontaktu ze swoją rodziną – trzymanie psa tej rasy w klatce czy przy budzie nie wchodzi w grę.
Żywy temperament samojeda i jego wrodzona potrzeba ruchu i podejmowania zadań czynią z niego idealnego partnera dla wysportowanych właścicieli, którzy chcieliby zażywać ruchu ze swoim pupilem. Za sprawą jego wesołej i delikatnej natury jest także doskonałym kompanem do zabaw dla dzieci, które zresztą uwielbia. Strachliwość czy agresja przyjacielskiemu samojedowi są zupełnie obce. Roli jako pies stróżujący współczesny samojed nie spełniałby więc najlepiej – wprawdzie nowego przybysza również dziś zwykle wita głośnym szczekaniem, czyni to jednak merdając wesoło ogonem.
Samojed posiada również dumną i niezależną stronę charakteru. Ślepego posłuszeństwa i całkowitej uległości nie można wymagać od psa tej rasy. Pomimo silnego związku z ludzką rodziną te inteligentne czworonogi czasami lubią chodzić swoimi ścieżkami. Przez to niektórzy mogą je uznawać za psy uparte i trudne do ułożenia. Jednak z odrobiną wyczucia, konsekwencji i zmotywowanego pozytywnego podejścia z całą pewnością uda się sprawić, że samojed będzie gotowy okazywać właścicielowi pokorę i posłuszeństwo. Również delikatny instynkt łowczy, który wbrew przyjętym standardom rasy od czasu do czasu objawia się u samojeda na łonie natury, z odpowiednim wychowaniem da się kontrolować.
W przyjacielskie i otwarte usposobienie samojeda wierzy się z łatwością, gdyż pasuje ono do jego „uśmiechu” na pyszczku, powstającego za sprawą ukośnego ułożenia oczu oraz uniesionych lekko do góry kącików ust. Inną charakterystyczną cechą wyglądu samojeda jest jego bujne białe futerko. Na szyi i barkach tworzy kryzę (wyraźną zwłaszcza u samców), a na spodzie ud tak zwane portki. Wysoko osadzony ogon, sięgający w pozycji spoczynkowej aż do stawu skokowego, noszony jednak zwykle na grzbiecie lub na bok, również jest bujnie owłosiony.
Sierść na głowie oraz zewnętrznej partii nóg jest krótka i gładka. Za niewielkimi, trójkątnymi uszami samojeda sterczy krótka sierść. W porównaniu do innych psów zaprzęgowych, na przykład Husky’ego, sierść samojeda jest mimo wszystko raczej długa. W połączeniu z krótkim, miękkim podszerstkiem oferuje ona niezawodną ochronę w mroźnych polarnych klimatach ojczyzny Samojedów. Mimo tak bujnego i grubego „płaszcza” psy rasy samojed zaskakująco szybko dopasowują się do zmieniających się warunków klimatycznych. Nawet w Zimbabwe istnieje malutka hodowla samojedów i jej podopieczni całkiem dobrze znoszą afrykański klimat. Niemniej jednak należy oczywiście zadbać o miejsca zacienione, w których pies mógłby odpoczywać, oraz zdecydowanie unikać bardzo wysokich temperatur.
Samojedy pierwotnie miały, poza białym, umaszczenie brązowe lub czarne. Dzisiejszy standard rasy uwzględnia wyłącznie umaszczenia białe, kremowe lub białe z biszkoptowymi oznaczeniami. Wysokość w kłębie wynosi u samców 57 cm, u suczek 53 cm – rasa zaliczana jest tym samym do ras średnich. W zależności od rozmiarów waga samojeda waha się między 20 a 30 kg.
Pierwotnie samojedy hodowane były przez koczowniczy lud Nieńców (Samojedów), stąd nazwa rasy. Od zawsze nomadzi cenili je sobie jako wszechstronne psy pracujące. Pilnowały one stad reniferów, dzielnie broniąc je przed wilkami i niedźwiedziami, pomagały w polowaniach i ciągnęły sanie. Nocą z kolei ogrzewały swoich ludzi za sprawą ciepłego futra.
W Europie o północnej rasie samojed usłyszano po raz pierwszy w 1889, kiedy brytyjski zoolog Ernest Kilburn Scott po swoim trzymiesięcznym pobycie wśród ludu Samojedów przywiózł do Anglii pierwsze egzemplarze. Poza tym o tych wytrzymałych psach zaprzęgowych bardzo przychylnie wypowiadał się również norweski badacz Fridtjof Nansen w swoich relacjach z, niestety nieudanej, wyprawy na biegun północny. Potem wielu zarówno europejskich, jak i amerykańskich badaczy wybierało właśnie samojedy na towarzyszy ekspedycji na Arktykę oraz Antarktydę. W 1911 samojedy jako pierwsze zwierzęta użytkowe dotarły z podróżnikiem Roaldem Amundsenem na biegun południowy.
Pierwszy standard rasie samojed nadano w 1909 roku w Anglii. Mniej więcej w tym samym czasie pierwsze osobniki dotarły do Ameryki. Oficjalnie jako samodzielną rasę uznano samojeda w 1913 roku. W latach 20. w Stanach Zjednoczonych założono wraz z „Samoyed Club of America“ pierwszy związek hodowlany. Hodowane na większą skalę samojedy zaczęły być jednak dopiero w czasach powojennych, od lat 50. XX wieku. Dzisiaj hodowle samojedów znajdują się naturalnie w Stanach Zjednoczonych, niemal w każdym kraju europejskim, a także w Australii i Nowej Zelandii. Samojedy hoduje się jako psy rodzinne oraz wystawowe. Jako psy zaprzęgowe w wyścigach występują coraz rzadziej.
Jeśli interesujesz się zakupem samojeda na psa rodzinnego, musisz zdawać sobie sprawę między innymi z tego, że rasa ta wciąż wykazuje dużą potrzebę ruchu i różnorodnych zajęć. Jako niegdysiejsze psy pracujące wymagają częstych wybiegów na łonie natury i sensownych zadań, które angażowałyby je nie tylko fizycznie, ale również umysłowo. Ponadto samojedy muszą mieć bardzo bliski kontakt ze swoją ludzką rodziną oraz częsty kontakt z innymi psami. Te potrzeby powinny być uwzględniane już przez hodowcę. Jeśli trafisz na osobę, która swoje szczenięta trzyma w brudnej klatce i ewidentnie nie dba o wychowanie i socjalizację piesków, jak najszybciej zrezygnuj z takiej transakcji.
Szczenięcia nie kupuje się jak pary butów, które zawsze można wymienić, oddać czy zareklamować. Dlatego też hodowcę, od którego kupisz szczenię, musisz wybrać świadomie i przemyślanie. Jednak po czym poznać godnego zaufania hodowcę? Jest kilka punktów do uwzględnienia przy jego wyborze, które wskazują na profesjonalizm i zaangażowanie:
© Kseniya Abramova / stock.adobe.com
Rygorystyczne zasady dopuszczania rodziców i szczegółowe kontrole zdrowotne wszystkich piesków w profesjonalnych hodowlach mają na celu kontrolowanie i zatrzymywanie typowych dla rasy schorzeń i tendencji. Jednak samojedy wciąż narażone są niestety na następujące choroby dziedziczne:
Wyważone pożywienie gra w utrzymaniu zdrowia psa decydującą rolę. By prowadzić aktywne życie i mieć lśniące zdrowe futerko, samojed potrzebuje odpowiedniego zaopatrzenia w substancje odżywcze – minerały, elementy śladowe i witaminy. Wartościowych wskazówek i informacji na temat zapotrzebowania psa w konkretne składniki z całą pewnością udzielą Ci albo zaufany weterynarz, albo hodowca. Zasadniczo samojed powinien dostawać dużo świeżego mięsa i ryb oraz warzyw. Zboża w jadłospisie samojeda powinny znaleźć się w naprawdę małych ilościach. Zwłaszcza przy zakupie gotowych karm należy zwrócić uwagę na ich skład.
Obok odpowiedniego pożywienia także prawidłowa pielęgnacja sierści ma znaczny wpływ na wygląd i kondycję futra samojeda. W pielęgnacji psów tej rasy obowiązuje zasada: „Mniej znaczy lepiej” – szampony i mydła usuwają ze skóry psa tłuszcz ważny w samoczynnej pielęgnacji. Szamponu powinno się używać jedynie w przypadku silnego zabrudzenia sierści. Z reguły wystarcza regularne szczotkowanie psa – raz do dwóch razy w tygodniu, gdyż sierść w dużej mierze czyści się samoczynnie. W okresie linienia nakład pracy związany z pielęgnacją sierści zwiększa natężenie – wówczas szczotkować samojeda powinno się niemal codziennie. Samojedy tracą wówczas sierść całymi kępami.
By samojed był naprawdę szczęśliwy, potrzeba naturalnie czegoś więcej niż dobrej karmy i regularnej pielęgnacji. Jako pies pracujący samojed potrzebuje dużo przebywać na zewnątrz – niezależnie od tego, czy akurat pada deszcz, śnieg lub grzmi. Całodzienny dostęp do dużego zabezpieczonego ogród, w którym samojed będzie mógł się wyszaleć, jest zdecydowanie wskazany. Naturalnie samojed może mieszkać również w mieszkaniu bez ogrodu, jednak właściciel powinien być wówczas odporny na wszelkie warunki pogodowe i pomimo kiepskich chętnie spędzać czas z pupilem na przykład w parku – im mniejsze jest Wasze mieszkanie, tym dłuższe powinny być wspólne spacery na świeżym powietrzu.
Tę syberyjską rasę psa z powodzeniem można przyuczać do zawodu ratownika lub uprawiać z nią sporty dla psów, na przykład Agility lub biegi pociągowe. Poza codziennym treningiem zaplanuj także wspólny relaks, gdyż towarzyski i przyjacielski samojed potrzebuje nie tylko dużej ilości ruchu, lecz także uwagi swojego właściciela. Wyżyty fizycznie i umysłowo samojed będzie spokojnie i z przyjemnością zażywał odpoczynku ze swoim człowiekiem. Dla niedoświadczonych właścicieli, do tego mało aktywnych fizycznie, samojed nie będzie najlepszym pupilem.
