© K.Thalhofer / stock.adobe.com
Owczarek holenderski (hollandse herder), który występuje w trzech odmianach – krótkowłosej, długowłosej i szorstkowłosej, to wszechstronny pies pracujący i wierny pies rodzinny. Ze względu na swoją żywiołową naturę i wysoką wrażliwość, jest nieco wymagający w szkoleniu.
Wygląd owczarka holenderskiego jest równie ciekawy, co jego charakter. Podobnie jak w przypadku owczarka belgijskiego, również owczarka holenderskiego dzielimy na trzy odmiany, które różnią się od siebie nie tylko wyglądem, ale także temperamentem.
W zależności od struktury sierści, owczarek holenderski może być krótko-, długo- lub szorstkowłosy. Podczas gdy odmiana krótkowłosa uważana jest ogólnie za bardziej żywiołową i temperamentną, pozostałe dwa warianty uchodzą za raczej spokojniejsze i bardziej tolerancyjne. Cechą wspólną wszystkich trzech odmian jest pręgowane umaszczenie na złotym (od jasnopiaskowego do kasztanowego) lub srebrnym tle. Szorstkowłose czworonogi mogą również występować w kolorze niebiesko-szarym lub pieprzu i soli.
Przy wielkości w kłębie nieprzekraczającej 62 cm w przypadków psów i 60 cm w przypadku suk, wszystkie trzy odmiany owczarka holenderskiego zaliczamy do średnich i dużych psów. Ich waga, w zależności od wielkości, waha się od 23 do 30 kg. Przedstawiciele tej rasy mają mocną, ale zawsze proporcjonalną budowę. Głowa w kształcie klina, która w przypadku odmiany szorstkowłosej wydaje się kwadratowa, jest proporcjonalna do tułowia. Osadzone na niej są średniej wielkości uszy, stojące i niesione wysoko, gdy pies jest czymś zainteresowany.
Dzięki odpowiedniemu wychowaniu i szkoleniu, owczarek holenderski może być wykorzystywany niemal do wszystkiego. Świetnie sprawdza się w roli psa policyjnego, ratowniczego, przewodnika, terapeutycznego, sportowego czy rodzinnego. W końcu, jak mówi wzorzec rasy, podobnie jak jego niemieccy i belgijscy krewni, wyposażony jest we wszystkie cechy prawdziwego psa pasterskiego.
Hollandse herder charakteryzuje się silną chęcią do pracy i jest posłusznym oraz niezawodnym pomocnikiem, niezwykle wiernym i lojalnym. Jego wysoko rozwinięta inteligencja i ogromna wytrzymałość nie pozostawiają wiele do życzenia. Niemniej, opiekunowie tego czworonoga powinni pamiętać, że ze względu na swoją historię, jest bardzo niezależnym psem, który przy nieodpowiednim prowadzeniu chętnie przejmuje dowodzenie. W przeszłości, podczas wypasu dużych stad zwierząt, jego umiejętność podejmowania samodzielnych decyzji i pracy w pojedynkę, niezależnie od pasterza, była bardzo pożądana. W harmonijnym życiu z rodziną może jednak nieco przeszkadzać.
Pies ten od najmłodszych lat potrzebuje silnego przewodnika, który wskaże mu drogę konsekwentnie, ale z wyczuciem. Bardzo ważna jest w jego przypadku jasna hierarchia – musi znać swoje miejsce w stadzie. W rodzinie zazwyczaj skupia się tylko na jednej osobie. Szanuje co prawda pozostałych jej członków, ale w jego oczach jedynie „przywódca” może mieć coś do powiedzenia. Jednak również jego poleceń, ten niezwykle inteligentny pies nie będzie ślepo wykonywał – potrzebuje do tego odpowiedniej motywacji.
Smakołyk czy pochwała ze strony opiekuna to z reguły za mało, aby zmotywować do działania tego owczarka. Cuda zdziałać może natomiast perspektywa ekscytującej zabawy czy możliwość swobodnego hasania z innymi czworonogami. Za sprawą umiejętnego stosowania zachęt motywacyjnych oraz wyzwań fizycznych i umysłowych, można wyszkolić go na niezawodnego, uważnego i łatwego w obsłudze towarzysza, który dobrze rozumie się także z innymi zwierzakami.
© Mary Swift / stock.adobe.com
Bliski związek owczarków holenderskich z owczarkami belgijskimi widoczny jest w wielu aspektach do dziś – w końcu obie rasy mają wspólną historię. Ich przodkowie pochodzą z południowej Holandii, w szczególności z regionu Brabancji i sąsiedniej Belgii, gdzie na początku XVIII wieku byli wykorzystywani przez miejscowych rolników jako psy pasterskie i zaganiające. Towarzyszyły stadom owiec na pastwiskach, w drodze na targ czy do portu. Pilnowały, aby zwierzęta trzymały się z dala od pól uprawnych. Rolnicy i pasterze cenili te psy przede wszystkim za ich wszechstronność – potrafiły one bowiem nie tylko zaganiać owce, ale także spędzać krowy do udoju oraz pilnować domu i gospodarstwa.
Wraz z oddzieleniem się Belgii od Holandii, wcześniej jednolita rasa została podzielona na dwie osobne. Nie zmieniło to jednak ich charakteru czy sposobu użytkowania, ponieważ wymagania stawiane im przez rolników pozostały takie same. W przeciwieństwie do Belgii i Niemiec, gdzie kynolodzy wcześniej stworzyli czystą rasę owczarków belgijskich i niemieckich, zainteresowanie nimi w Holandii było raczej niewielkie. Dla holenderskich pasterzy i rolników liczyła się wyłącznie użytkowość ich psów, dlatego nie angażowali się specjalnie w hodowlę owczarków holenderskich. Pomiędzy rokiem 1874, kiedy to pierwszy narodowy pies pasterski został zaprezentowany na wystawie psów w Amsterdamie, i rokiem 1898, kiedy utworzono „Nederlandse Herdershonden Club“ (N.H.C.), na wystawach pojawiło się zaledwie dziesięć rodzimych psów pasterskich. W kolejnych latach klub dokładał wszelkich starań, aby opracować jednolity wzorzec rasy i próbował zaangażować herdera, który wraz z likwidacją dużych stad owiec i przekształceniem terenów dotychczasowych pastwisk tracił na znaczeniu, do nowych zajęć w służbie policji czy wsparcia osób niewidomych.
Wiele sporów dotyczących dopuszczalnych odmian oraz nieco mylącego określenia „holenderski” w nazwie rasy, która ściśle rzecz biorąc nie odpowiada pierwotnemu obszarowi jej występowania, sprawiły, że hodowla owczarków holenderskich postępowała bardzo powoli. Próby ponownego połączenia owczarka holenderskiego z owczarkiem belgijskim w celu stworzenia jednej rasy „owczarków brabanckich” skończyły się niepowodzeniem z powodu oporu Belgii, której starania hodowlane w ramach rasy już wówczas owocowały sukcesami. Dopiero w 1960 roku, kiedy wzorzec rasy po raz kolejny został zmieniony, a ograniczenia do trzech odmian umaszczenia pręgowanego jeszcze bardziej odróżniły go od belgijskiego sąsiada, FCI uznała rasę hollandse herder za niezależną. To oficjalne uznanie sprawiło, że rasa zyskała wielu zwolenników, przede wszystkim w swojej ojczyźnie. Poza granicami Holandii owczarek holenderski nadal należy do rzadkości. Kamieniem milowym dla rasy i jej miłośników było włączenie owczarka holenderskiego przez Amerykański Związek Kynologiczny (AKC) do swojej Foundation Stock Service w 2012 roku.
Dobre przygotowanie do bycia opiekunem psa pasterskiego obejmuje także planowanie jego szkolenia. Niezależnie od tego, jak uroczo wygląda nasz szczeniak, gdy podgryza nam buty czy błagalnym wzrokiem prosi o coś do jedzenia, od samego początku musimy jasno wyznaczać granice, których nie wolno mu przekraczać i wyjaśniać mu, że musi słuchać naszych poleceń. Jeśli bowiem młody piesek przyzwyczai się do niewłaściwych zachowań, zmiana jego zwyczajów w dorosłym życiu będzie niemal niemożliwa. Musimy być konsekwentni i od szczenięcia uczyć psa najważniejszych zasad wspólnego życia. Nadmierna surowość czy nawet przemoc jest jednak wykluczona – w przypadku tego wrażliwego czworonoga może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Najlepsze efekty szkoleniowe uzyskamy za sprawą pozytywnego wzmocnienia. Zachęcajmy psa do współpracy i przekonajmy go, że warto być posłusznym.
Pod względem pielęgnacji owczarek holenderski jest mało wymagający. Nawet w przypadku odmiany długowłosej w zupełności wystarczy regularne, krótkie szczotkowanie lub przecieranie szmatką. Jedynie w okresie linienia dwa razy w roku sierść potrzebuje częstszego wyczesywania. Aby nie przeciążać odkurzacza, warto usuwać wówczas luźne włosy co najmniej raz dziennie. Okresowe przycinanie pazurów, sprawdzanie stanu uszu, oczu i łap oraz coroczne wizyty u lekarza weterynarii wraz z wykonywaniem niezbędnych szczepień też są oczywiście częścią rutyny pielęgnacyjnej w przypadku tego czworonoga.
Niewiele wymagań pies ten stawia również względem żywienia, co oczywiście nie oznacza, że można karmić go czymkolwiek. W końcu właściwa dieta odgrywa decydującą rolę w zdrowym rozwoju zwierzęcia. Jaka karma będzie najlepsza? Na to pytanie nie można odpowiedzieć jednoznacznie w odniesieniu do wszystkich przedstawicieli tej rasy. Każdy z nich jest indywidualnością i może mieć inne potrzeby. Dlatego wybierając karmę, należy wziąć pod uwagę kilka czynników, takich jak wielkość, waga, wiek, stan zdrowia i poziom aktywności danego czworonoga. Aby dowiedzieć się, jakich składników odżywczych i w jakich proporcjach potrzebuje, należy dokładnie przyjrzeć się tabelom żywieniowym lub skonsultować się z lekarzem weterynarii. Zasadniczo wszystkie psy potrzebują dużo mięsa (co najmniej 70%), dużo warzyw (ok. 20%) i jedynie niewielkiej ilości zbóż (mniej niż 10%). Karma nie powinna natomiast zawierać cukru w żadnej postaci. Należy im także zapewnić stały dostęp do świeżej wody pitnej.
Chociaż pod względem popularności owczarek holenderski zdecydowanie ustępuje miejsca swoim belgijskim i niemieckim krewnym, to jego hodowla ożywiła się i możemy spotkać go także w innych krajach europejskich. Decydując się na jego zakup, musimy mieć świadomość tego, że od momentu umieszczenia nas na liście oczekujących na szczeniaka do faktycznego zakupu może minąć trochę czasu. Nie spieszmy się z zakupem i poświęćmy czas na znalezienie odpowiedniego i odpowiedzialnego hodowcy. Zachowajmy szczególną ostrożność, gdy w hodowli wykorzystywane są również inne rasy, takie jak malinois. Hodowcą może być bowiem teoretycznie każdy, od kogo nie wymaga się posiadania oficjalnych dokumentów. Ponieważ kontrole nie są przeprowadzane regularnie przez właściwe organizacje, wśród hodowców zawsze znajdziemy „czarne owce”.
© Dogs / stock.adobe.com
Oczywiście oprócz takich wątpliwych „hodowców” istnieje wielu profesjonalistów, dla których dobro i zdrowie psów jest najważniejsze i którzy każde krycie przeprowadzają w przemyślany sposób. Aby znaleźć profesjonalnego hodowcę, warto poświęcić czas na poszukiwania. Rozejrzyjmy się w ośrodkach psich sportów lub na forach poświęconych rasie i zapytajmy opiekunów owczarków holenderskich, czy mogą nam polecić jakiegoś hodowcę. Pierwszym krokiem może być odwiedzenie strony internetowej hodowcy, aby dowiedzieć się, czy jego hodowla i cele hodowlane spełniają nasze oczekiwania. Nic oczywiście nie zastąpi osobistego spotkania z hodowcą, które z pewnością będzie decydujące w procesie wyboru. Hodowca powinien zrobić na nas dobre wrażenie i z chęcią oprowadzić nas po swojej hodowli. Nie bójmy się zadawać mu pytań dotyczących wszystkich interesujących nas kwestii. W końcu warto wiedzieć, skąd pochodzi nasz potencjalny, nowy członek rodziny i jak wyglądały jego pierwsze tygodnie życia. Odpowiedzialni hodowcy z przyjemnością oddają swoich podopiecznych w ręce osób, które decyzje o zakupie szczenięcia podejmują w sposób świadomy i przemyślany. Nie zdziwmy się więc, jeśli hodowca zapyta nas o nasze warunki życia i doświadczenie w posiadaniu psów, ale potraktujmy to jako dobry znak, potwierdzający, że dobro jego podopiecznych rzeczywiście leży mu na sercu.
Tak samo starannie, jak podchodzimy do kwestii wyboru hodowcy, powinnyśmy przygotować się na przybycie nowego członka rodziny. Wykorzystajmy więc czas oczekiwania na malucha, kupując niezbędne akcesoria, przygotowując miejsce do spania i urządzając mieszkanie w sposób dla niego bezpieczny. W końcu przy takim małym wulkanie energii, jakim bez wątpienia jest owczarek holenderski, nasza ulubiona waza czy figurka może stłuc się, zanim zdążymy się obejrzeć. Warto również zorientować się, czy w naszej okolicy organizowane są szkolenia dla szczeniąt i młodych psów oraz gdzie znajdują się psie place zabaw. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących jego utrzymania, poradźmy się hodowcy, który zawsze jest najlepszym źródłem informacji.
Dla zdrowia psa kluczowe znaczenie ma odpowiednia pielęgnacja i zbilansowana dieta, ale to, czy pies czuje się z nami komfortowo nie zależy od częstotliwości sięgania po szczotkę czy zawartości jego miski. Szczęśliwy owczarek holenderski to taki, który ma zapewnione zajęcia fizyczne i wyzwania umysłowe. Jako były pies pasterski, ma bowiem pracę we krwi. Nie oznacza to, że musi być koniecznie szkolony na psa policyjnego czy przewodnika dla niewidomych, chociaż bez wątpienia taki egzamin zda celująco. Mogą to być psie sporty czy wspólne aktywności, takie jak jazda na rowerze, bieganie czy ekscytujące zabawy na świeżym powietrzu. Jeśli chcemy, aby nasz owczarek był psem rodzinnym, ale nie przepadamy za aktywnym spędzaniem czasu, a na spacer wychodzimy tylko, gdy za oknem świeci słońce, powinnyśmy zdecydować się na inną rasę. Jeśli jednak lubimy sport, a także mamy czas i chęć, aby poświęcić go na szkolenie i wychowanie naszego pupila, zyskamy niezawodnego i niestrudzonego kompana, który będzie nam towarzyszył na dobre i na złe.
Jeśli interesuje Cię owczarek holenderski, być może spodobają Ci się również poniższe rasy psów:
