© sashafolly / stock.adobe.com
Duży szwajcarski pies pasterski, o krótkiej sierści i typowym trójkolorowym umaszczeniu, jest nie tylko czujnym stróżem i wytrwałym psem pracującym, ale także przyjaznym dzieciom i milusińskim psem rodzinnym. Przy wysokości w kłębie do 72 cm jest największym i najcięższym z czterech uznanych ras psów pasterskich.
Krępy i silnie zbudowany duży szwajcarski pies pasterski nie daje się łatwo zdenerwować. Obcy ludzie, głośna grupka szkolna, ujadające psy czy burczący traktor nie wpływają na jego zrównoważony temperament. Choć nic nie umknie uważnemu temu psu o naturalnym instynktcie ochronnym, nie ma prawie niczego, co mogłoby go zdenerwować. Agresywne lub lękliwe zachowania są absolutnie obce spokojnemu szwajcarowi.
Mimo to, jako klasyczny pies domowy i podwórkowy, wykazuje silne zachowania ochronne wobec swoich opiekunów. Obcy ludzie zbliżający się do jego terytorium są natychmiast zgłaszani przez czujnego czworonożnego przyjaciela. Jednak jego rezerwa wobec „intruzów” szybko znika, gdy tylko rozpoznaje w nich przyjaciół swojej ludzkiej rodziny. Ten towarzyski pies rodowodowy kocha swoich ludzi ponad wszystko i zawsze szuka ich bliskości. Dobroduszny olbrzym szczególnie dobrze dogaduje się z dziećmi, których nigdy nie opuszcza jako towarzysz zabaw, opiekun i obrońca.
Tak, jak kocha swoją rodzinę, tak samo duży szwajcarski pies pasterski potrzebuje zadania odpowiedniego dla swojego gatunku. Chce się dużo ruszać i pracować. Od zawsze ta rasa była wykorzystywana do ciągnięcia i noszenia. Psy te do dziś z entuzjazmem ciągną sanie albo niosą zakupy swojego opiekuna do domu. Dzięki swojej zorientowanej na ludzi naturze, dużej inteligencji i zapałowi do nauki, szwajcarski pies pasterski szybko orientuje się, czego się od niego oczekuje. Jeśli zadanie wydaje się bezużyteczne lub bezcelowe, skądinąd posłuszny pies czasem pokaże swoją upartą stronę. Jeśli jednak wiesz, jak stawiać przed psem nowe wyzwania i oprócz spokojnych spacerów masz w zanadrzu angażujące ćwiczenia, przekonasz się, że ten rodowodowy pies jest niezwykle elastyczny i nieskomplikowany.
Co charakterystyczne dla wszystkich czterech szwajcarskich psów pasterskich, duży pies szwajcarski także wyróżnia się atrakcyjnym tricolorem. Czarny kolor podłoża pokrywa ciało, szyję, głowę i ogon jak płaszcz. Symetryczna biała plama zaczyna się na czole i staje się szersza w kierunku kufy, gdzie sięga najwyżej do kącików warg. Brązowo-czerwone oznaczenia (zwane też marką) na policzkach, nogach i z boku białych włosów na klatce piersiowej dopełniają trójkolorowego umaszczenia. Typowe dla psa górskiego są również jego „podwójne oczy”, które tworzone są przez brązowo-czerwone plamy nad oczami.
W przeciwieństwie do swojego słynnego krewnego, berneńskiego psa pasterskiego, duży szwajcarski pies pasterski ma jednak krótką sierść okrywową. Gęsta sierść ma miękki podszerstek i niezawodnie chroni psa pasterskiego przed zimnem i wilgocią. Kolejną, choć mniej oczywistą cechą wyróżniającą dużego szwajcarskiego od berneńskiego psa pasterskiego jest wielkość. Przy wysokości w kłębie od 65 do 72 cm (samce) i 60 do 68 cm (samice), jest zwykle o dwa centymetry wyższy od swojego berneńskiego krewnego.
Duży szwajcarski pies pasterski charakteryzuje się krępą, silnie zbudowaną i dobrze umięśnioną sylwetką, co predestynuje go do noszenia i ciągnięcia ciężkich ładunków. Mimo swoich rozmiarów i dość znacznej wagi od 45 do 65 kg, jest bardzo wytrzymały i zwinny. Uwielbia wyzwania i jest zawsze gotowy do pracy. Gdy coś przykuje jego uwagę, trójkątne, średniej wielkości uszy kierują się do przodu. W spoczynku zwisają płasko na dużej, masywnej głowie.
Barczyste, potężne ciało, które nie jest toporne, lecz muskularne i zwinne charakteryzowało już protoplastów dużego szwajcarskiego psa pasterskiego, którzy przeszli do historii jako tzw. psy rzeźnickie i masarskie. Były one rozpowszechnione w Europie Środkowej pod koniec XIX wieku, zwłaszcza w Szwajcarii, i wykorzystywane przez rzeźników, budowniczych, handlarzy bydła i rzemieślników jako zwierzęta pociągowe, zaprzęgowe i stróżujące.
Sześć lat po tym, jak berneńskie psy pasterskie zostały po raz pierwszy pokazane na wystawie psów rasowych na jubileuszowej wystawie Szwajcarskiego Związku Kynologicznego (SKG) w 1908 roku, zaprezentowano psa płci męskiej, który posiadał ten sam atrakcyjny trójkolor, ale jego sierść była krótkowłosa. Zasługą szwajcarskiego geologa i kynologa prof. dr Alberta Heima, który w tym czasie został powołany na sędziego rasy i który współpracował już przy tworzeniu wzorca dla berneńskiego psa pasterskiego, jest zwrócenie szczególnej uwagi na tego krótkowłosego psa. Wraz z opiekunem samca Franzem Schertenleibem poszukiwał innych suk krótkowłosych, z którymi można byłoby założyć hodowlę tej nowej rasy. Już rok później rasa została wpisana do Szwajcarskiej Księgi Stadnej z nazwą „duży szwajcarski pies pasterski”.
© Kristyna / stock.adobe.com
W przeciwieństwie do bardzo udanej hodowli berneńskiego psa pasterskiego, który po odkryciu szybko stał się znany poza granicami Szwajcarii, baza hodowlana dużego szwajcarskiego psa pasterskiego pozostała wąska. Początkowo założony w 1912 roku Klub Dużych Szwajcarskich Psów Pasterskich niewiele zrobił, aby to zmienić. Dopiero po II wojnie światowej, kiedy armia szwajcarska nauczyła się doceniać wytrzymałe i niezawodne psy jako psy pociągowe i juczne, wpisy do szwajcarskiej księgi stadnej stały się nieco bardziej regularne. W porównaniu z berneńczykami i appenzellskimi psami pasterskimi, duży szwajcar jest jednak nadal rasą dość rzadką – rocznie rodzi się zaledwie około 120 szczeniąt.
Choć rasa ta jest mniej popularna niż berneński pies pasterski, nie oznacza to, że trzeba ją rozchwytywać przy pierwszej lepszej ofercie szczeniaków. Przecież psa, czy to Appenzellera, Berneńczyka, Entlebuchera czy nawet dużego szwajcarskiego psa pasterskiego, nigdy nie należy kupować w pośpiechu. Jeśli interesują Cię psy górskie, musisz najpierw zapoznać się ze szczególnymi cechami danej rasy i różnicami między poszczególnymi rasami. Jakie są ich wymagania hodowlane? Czy pies nadaje się do życia w mieście? Ile czasu potrzeba na opiekę, zajęcia i szkolenie? Kluby hodowców, pojedynczy (ale zrzeszeni!) hodowcy i opiekunowie psów górskich mogą udzielić Ci pomocnych odpowiedzi na te pytania.
Po podjęciu decyzji, że to właśnie duży szwajcarski pies pasterski ma zamieszkać w Twoim domu, kolejnym krokiem jest znalezienie odpowiedniego hodowcy rasy. Ale co właściwie oznacza w tym kontekście „odpowiedni”? Oczywiście hodowca powinien być przede wszystkim renomowany, tzn. powinien należeć do klubu i stosować się do wytycznych hodowlanych określonych przez klub. Jednocześnie jednak powinien dać się polubić i przekonać, że prowadzi swoją hodowlę z dużą starannością, doświadczeniem oraz sercem. Oczywiście, wrażenie na ten temat można osiągnąć tylko w osobistej rozmowie. Hodowcy, którzy sprzedają swoje psy bezpośrednio przez telefon, poprzez ogłoszenie w gazecie lub w Internecie, i którzy nigdy nie zapraszają do swojego domu, zwykle nie spełniają tych wymagań. Dlatego wybierając hodowcę, zwróć uwagę na poniższe wskazówki.
Ważnym aspektem przemawiającym za zakupem czystej rasy psa górskiego z renomowanej hodowli jest z pewnością zdrowie zwierzęcia. Wszystkie psy hodowlane są badane pod kątem powszechnych chorób dziedzicznych. Wyniki są udokumentowane i można je w każdej chwili obejrzeć. W tym przypadku należy zwrócić dużą uwagę na badania pod kątem ewentualnych chorób stawów. Jak prawie wszystkie duże i ciężkie psy, rasa ta jest podatna na dysplazję stawów biodrowych (HD), dysplazję stawów łokciowych (ED) lub osteochondrozę (OCD). Na szczęście dzięki ścisłym wytycznym hodowlanym i konsekwentnemu wykluczaniu dotkniętych chorobą zwierząt z hodowli można zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby.
To, czy wystąpią problemy ze stawami nie zależy wyłącznie od materiału genetycznego. Choć HD, ED czy OCD są często uwarunkowane genetycznie, wystąpienie tych chorób zależne jest również od warunków żywieniowych i mieszkaniowych psa. Szczególnie w kluczowej fazie wzrostu, nieprawidłowe odżywianie i zbyt duży stres mogą prowadzić do późniejszych zaburzeń układu kostnego w dorosłym życiu. Problemy wynikają najczęściej ze zbyt szybkiego wzrostu spowodowanego nadmiernym spożyciem białka w okresie szczenięcym. Do 18 miesiąca życia duży szwajcarski pies pasterski powinien być więc karmiony dietą raczej niskobiałkową. Dotyczy to zwłaszcza głównej fazy wzrostu od trzeciego do szóstego miesiąca życia. Ważne jest, aby nie było ani nadmiaru, ani niedoboru potrzebnych składników odżywczych. Nie tylko zbyt duża ilość wapnia prowadzi do problemów ze wzrostem, ale także nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu.
Na pytanie, jakich składników odżywczych potrzebuje pies i jakie powinny być ich proporcje, nie można odpowiedzieć w sposób ogólny dla danej rasy. W końcu zależy to w dużej mierze od czynników indywidualnych, takich jak wiek, płeć, wielkość, stan zdrowia, poziom aktywności i hodowla. W razie wątpliwości poproś lekarza weterynarii o poradę, czego dokładnie potrzebuje Twój pies na danym etapie. Jednak zasadą obowiązującą w każdej formie żywienia psów jest to, że karma powinna być wysokiej jakości i dostarczać czworonożnemu przyjacielowi wszystkich niezbędnych minerałów i składników odżywczych. Dorosły duży szwajcarski pies pasterski powinien dostawać dwa posiłki dziennie. W przeciwieństwie do świeżej wody pitnej, która powinna być dostępna dla psa przez cały czas, należy karmić psa dość restrykcyjnie. Duże szwajcarskie psy pasterskie mają skłonność do otyłości i niestety również do zapalenia żołądka. Ryzyko obu tych zjawisk można jednak zmniejszyć poprzez ostrożne karmienie i stałe, rozsądne pory karmienia.
Pielęgnacja sierści psa tej rasy jest dość łatwa dzięki krótkiemu włosowi, który wchłania tylko niewielkie ilości brudu. Regularne czyszczenie szczotką jest wystarczające. Jeśli pies jest bardzo brudny po spacerze w lesie lub kąpieli w błocie, można go oczywiście wykąpać. Należy używać tylko niewielkiej ilości szamponu dla psów lub całkowicie pominąć produkt pielęgnujący, ponieważ może on uszkodzić strukturę włosa i barierę ochronną skóry.
Jeśli masz w domu szczeniaka, przy wyznaczaniu zadań i ilości ćwiczeń uważaj, aby stawy młodego psa nie były nadmiernie obciążone. Aby zapobiec późniejszym deformacjom i oznakom zużycia, w fazie wzrostu szczenięta nie powinny wbiegać lub schodzić po schodach, bawić się lub skakać po twardych powierzchniach ani ciągnąć lub nosić dużych ciężarów. Dorosłe psy tej rasy także powinny być trzymane w pomieszczeniach na poziomie parteru, gdzie rzadko muszą pokonywać schody.
Jak sama nazwa wskazuje, duży szwajcarski pies pasterski potrzebuje dużo przestrzeni. Trzymanie tych psów w mieście jest więc odpowiednie tylko w ograniczonym zakresie. Sam duży ogród nie wystarczy dla dobrego samopoczucia psa tej rasy. Czuły szwajcar potrzebuje, oprócz sensownego codziennego zajęcia, przede wszystkim miłości i uwagi. Szczególnie wieczorem lub po długim spacerze szuka bliskości swojego opiekuna. Osoba, która zapewni mu tę uwagę i bezpieczeństwo, zostanie nagrodzona niesamowicie lojalnym i przyjacielskim psem. Pomimo swojej reputacji psa okazjonalnie upartego, szwajcarski pies pasterski jest generalnie psem potulnym, który chętnie podporządkowuje się swoim opiekunom.
