© Ricant Images / stock.adobe.com
Ochrona stada oraz pilnowanie domu i gospodarstwa są głęboko zakorzenione w naturze tego psa stróżującego. W połączeniu z imponującymi rozmiarami i ogromną mocą jego instynkt ochronny może stać się jednak niebezpieczny. Owczarek kaukaski nadaje się więc wyłącznie do rąk doświadczonych specjalistów od psów.
Temu imponującemu psu rasowemu z Kaukazu na pewno nie brakuje pewności siebie. Owczarek kaukaski, zwany także psem kaukaskim, doskonale radzi sobie w pojedynkę. Jako pies stróżujący pochodzący z byłego ZSRR, jest przyzwyczajony do przebywania na zewnątrz ze swoim stadem przez wiele dni i samodzielnego pilnowania i ochrony. Zimno, wiatr czy deszcz nie są w stanie mu zaszkodzić. Mało tego, ten niezależny i silny kaukaz nie unika walk z wilkami czy niedźwiedziami, które mają na oku stado.
Nic dziwnego, że ten rasowy pies ma trudności z podporządkowaniem się. Nawet jako pies rodzinny zachowuje swoją niezależność i zawsze daje odczuć swojemu człowiekowi, że niekoniecznie go potrzebuje. W przeciwieństwie do collie, labradora czy boksera, które z natury mają wyraźną „wolę zadowolenia” opiekuna, nie odczuwa potrzeby przypodobania się swoim ludziom. Wychowanie tego samodzielnego czworonoga wymaga wiele konsekwencji, empatii, czasu i cierpliwości. Nie trzeba więc dodawać, że taki pies nadaje się tylko w ręce bardzo doświadczonych opiekunów psów.
Jednak pod fachową opieką i w warunkach dostosowanych do gatunku, staje się on niezwykle lojalnym partnerem i niezawodnym stróżem. Jeśli od początku zostanie zintegrowany z rodziną i otrzyma w niej stałą rolę, która odpowiada jego naturze, ten imponujący pies potrafi być bardzo zrównoważony, czuły i wrażliwy, ale nigdy nie będzie zbyt nachalny. Nawet z dziećmi w rodzinie dogaduje się bardzo dobrze – przy wczesnej socjalizacji i pod konsekwentną opieką. Jednak ten dominujący pies z Kaukazu nie dogaduje się dobrze z innymi psami i kotami.
Owczarek kaukaski jest spokojny i czuły w rodzinie, ale wobec obcych zachowuje się w sposób nieufny i zdystansowany. Każdy, kto wkroczy na jego terytorium bez pytania, będzie miał do czynienia z nieustraszonym i gotowym do walki psem stróżującym, który ochronę swojej rodziny stawia ponad wszystko. Wrodzonej świadomości terytorialnej i naturalnego instynktu ochronnego tej rasy nigdy nie należy lekceważyć i pod żadnym pozorem nie potrzebuje tutaj dodatkowego wsparcia, np. w postaci szkolenia psa ochronnego. Może to mieć niekontrolowane konsekwencje dla tego masywnego kaukaza. Aby pies nie stanowił zagrożenia dla sąsiadów i osób postronnych, niezbędne jest bezpieczne i stabilne ogrodzenie wokół posesji. Ponadto w wielu przypadkach szkolenie dla psów towarzyszących może być korzystne dla harmonijnego współistnienia człowieka i psa tej rasy.
Sam widok tego psa stróżującego, który przypomina niedźwiedzia, jest prawdopodobnie wystarczającym środkiem odstraszającym dla większości włamywaczy. W pełni dorosły samiec o wysokości w kłębie do 70 cm może z łatwością ważyć 75 kg lub więcej. Nawet samice, które na ogół są nieco mniejsze i lżejsze od swoich męskich odpowiedników, imponują wzrostem od 68 do 72 cm i wagą od 45 do 60 kg.
Chociaż dzisiejszy standard nie przewiduje już żadnych podziałów, nadal można zasadniczo zaobserwować dwa różne typy owczarka kaukaskiego. W zależności od regionu pochodzenia mówi się o owczarkach stepowych i owczarkach górskich:
Standard rasy FCI nadzorowany przez Rosję łączy te dwa typy i odpowiednio szeroko formułuje wymagania dotyczące wielkości i budowy. Standard nie nakłada również żadnych ograniczeń w odniesieniu do długości sierści. Dozwolone są zarówno psy krótkowłose, jak i długowłose oraz mieszanki obu odmian. Wynikają z tego następujące trzy możliwe warianty sierści:
We wszystkich trzech wariantach włosy są proste i szorstkie z grubym podszerstkiem. Dolna warstwa sierści powinna być jaśniejsza niż górna. Dozwolone są różne odcienie szarości, przeważnie jasne do rdzawych. Słomkowo-żółty, biały i brunatny są również spotykane, podobnie jak pasiaste, pręgowane, pstre lub plamiste kombinacje. Natomiast umaszczenie czarne lub z czarnymi plamkami są uznawane przez standard za wady.
Mnogość odmian barwnych, a także zróżnicowanie pod względem budowy i postury nie powinno dziwić, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę rozległy obszar, który uważa się za kraj pochodzenia tej rasy. Obszar, na których żyje owczarek kaukaski, rozciąga się od byłego ZSRR po granice Iranu i Turcji. W centrum uwagi znajduje się region Kaukazu pomiędzy Morzem Czarnym a Morzem Kaspijskim. Podczas gdy w zachodniej części Europy i w Ameryce są one nadal dość rzadką rasą, owczarki kaukaskie są szeroko rozpowszechnione w Armenii, Azerbejdżanie i na Północnym Kaukazie.
Owczarek kaukaski to bardzo stary typ psa, o którym wiemy, że co najmniej od ponad 600 lat pomaga pasterzom chronić ich stada. Od niepamiętnych czasów niezawodnie i nieustraszenie strzegł oraz bronił stad przed czworonożnymi drapieżnikami, takimi jak wilki i niedźwiedzie, jak również przed dwunożnymi złodziejami. Jako strażnicy wojskowi, przedstawiciele tej potężnej rasy trafili do byłego NRD i innych krajów bloku wschodniego w połowie XX wieku. Stamtąd rozprzestrzenili się do innych krajów europejskich i Ameryki. Pierwszy wzorzec rasy powstał pod przewodnictwem Rosji. W 1984 roku owczarek kaukaski został oficjalnie uznany przez FCI.
Poza ojczyzną tej rasy hodowla owczarków kaukaskich jest jeszcze w powijakach. Niemniej ten podobny do niedźwiedzia pies rasowy ma dziś solidny krąg miłośników, którzy poświęcają się zachowaniu tej imponującej rasy z wielką miłością i wiedzą. Oprócz siły charakteru i uwzględnienia cech zewnętrznych rasy, głównym celem wysiłków hodowlanych jest jej zdrowie. Mimo że rasa ta jest ogólnie uważana za bardzo wytrzymałą i zdrową, podobnie jak inne duże psy, również u kaukaskiego owczarka sporadycznie pojawiają się problemy ze stawami (dysplazja stawów biodrowych i łokciowych, problemy z kolanami). Każdy, kto jest zainteresowany kupnem szczeniaka, powinien więc zwrócić uwagę na odpowiednie wyniki badań genetycznych. Ponadto, matka i ojciec pieska powinni być wolni od dziedzicznych chorób oczu, takich jak ektropion (opadająca powieka) i entropion (podwijająca się powieka).
Każdy, kto zdecyduje się na zakup tego wyjątkowego psa stróżującego, zapewne dokładnie to przemyślał. W końcu owczarek kaukaski nie jest psem łatwym i tylko częściowo nadaje się na psa rodzinnego. Ci, którzy po dokładnym zapoznaniu się z literaturą fachową nadal wierzą, że będą odpowiednimi opiekunami dla psa tej rasy, mogą rozpocząć poszukiwania odpowiedniego hodowcy i odpowiedniego szczeniaka, które mogą trwać długo i być żmudne. Jednak nie tylko dalekie dojazdy do hodowli czy długi czas oczekiwania na kolejny miot stanowią duże wyzwanie dla kupującego. Sami hodowcy również często poddają kupującego ciężkiej próbie i dokładnie sprawdzają, czy nadaje się on na opiekuna rottweilera.
Dlatego ważne jest nie tylko przekonanie siebie i swojej rodziny, ale także hodowcy, że spełniasz wszystkie wymagania na odpowiedniego opiekuna. Nie odbieraj więc pytań dotyczących Twojego środowiska życia, pracy, hobby, sąsiadów i przyjaciół jako ataków. Służą one po to, aby hodowca mógł Cię lepiej poznać i ocenić, czy owczarek kaukaski naprawdę pasuje do Twojego życia. Nie rozczaruj się, jeśli w końcu doradzi ci, by nie kupować psa tej rasy. Owczarek kaukaski jest i pozostanie psem dla specjalistów, a w nieodpowiednich rękach może stać się niekontrolowanym zagrożeniem dla Ciebie i Twojego otoczenia.
Kto pokonał wszystkie te „przeszkody” i stanie się opiekunem kaukaza, musi – oprócz wczesnej socjalizacji i konsekwentnego wychowania swojego szczeniaka – pomyśleć także o odpowiedniej karmie. W końcu zrównoważona dieta odgrywa znaczącą rolę w zdrowiu naszych czworonożnych przyjaciół. Ale która karma jest odpowiednia dla psa tak dużego jak owczarek kaukaski?
Przede wszystkim pies tej rasy je mniej, niż może sugerować jego wielkość i waga. Pies stróżujący, który praktycznie od zawsze był przyzwyczajony do skromnego życia w surowym klimacie Kaukazu, nie potrzebuje wiele – wydaje się, że bezproblemowo wytrzyma nawet dwa dni bez jedzenia.
Opiekunowie owczarka kaukaskiego powinni zwracać uwagę na regularne pory karmienia i dwa razy dziennie napełniać miskę dorosłego psa świeżym mięsem, warzywami, owocami lub ryżem. Czasami potrzeba trochę cierpliwości, aby nakłonić tego psa do jedzenia – nie denerwuj się więc, jeśli będzie bardzo wybredny i wypluje jakiś smakołyk. Wypróbuj, co Twój pies lubi najbardziej: samodzielnie ugotowany posiłek, surową karmę (BARF) czy gotową suchą lub mokrą karmę? Możliwa jest również mieszanka tych metod żywienia – ważne jest jednak, aby nie przekarmiać psa i nie nadwyrężać jego żołądka. Daj mu czas na stopniowe przyzwyczajenie się do optymalnej karmy. Ciągłe zmiany karmy dezorientują psa i mogą mieć negatywne skutki dla jego trawienia. Jeśli znajdziesz karmę, która zasmakuje Twojemu owczarkowi kaukaskiemu, trzymaj się jej. Upewnij się też jednocześnie, że dieta Twojego psa dostarcza mu wszystkich składników odżywczych, których potrzebuje w swoim wieku i kondycji. Nie liczy się tu ilość, ale odpowiedni skład.
To jak czasochłonna jest pielęgnacja owczarka kaukaskiego, zależy choćby od długości jego sierści. Psy o dłuższej sierści naturalnie wymagają intensywniejszej pielęgnacji niż ich odpowiedniki o krótkich włosach. Zasadniczo jednak opieka – w porównaniu z edukacją – zajmuje stosunkowo mało czasu. Dokładne szczotkowanie psa dwa razy w tygodniu wystarczy z reguły, aby usunąć brud i luźną sierść. Ponadto, pazury kaukaza muszą być regularnie przycinane, a uszy i zęby trzeba czyścić i sprawdzać. Jednak upór owczarka kaukaskiego nierzadko prowadzi do problemów przy wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych. Dlatego pies tej rasy powinien być przyzwyczajony do regularnej pielęgnacji już jako szczeniak i nauczyć się, że w tym czasie musi siedzieć spokojnie.
Czy jesteś gotów do postawienia wokół swojej posesji ogrodzenia o wysokości co najmniej dwóch metrów? Chcesz się odgrodzić od sąsiadów? A czy byłoby w porządku, gdyby zbudziło Cię w nocy głośne, mocne szczekanie, ponieważ jakiś człowiek przeszedł obok Twojej posesji? Jeśli nie możesz odpowiedzieć na te pytania zdecydowanym „tak”, to być może lepiej nie decyduj się na zakup owczarka kaukaskiego. Może to zabrzmieć jak przesada, ale faktem jest, że ten pies rasowy nie jest osobnikiem, którego można „tak po prostu” wprowadzić do swojego domu. Potrzeba wiele odwagi, wiedzy i siły charakteru, aby utrzymać i wyszkolić tę imponującą psią osobowość.
Nawet jeśli szczeniak rasy kaukaskiej wygląda słodko i przytulnie, wkrótce osiągnie dostojny rozmiar i będzie Cię przewyższał pod względem siły. Ponadto w przyszłości znajomi czy sąsiedzi nie będą mogli tak po prostu do Ciebie wpaść, bo nawet dobrze uspołecznione i dobrze wychowane owczarki kaukaskie pozostaną podejrzliwe wobec obcych. Warto również wspomnieć, że przedstawiciel tej rasy nie lubi być dotykany i dlatego nigdy nie powinien być głaskany przez Twoich przyjaciół. Owczarek kaukaski nie jest psem, który po prostu przystosowuje się do Twojego życia, i którego bez trudu możesz zabrać ze sobą wszędzie. Musisz być gotów zmienić swoje życie dla swojego psa. Tylko ci, którzy w pełni oddadzą się jego naturze psa stróżującego oraz pozwolą mu na swobodę i realizację zadań, jakich wymaga jego natura, i którzy podejdą do niego z pełną miłości konsekwencją i dominującą postawą, przeżyją z nim wiele lat radości i zyskają niezawodnego partnera u swego boku.
