© Daria Filiminova / stock.adobe.com
Mróz, lodowaty wiatr czy palące słońce: Nawet najbardziej surowy klimat nie przeszkodzi wytrzymałemu mastifowi pirenejskiemu w jego pracy. Ten niezłomny stróż domu, podwórka i stad owiec jest w końcu od zawsze przyzwyczajony do spełniania najbardziej wygórowanych wymagań i nie daje się łatwo wyprowadzić z równowagi.
Chociaż dziś rzadko spotykamy mastifa pirenejskiego w jego pierwotnej roli psa pasterskiego, zachował on najważniejsze cechy charakterystyczne dla pełnionej przez niego niegdyś funkcji. Obejmują one siłę, odwagę, wytrzymałość oraz inteligencję, ale także wierność i opanowanie. Mastif pirenejski jest pewnym siebie psem, zdającym sobie sprawę ze swojej siły i w związku z tym pozbawionym chęci jej niepotrzebnego demonstrowania.
Jego imponujący wygląd, silna i głęboka barwa głosu i uważne spojrzenie, któremu nic nie umknie wystarczą, aby wzbudzić respekt. Nadmierna agresja jest zupełnie obca temu delikatnemu olbrzymowi, a poza tym nie byłaby mu zupełnie potrzebna w wykonywaniu zadań psa pasterskiego. Pies, który ślepo rzuca się na wszystko, co stanie na jego drodze stanowiłby zagrożenie nie tylko dla znajdujących się pod jego opieką stad i pasterzy, ale również dla siebie samego. Zadaniem psa pasterskiego jest bowiem chronienie powierzonego mu stada i wierne trwanie u jego boku, dlatego nawet jeśli musi rzucić się w pogoń za drapieżnikami czy innymi wrogami swoich podopiecznych, musi zawsze mieć oko na swoje owce. Jest w pełni świadomy tego, że ryzyko odniesienia obrażeń podczas walki należy podejmować jedynie wówczas, gdy naprawdę nie ma innej możliwości. Inteligentny mastif pirenejski potrafi doskonale ocenić, czy niebezpieczeństwo jest realne, czy może wystarczy jedynie pokazać swojemu przeciwnikowi kto tu rządzi. Dlatego też przy całej swojej determinacji i odwadze, oceniając sytuację na początku ewentualnego starcia jest spokojny i opanowany.
Dzięki swojemu przyjaznemu i wesołemu usposobieniu, ten duży pies górski sprawdzi się również w roli psa rodzinnego. Jest bowiem niezwykle przyjazny dla ludzi, towarzyski, a jego próg drażliwości jest naprawdę wysoki. Uwielbia bawić się z dziećmi i zawsze jest wobec nich cierpliwy i wyrozumiały. Dobrze rozumie się również z innymi psami. Nie jest to jednak pies, który będzie bez namysłu wykonywał polecenia swojego opiekuna i patrzył na niego wiernie i z oddaniem. Mastif pirenejski przyzwyczajony jest do niezależnego działania. W przeszłości musiał często przebywać sam ze swoim stadem owiec, co nauczyło go podejmowania samodzielnych decyzji. Jego reakcje były więc na ogół podyktowane instynktem, a nie poleceniami pasterza. Bezwzględne posłuszeństwo stoi w sprzeczności z naturą mastifa pirenejskiego, który w swoim opiekunie upatruje raczej partnera niż przewodnika stada.
Chociaż mastif pirenejski chętnie postrzega siebie jako równego swojemu opiekunowi, jeśli chodzi o wzrost dużo mu do niego brakuje. Z wysokością, która w najlepszym wypadku wynosi 81 cm sięga bioder swojego opiekuna. Zgodnie ze wzorcem rasy psy nie powinny jednak przekraczać wysokości 77 cm, a wzrost w kłębie suk, które są z natury nieco mniejsze, powinien wynosić co najmniej 72 cm, ale nie więcej niż 75 cm. Pies czy suka, mastif pirenejski jest bez wątpienia bardzo dużym psem, ale jego proporcje są harmonijne, a tułów silny i umięśniony. Pomimo swojej masy, ten pies górski nigdy nie sprawia wrażenia ociężałego czy niezgrabnego. Jako pies pasterski, który całymi dniami towarzyszył swojemu stadu w środowisku gór i dolin Pirenejów, jest wyjątkowo wytrzymały, a chodem, którym najchętniej się porusza jest kłus.
Jego średniej długości szczeciniasta, twarda sierść ma od 6 do 9 cm i podkreśla proporcjonalną, harmonijną budowę mastifa. Dłuższy włos pokrywa łopatki, szyję, brzuch, ogon oraz tylną stronę kończyn, jest bardzo gesty i gruby, a tym samym odporny na wszelkie warunki atmosferyczne, co było niezbędne do przetrwania w nierzadko lodowatym klimacie panującym na górskich stokach.
Podstawową maścią mastifa jest biel, z wyraźnie odgraniczoną maską. Dozwolone są nierównomiernie rozmieszczone, również wyraźnie odgraniczone łaty tej samej barwy co maska. Najbardziej pożądanym umaszczeniem jest czysto (śnieżno) białe, ale dozwolone jest również szare, intensywnie złote, brązowe, czarne, szarosrebrne, jasnobeżowe, piaskowe i marmurkowe. Sierść przy skórze powinna być jak najjaśniejsza, a najlepiej zupełnie biała – biało-żółte umaszczenie podstawowe lub rude łaty nie są akceptowane.
Kolorowe, trójkątne uszy mastifa zwisają swobodnie i w spoczynku leżą blisko głowy, a podczas nasłuchiwania podnoszą się z policzków i lekko prostują. Mocny ogon, który w spoczynku zwisa nisko i sięga stawów skokowych, podczas pobudzenia i w ruchu wzniesiony jest szablasto, z wyraźnym haczykiem na końcu. Niewielkie, brązowe oczy w kształcie migdałów i prosty grzbiet nosa dopełniają szlachetnego obrazu tego imponującego psa górskiego.
© Evdoha / stock.adobe.com
Ojczyzną psów tej rasy jest zarówno francuska jak i hiszpańska część Pirenejów. Jednak, kiedy powstały pierwsze wzorce rasy psów pasterskich, Hiszpania i Francja nie mogły dojść do porozumienia w sprawie wspólnej wersji, w związku z czym obecnie istnieją dwa odrębne standardy: jeden dla pirenejskiego psa górskiego (Chien de Montagne des Pyrénées) i drugi dla mastifa pirenejskiego (Mastín del Pirineo). Wzorzec rasy pirenejskiego psa górskiego jest bardzo zbliżony do wzorca mastifa pirenejskiego, a różnice między nimi są niewielkie.
Przodkowie psów obu ras żyli na Półwyspie Iberyjskim przypuszczalnie już 3000 lat temu. Ludy wędrowne wykorzystywały te imponujące olbrzymy jako psy pasterskie, które broniły ich cennych stad owiec przed wilkami i niedźwiedziami. Występowały na terenie rozciągającym się od Zatoki Baskijskiej do Zatoki Lwiej. W zależności od pory roku, nomadzi wypędzali swoje stada na wysoko w górach położone łąki lub w głębokie doliny, w związku z czym psy były narażone na ekstremalne różnice temperatur i musiały być nadzwyczaj odporne na trudne warunki atmosferyczne. Zatem oprócz solidnego zdrowia, psy te charakteryzowały się przede wszystkim odwagą, siłą, wytrzymałością i czujnością. A ponieważ musiały działać w zasadzie samodzielnie, pasterze nie mieli innego wyjścia jak zaufać ich inteligencji i instynktowi i wierzyć, że będą potrafiły zareagować odpowiednio na różne sytuacje. Pies, który lekkomyślnie rzucałby się do walki lub zachowywał się agresywnie w stosunku do powierzonych mu owiec nie nadawał się do wykonywania tego zadania. Jako odpowiedzialny pies pasterski mastif pirenejski musiał być czujny, ale jednocześnie opanowany i łagodny.
Z biegiem lat, kiedy koczownicy stopniowo się osiedlali i ich głównym źródłem utrzymania przestała być hodowla owiec, popyt na mastifa malał. Dodatkowo zmniejszyła się również populacja niedźwiedzi i wilków żyjących w lasach, w związku z czym tak silny i duży pies, wymagający sporej ilości pożywienia po prostu nie był już potrzebny. Zwłaszcza w czasach hiszpańskiej wojny domowej, kiedy sytuacja finansowa wielu ludzi, w tym hodowców, skrajnie się pogorszyła, przetrwanie rasy stanęło pod znakiem zapytania.
Na szczęście niewielka ich liczba była trzymana jako psy stróżujące w hiszpańskich hacjendach, dzięki czemu rasa nie wyginęła, a w połowie XX wieku kynolodzy mogli rozpocząć starania mające na celu pełne przywrócenie rasy. W 1977 roku zawiązano hiszpańską organizację Club del Mastín del Pirineo, której członkowie intensywnie poszukiwali w Pirenejach nadających się do hodowli psów, które przetrwały powojenne zawirowania. Praca hodowców nie poszła na marne: Podczas, gdy w latach 70 zarejestrowane były jedynie 24 psy rasowe, w kolejnych latach zainteresowanie tym pięknym psem górskim znacznie wzrosło, a co za tym idzie również jego populacja. Pierwszym krajem poza Hiszpanią, który w latach 80. zainicjował ukierunkowany program hodowlany była Szwecja, do której następnie dołączyły Finlandia, Norwegia i Francja.
Według klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI), mastif pirenejski posiada numer 92, zaliczany jest do grupy 2 (pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła), sekcji 2.2 (molosy typu górskiego). Od kwietnia 2014 roku mastif pirenejski jest zarejestrowany również w ramach Foundation Stock Service amerykańskiej organizacji American Kennel Club (AKC).
Podczas, gdy w swojej ojczyźnie mastif pirenejski nadal wykonuje swoje pierwotne zadania polegające na pilnowaniu i obronie stada owiec, poza regionami górskimi chętnie trzymany jest jako pies stróżujący i rodzinny.
Jeśli interesuje nas mastif pirenejski jako pies rodzinny, przed wyruszeniem na poszukiwania odpowiedniego szczenięcia powinniśmy się upewnić, czy trzymanie tak pokaźnych rozmiarów, kochającego wolność zwierzęcia jest rzeczywiście dla nas. Aby ten były pies pasterski czuł się komfortowo w swoim nowym środowisku, muszą być spełnione pewne warunki. Przede wszystkim pies jego rozmiarów niewątpliwie potrzebuje domu z ogrodem, który zapewni mu możliwość swobodnego ruchu. Do niewielkiego mieszkania w bloku mastif pirenejski z pewnością się nie nadaje. Należy mieć również świadomość tego, że jego głośne i potężne szczekanie będzie słychać poza granicami naszego ogrodu, dlatego brak sąsiadów lub kochający zwierzęta sąsiedzi w bezpośrednim sąsiedztwie i dużo otwartej przestrzeni wokół naszej posesji będą niewątpliwym atutem. Zwłaszcza po zmroku instynkt stróżujący mastifa dochodzi do głosu i obecność obcych ludzi w okolicy naszej działki będzie natychmiast obwieszczana głośnym szczekaniem. Ten przyjazny człowiekowi pies powinien być zdecydowanie w centrum uwagi swojej rodziny, być partnerem, który uczestniczy w jej codziennym życiu i którego zabiera się ze sobą nawet na wakacje. Trzymanie go w budzie czy kojcu zupełnie nie wchodzi w rachubę.
Codzienne spacery, podczas których będzie mógł pobawić się z innymi czworonogami sprawią mastifowi pirenejskiemu dużo przyjemności, a obecność drugiego psa w rodzinie wpłynie korzystnie na jego samopoczucie.
Należy pamiętać, że dla mastifa pirenejskiego nie istnieją surowe, patriarchalne zasady, a jego posłuszeństwo i chęć wykonywania wydawanych przez opiekuna poleceń wynika z pełnego miłości i cierpliwości wychowania i konsekwencji. Z tego względu powinien trafić w doświadczone i troskliwe ręce, które odpowiednio poprowadzą jego nieco uparty, ale wyjątkowy charakter po właściwych torach.
Profesjonalny hodowca, przed oddaniem swojego szczenięcia do nowego domu, dokładnie wyjaśni tę kwestię i będzie służył nam radą, jeśli będziemy mieli jakiekolwiek wątpliwości. Ceny za szczenię mastifa pirenejskiego zaczynają się już od 3000 zł, ale mogą tę kwotę znacznie przewyższać.
Oprócz odpowiedniej przestrzeni, czasu i doświadczonego opiekuna, mastif pirenejski będzie wymagał również poniesienia pewnych wydatków związanych z jego utrzymaniem. Do ceny zakupu należy bowiem doliczyć koszty karmy, które przy tak dużym psie mogą być znaczne, chociaż dużo ważniejsza od ilości jest jej jakość, na której absolutnie nie powinniśmy oszczędzać. W zależności od płci i wielkości zwierzęcia, należy liczyć się z koniecznością podawania mu około 1-2 kg karmy dzienne, z czego co najmniej połowa powinna składać się z mięsa i podrobów. Pomimo tego, że ten hiszpański pies górski na początku swojego istnienia żywił się mlekiem i skórkami od sera, zróżnicowana i bogata w składniki odżywcze dieta znacząco przyczyni się do jego dobrego zdrowia. Dzienna racja pokarmu powinna być podzielona na kilka, a co najmniej dwa posiłki. Mniejsze porcje są nie tylko lepiej trawione, ale mogą również zmniejszać prawdopodobieństwo wystąpienia określonych chorób. Zdaniem ekspertów ryzyko wystąpienia problemów ze stawami (np. dysplazji stawu biodrowego), często spowodowanych zbyt szybkim tempem wzrostu, a także zapalenia błony śluzowej żołądka można znacząco zredukować za sprawą odpowiedniej diety.
Do zdrowia naszego podopiecznego przyczynia się oczywiście również odpowiednia pielęgnacja, która w przypadku mastifa pirenejskiego oznacza regularne szczotkowanie (około dwa razy w tygodniu). Nieco bardziej intensywnej troski wymagają dłuższe włosy na portkach i za uszami, które mają tendencję do filcowania. Ponadto, częściej powinnyśmy sięgać po szczotkę w okresie zmiany sierści wiosną i jesienią.
