© Ricant Images / stock.adobe.com
Owczarek środkowoazjatycki występuje w wielu różnych typach.
Ze swoją dużą, silną budową ciała i masywną głową, owczarek środkowoazjatycki ma imponujący wygląd. Ten pies stróżujący, którego można spotkać w bardzo różnych odmianach, charakteryzuje się nie tylko wielkim instynktem obrońcy, ale również spokojnym i opanowanym charakterem.
To, że ten pies nie jest partnerem dla wszystkich, widać już przy okazji spojrzenia na jego kondycję fizyczną. Przy wzroście do 78 cm samce mogą ważyć do 79 kg, a samice są również niesamowicie potężne dzięki wysokości w kłębie do 69 cm i maksymalnej wadze 69 kg.
Ich potężna muskulatura i masywna głowa dają wyobrażenie o wytrzymałości, sile i mocy tej rasy.
Po bliższym przyjrzeniu się istnieje jednak wiele różnic między różnymi typami tej rasy w ich imponującym wyglądzie. Ze względu na ogromny obszar występowania owczarka środkowoazjatyckiego – od Morza Kaspijskiego do Chin – istnieje wiele typów ras. Różnią się one budową ciała, umaszczeniem, długością włosów i charakterem.
Nawet jeśli nie jest możliwe dokładne zarejestrowanie wszystkich typów, podtypy można z grubsza przypisać do różnych stref klimatycznych:
Długość włosa okrywowego również została dostosowana do różnych warunków klimatycznych panujących w Azji Środkowej i regionach ich pochodzenia. Waha się więc od krótkich poprzez średniej długości do długich.
Wszystkie typy mają wspólny dobrze rozwinięty, gęsty podszerstek, który niezawodnie chroni je przed zimnem. W końcu nie tylko w wysokich górach, ale również w nocy na pustyni może być bardzo zimno.
Biorąc pod uwagę dużą liczbę lokalnych typów, standard FCI pod przewodnictwem Rosji jest sformułowany dosyć wspaniałomyślnie i zezwala na szeroki zakres wielkości, wagi, długości włosa i umaszczenia sierści psów.
Do szerokiego spektrum kolorystycznego owczarka należą kolory biały, czarny, szary, słomkowy, rudy, brązowo-szary, a także kombinacje kolorystyczne pręgowane, łaciate lub nakrapiane.
Nie tak łatwo wyprowadzić owczarka środkowoazjatyckiego z równowagi. Nawet w przypadku zagrożenia pozostaje opanowany i zachowuje swój niezwykły wewnętrzny spokój. Jednak tego spokojnego temperamentu nigdy nie należy lekceważyć. Ponieważ ochrona ludzi jest najwyższym priorytetem tego psa stróżującego.
Jeśli widzi, że jego stado lub rodzina są w niebezpieczeństwie, atakuje bez ostrzeżenia. Odwaga, pewność siebie i siła bojowa tego rasowego psa są ogromne.
Ze względu na swój wyraźny instynkt opiekuńczy i wrodzoną nieufność do obcych ludzi i psów, owczarek środkowoazjatycki nadaje się tylko częściowo na psa rodzinnego.
Ten dominujący pies o silnej woli wymaga konsekwencji, cierpliwości i pewności siebie, aby podporządkować się swojemu właścicielowi. Z reguły akceptuje tylko jednego lidera stada i raz po raz sprawdza jego kompetencje.
Brak przywództwa, który objawia się nie tylko nadmierną surowością, ale także dobrodusznym ustępstwem, może szybko doprowadzić do niepożądanych zachowań. Pomimo zasadniczo zrównoważonego temperamentu, te niezależne czworonogi potrafią działać agresywnie.
Dlatego też konsekwentne wychowanie i szkolenie przez całe życie są niezbędne do harmonijnego współistnienia człowieka z owczarkiem.
Owczarek środkowoazjatycki najlepiej czuje się w domu, gdy może wykonywać zadania, do których był pierwotnie hodowany: Ochrona stad bydła i towarzyszenie pasterzowi na opuszczonych terenach.
Tylko w ten sposób może ugasić niemal niezaspokojone pragnienie ruchu i bez przeszkód żyć swoim terytorialnym instynktem opiekuńczym. Rasa ta okazuje się być niezwykle elastyczna, gdy jest wykorzystywana w pełni. Jego „pasterz” doświadczy na własnej skórze, jak niezawodnego i zdolnego stróża ma u boku, który mimo całej swojej niezależności i pewności siebie ma też zaskakująco przywiązaną, niemal czułą stronę.
Jako pies, który dużo się rusza, owczarek jest dosyć mało wymagający – dotyczy to nie tylko wielkości jego porcji karmy, ale także pielęgnacji. Sierść od krótkiej do średniej długości jest bardzo sprężysta i raczej nie wymaga pielęgnacji. Należy ją jednak regularnie szczotkować, aby usunąć zabrudzenia i utrzymać zdrową strukturę sierści.
Należy również przycinać pazury, aby uniknąć obrażeń. Ponadto należy regularnie sprawdzać i czyścić zęby, uszy oraz oczy.
Szczególnie w fazie wzrostu psów musisz uważać, aby zwierzęta nie wystrzeliły zbyt szybko w górę. Zbyt szybki wzrost spowodowany nadmiernym spożyciem białka w miesiącach fazy wzrostu jest uważany za jedną z najczęstszych przyczyn późniejszych chorób stawów.
Oprócz dosyć niskobiałkowej karmy, którą podaje się w mniejszych ilościach około trzy do czterech razy dziennie, młode psy powinny być również chronione fizycznie na tym etapie. Należy unikać wchodzenia po schodach lub zbyt długich wędrówek.
Kiedy owczarek będzie dorosły, możesz zwiększyć zawartość białka w karmie. Głównym składnikiem karmy dla psów powinno być pełnowartościowe mięso. Może być podawane zarówno po ugotowaniu, jak i na surowo lub w przypadku stosowania mieszanek paszowych produkowanych przemysłowo, w postaci suchej lub mokrej.
Niezależnie od preferowanego sposobu żywienia, ważne jest, aby zawartość i skład karmy były dostosowane do potrzeb psa. W zależności od wieku, płci, wielkości, poziomu aktywności i środowiska życia, wymagane składniki odżywcze mogą się dość różnić. Nie ma jednej odpowiedniej karmy dla owczarka.
Nie można również odpowiedzieć na pytanie dotyczące ilości pokarmu w sposób ogólny dla wszystkich psów tej rasy. Jeśli jednak skład karmy jest odpowiedni, owczarek generalnie poradzi sobie z zaskakująco małymi porcjami.
Dlatego też dorosłemu psu wystarczą zazwyczaj dwa posiłki dziennie, które w miarę możliwości powinny być podawane w stałych godzinach. Zbyt duże porcje, zbyt wiele przysmaków w przerwach między posiłkami głównymi, jak również brak odpoczynku po jedzeniu mogą zwiększyć ryzyko skrętu żołądka, na który narażeni są również mieszkańcy Azji Środkowej.
Owczarek nie jest psem rodzinnym w klasycznym sensie, ani nie nadaje się do życia w mieście. Ten kochający wolność i niezależny pies z trudnością radzi sobie z warunkami życia w uprzemysłowionych krajach Europy.
Ten pies stróżujący nadal najlepiej radzi sobie w rękach hodowców i posiadaczy bydła, którzy mieszkają w odległych, odizolowanych miejscach. Również osoby, które mieszkają daleko od miasta, mają dużą działkę i chcą mieć zdolnego psa stróżującego, mogą rozważyć posiadanie owczarka środkowoazjatyckiego.
Jednak doświadczenie i pewna wiedza w zakresie szkolenia psów powinny być warunkami wstępnymi do hodowli owczarka.
Poza tym właściciel potrzebuje przede wszystkim czasu i cierpliwości. Ponieważ socjalizacja i wychowanie tego pewnego siebie czworonoga, który nie wierzy w ślepe posłuszeństwo, to ciężka praca. Z uwagi na to, że psy z Azji Środkowej mają tendencję do dominacji, potrzebują przewodnika, który konsekwentnie ustala im granice. Jednocześnie jednak z niezbędną empatią (której nie należy mylić z uległością) pokazuje, że warto ufać swoim właścicielom i podążać za nimi.
Zdecydowanie nie zaleca się hodowli tego owczarka wyłącznie jako psa domowego i do towarzystwa. Nie oznacza to jednak, że owczarek środkowoazjatycki nie może żyć z ludźmi. W rodzinie, która ceni sobie jego naturalny instynkt opiekuńczy i pozwala mu na pierwotne zadanie pilnowania domu, podwórka i bydła, owczarek ten okazuje się dość elastyczny i zorientowany na człowieka.
Socjalizacja podstawowa, czyli wczesny kontakt z innymi ludźmi i zwierzętami, jest tak samo ważna dla harmonijnego współistnienia, jak dostateczne możliwości biegania i konsekwentny trening.
Hodowcy owczarka środkowoazjatyckiego, zwykle ograniczają się do jednego specjalnego typu rasy. Chociaż różne typy są od czasu do czasu krzyżowane, ostatnio zdarzało się to raczej przypadkowo i niekoniecznie po to, aby poprawić konkretną cechę.
Pies od renomowanego hodowcy kosztuje zazwyczaj około 3000–4000 złotych.
Pomimo czasami bardzo łatwej do zarządzania puli genów typów owczarka, rasa ta jest nadal uważana za bardzo zdrową i niezwykle wytrzymałą. Właściciele nie muszą obawiać się chorób typowych dla rasy. Niemniej jednak – podobnie jak w przypadku wszystkich dużych psów – od czasu do czasu pojawiają się problemy ze stawami, a zwłaszcza z kolanami.
Tak jak zróżnicowane są różne typy owczarka, tak zróżnicowany jest również obszar pochodzenia tej rasy. Rozciąga się od republik Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Uzbekistanu, Afganistanu, Turkmenistanu, przez Mongolię, aż po Ural i Syberię.
Już wieki temu przodkowie owczarka środkowoazjatyckiego byli cenionymi psami stróżującymi, które niezawodnie i nieustraszenie broniły stad bydła i pasterzy przed napastnikami. Towarzyszyli plemionom koczowniczym w drodze przez stepy lub wysokie góry. Okazali się niezwykle wytrzymałymi, zdolnymi do przystosowania i niewymagającymi psami, które dobrze radziły sobie w skromnych warunkach życia.
Do dziś owczarek jest wykorzystywany jako pies pracujący w regionach Azji Środkowej i towarzyszący bydłu na stepach i w górach jako pies stróżujący. Chociaż rasa ta jest nadal bardzo rzadka w Europie, a jej populacja jest nawet uważana za zagrożoną, jej zasięg w Azji Środkowej jest ogromny.
Jednak psy te nie są tam znane pod nazwą rasy „Owczarek środkowoazjatycki” (ros. Sredneaziatskaya Ovcharka). W zależności od regionu i języka istnieją bardzo zróżnicowane nazwy rasy, z których można wywnioskować różne zastosowania i cechy poszczególnych typów.
Do rasy owczarka środkowoazjatyckiego należą następujące psy:
Chociaż podejmowane są wysiłki, aby poszczególne lokalne typy zostały uznane za odrębne, do tej pory w krajach pochodzenia nie ma oficjalnych klubów rasowych w rozumieniu europejskim lub amerykańskim.
Chociaż owczarek środkowoazjatycki nie jest ściśle rosyjską rasą psów, Rosja była pierwszym krajem, który połączył różne typy w jedną rasę i sformułował oficjalny standard dla środkowoazjatyckiego „owczarka” (co oznacza rosyjska nazwa „Owtscharka”).
