© Dogs / stock.adobe.com
Appenzeller nie jest psem dla osób, które wolny czas spędzają na kanapie: Ten rasowy pies z regionu Appenzell, który został wyhodowany jako pies gospodarski i pasterski, kipi energią i żądzą przygód. Ten czworonóg pasuje zarówno do wysportowanego opiekuna, który mu zapewni odpowiedni wybieg, jak i do aktywnej rodziny, w której zawsze coś się dzieje.
Zapędzenie stada setki czy dwóch setek zwierząt w jedno miejsce na dużym obszarze nie stanowi problemu dla psa pasterskiego z Appenzell. Jest zwinny, wytrwały i najchętniej zawsze w ruchu. Wyciągnąć się na czworakach i leniwie leżeć? To nie jest opcja, którą Appenzeller preferuje. Rasa ta, pierwotnie wyhodowana jako pies użytkowy dla szwajcarskich rolników i pasterzy, ma z natury imponujący zapał do pracy. Ta pracowitość, wytrzymałość i chęć uczenia się predestynują go nie tylko do zadań pasterskich i zaganiających, ale czynią z niego bardzo wszechstronnego psa pracującego. Appenzeller nadaje się do szkolenia jako pies lawinowy i medyczny oraz jako pies przewodnik dla osób niewidomych.
Jego niezłomny instynkt stróżowania, wierność i odwaga robią z niego również cenionego psa stróżującego i obronnego. Ten uważny obserwator to bardzo rzetelny opiekun domu i podwórka, który swoją czujność lubi oznajmiać głośnym szczekaniem. Tak więc Appenzeller z pewnością nie należy do spokojnych towarzyszy. Czy to na straży, w zabawie, czy po prostu z miłości i entuzjazmu: Donośny szczek jest charakterystyczny dla tej rasy. Jego wyraźna radość ze szczekania może jednak zostać sprowadzona do pożądanego poziomu dzięki konsekwentnemu wychowaniu.
Przeczytaj nasz artykuł o tym, jak oduczyć psa nadmiernego ujadania.
W końcu Appenzeller jest uważany za psa bardzo chętnego do nauki i posłusznego. Jest lojalny wobec swojego pana i zawsze rzetelnie wykonuje powierzone mu zadania. Jest inteligentny i ma szczególny talent do obserwowania. Ten empatyczny pies potrafi błyskawicznie ocenić gesty i mimikę swojego opiekuna i odpowiednio na nie zareagować. Mimo temperamentu jest bardzo towarzyski i tworzy bardzo bliskie relacje z ludźmi, zwłaszcza ze swoim panem. Jest też bardzo towarzyski i szczęśliwy w kontaktach z innymi członkami rodziny. Ten żywiołowy pies uwielbia zabawy i szaleństwa z dziećmi. Czasem zdarza się jednak, że szczególnie młode psy z nadmiaru wrażeń i czystej radości „podgryzają” swojego towarzysza do zabawy. Jest to oczywiście czysto przyjacielskim zachowaniem, ale jednak niepożądanym. Dzięki odpowiedniemu połączeniu miłości i konsekwencji w wychowaniu psa tej rasy, wspólne życie z nim jest zazwyczaj bezproblemowe i harmonijne.
Ten szwajcarski pies rasowy dobrze dogaduje się również z innymi zwierzętami w domu. Jako pies stróżujący cechuje się początkową nieufnością w kontaktach z obcymi, ale nie jest przy tym agresywny ani nie gryzie – choć w realnym niebezpieczeństwie nie zawahałby się bronić swoich „podopiecznych”. Appenzeller jest idealnym psem do towarzystwa dla rodzin lubiących sport, które docenią jego nieprzekupną czujność, lojalność i wytrzymałość.
© Lars Gieger / stock.adobe.com
Już na pierwszy rzut oka można rozpoznać pewną siebie naturę i żywy temperament tego rasowego psa. Jego zwinne ruchy i inteligentny wyraz pyska szybko zdradzają, z kim ma się do czynienia. Również pod względem czysto optycznym Appenzeller, który został pierwotnie wyhodowany pod kątem użyteczności a nie estetyki, nie musi bać się jednak konkurencji. Ten pies średniej wielkości, o niemal kwadratowej budowie, jest pod każdym względem dobrze wyważony. Jego muskularne, zwinne ciało osiąga wysokość w kłębie od 52 do 58 cm u samców. Suki są tylko nieco mniejsze i osiągają wysokość od 50 do 54 cm. Waga, która nie jest określona w standardzie, wynosi od 25 do 32 kg. Głowa, która harmonizuje z ciałem, jest lekko klinowata, z płaskim czołem i lekko zaznaczonym stopem. Trójkątne uszy są wysoko osadzone i w spoczynku leżą płasko na głowie. W pozycji na baczność są one uniesione u podstawy i tworzą z głową trójkąt. Małe oczy w kształcie migdałów mają kolor od ciemniejszego do jaśniejszego brązu i są osadzone lekko skośnie. Poniżej mocnej, krótkiej szyi leży szeroka i dość głęboka klatka piersiowa z wyraźnym przedpiersiem. Charakterystyczny dla Appenzellera jest gęsto owłosiony ogon zakręcony nad linią grzbietu, który i czasem bywa nazywany „trąbką pocztową”.
Umaszczenie jego sierści wydaje się być tak samo symetryczne, jak budowa ciała. Sierść szorstkowłosa ma czarny kolor z jednolicie białymi i brązowo-czerwonymi znaczeniami. Wyraźna biała pręga biegnie od czubka głowy do pyska i od podbródka do klatki piersiowej. Łapy i czubek ogona również są białe. Oprócz typowej czerni, jako kolor podstawowy dopuszczony jest również brąz havana. Mocna, krótka sierść jest błyszcząca i zapewnia temu psu pasterskiemu z Alp Szwajcarskich, wraz z bujnie gęstym podszerstkiem, niezawodną ochronę przed deszczem, wiatrem i zimnem.
Charakter i wygląd tego psa są doskonale przystosowane do warunków panujących w jego rodzimym regionie. Jak sama nazwa rasy wskazuje, Appenzeller pochodzi z Alp Szwajcarskich, gdzie wyrósł na doskonałego poganiacza i opiekuna bydła w gospodarstwie wiejskim. Chociaż dokładne pochodzenie rasy nie jest znane, uważa się, że jej przodków można znaleźć w rzymskich psach bojowych, które towarzyszyły Rzymianom w ich krucjatach przez Alpy. Pierwszymi hodowcami rasy byli rolnicy z regionu Appenzeller Land, którzy hodowali i trzymali psy głównie ze względu na ich użyteczność. Do dziś Appenzeller jest z powodzeniem wykorzystywany jako pies pasterski oraz stróżujący w gospodarstwach rolnych. Ich niezwykła wszechstronność jako psów pracujących została po raz pierwszy opisana w 1853 roku w „Tierleben der Alpenwelt” („Życie zwierząt w Alpach”).
Pierwszym „ambasadorem” rej rasy był szwajcarski leśnik Max Sieber, który pod koniec XIX wieku przedstawił Szwajcarskiemu Towarzystwu Kynologicznemu (SKG) pierwszą charakterystykę rasy psa pasterskiego Appenzeller. W 1898 roku na międzynarodowej wystawie psów osiem Appenzellerów zostało po raz pierwszy zaprezentowanych w nowej klasie „Sennenhunde” („psy pasterskie”). Na sugestię geologa i kynologa z Zurychu, prof. Alberta Heima, który był bardzo oddany szwajcarskim psom pasterskim, a w szczególności Appenzellerowi, w 1906 r. założono pierwszy klub tej rasy. „Appenzeller Sennenhunde Club” miał promować celową i czystą hodowlę rasy przy zachowaniu i promowaniu naturalności psów hodowlanych. W 1914 roku Heim ustanowił pierwszy obowiązujący wzorzec rasy.
Dzisiaj Appenzeller jest niezależną rasą psów uznaną przez FCI. Międzynarodowa Federacja Kynologiczna FCI wymienia tę rasę pod numerem 46 w grupie 2 „Pinczery i sznaucery, molosowate oraz szwajcarskie psy pasterskie/górskie”, a w jej obrębie w sekcji 3 „Szwajcarskie psy pasterskie”. Grupę szwajcarskich psów górskich i do bydła tworzą Appenzeller wraz z dużym szwajcarskim psem pasterskim, berneńskim psem pasterski i Entlebucherem. W przeciwieństwie na przykład do berneńczyka, Appenzeller jest nadal dość rzadką rasą psów o stosunkowo niewielkiej bazie hodowlanej. Chociaż miłośników tej rasy można spotkać nie tylko w Szwajcarii, ale także w Niemczech, Austrii, Czechach, Finlandii, Polsce i innych krajach, Appenzeller należy do rasy psów zagrożonej wyginięciem. Szwajcarska Fundacja ProSpecieRara, która postawiła sobie za zadanie ochronę bioróżnorodności rzadkich roślin i zwierząt oraz zachowanie ich naturalności, zajęła się sprawą Appenzellera.
Niewielka baza hodowlana Appenzellera i niewielka liczba odpowiednich zwierząt hodowlanych wymagają bardzo odpowiedzialnej i rozważnej hodowli, aby zapobiec chorobom dziedzicznym typowym dla tej rasy. Tak więc tylko około 10 procent szczeniąt zarejestrowanych w „Appenzeller Sennenhunde Club“ w latach 1963–2012 zostało dopuszczonych jako psy hodowlane. Odpowiedzialni i rozważni hodowcy nie są zainteresowani jak największą liczbą urodzonych szczeniąt i sprzedawaniem ich temu, kto zaoferuje najwyższą cenę! Na pierwszym planie są zdrowie i zachowanie doskonałych cech dziedzicznych tego rasowego psa. Kompleksowe badania zwierząt rodzicielskich i szczeniąt oraz ścisłe wytyczne hodowlane mają na celu zmniejszenie ryzyka zachorowań. Do najczęstszych chorób charakterystycznych dla rasy należą problemy ze stawami (dysplazja stawu biodrowego, dysplazja stawu łokciowego, osteochondroza), choroby oczu (zaćma), wady serca, a wraz z wiekiem problemy skórne, nawet nowotwory skóry. Oczywiste jest zatem, że liczne testy na te choroby kosztują hodowcę dużo pieniędzy. Musi on liczyć się z wydatkami na członkostwo w związku, licencje, zapłodnienie matki szczeniąt, koszty podróży, jedzenie, lekarza weterynarii, mikroczip i wiele innych, które często ledwo pokrywa cena szczeniaka (albo też nie).
Za zdrowego, zadbanego szczeniaka, kilkakrotnie odrobaczonego i ze wszystkimi szczepieniami, należy spodziewać się ceny od co najmniej 2500 do 4000 złotych. W przypadku zdrowego psa, który z oczekiwaną długością życia 15 lat zapewni Tobie i Twojej rodzinie długotrwałą radość i lojalność, nie należy jednak absolutnie postrzegać tego jako wygórowanej ceny.
© nikolafoto21 / stock.adobe.com
Zdrowie Appenzellera leży oczywiście nie tylko w rękach hodowców. Chociaż zaczyna się w hodowli, to jego utrzymanie jest obowiązkiem kolejnych opiekunów. Zdrowe szczenięta z dobrym materiałem genetycznym są zazwyczaj bardzo wytrzymałymi psami, dla których wystarczająca jest coroczna kontrola u weterynarza, podczas której wykonuje się również i odświeża niezbędne szczepienia. To, czy Twój pies pozostanie tak szczupły, aktywny i ruchliwy jak jego przodkowie, czyli psy pasterskie rolników z Appenzell, zależy w przeważającym stopniu od żywienia Twojego czworonożnego przyjaciela. W stosunku do swojej wielkości Appenzeller potrzebuje dość niewielkiej ilości karmy. Zbyt bogata lub wysokoenergetyczna karma nie tylko prowadzi do otyłości, ale może również mieć bardzo złe konsekwencje, zwłaszcza u psów, które wciąż rosną. Spożycie białka, minerałów i witamin w nieodpowiedniej ilości może doprowadzić do przyspieszonego wzrostu, co z kolei spowoduje problemy ze stawami, mięśniami i chorobami narządów wewnętrznych. Objawem nadwagi psa jest, oprócz braku radości z ruchu, sytuacja, w której pary żeber, a także kości biodrowe nie są już łatwo wyczuwalne. Mniejsze posiłki z wysokowartościową karmą spowalniają tempo wzrostu i tym samym mają pozytywny wpływ na kości, mięśnie i organy. Nie oznacza to jednak, że Twój czworonożny przyjaciel powinien być głodny, bo aktywny Appenzeller nie może też być niedożywiony. Karma musi pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne i dostarczać psu niezbędnych składników odżywczych, minerałów i witamin. Oprócz wymaganej zawartości energii i białka, należy również pamiętać o zawartości wapnia i fosforu oraz witaminy D3 w karmie. Najlepiej poprosić hodowcę lub weterynarza o kompleksowy plan żywieniowy i uzyskać wskazówki dotyczące najbardziej odpowiedniej karmy dla Twojego Appenzellera.
Aby uniknąć otyłości, niezbędna dla Appenzellera jest duża ilość ruchu. Appenzeller pierwotnie był psem pracującym, który mógł energicznie i szybko zaganiać ogromne ilości owiec lub krów na rozległych terenach – także dzisiaj potrzebuje dużej ilości ruchu i zajęć. Bez wątpienia Appenzeller nie jest psem dla osób, które wolny czas spędzają na kanapie! Wręcz przeciwnie, jego żywy i wytrwały temperament wymaga bardzo wysportowanego opiekuna, który zrobi ze swoim pupilem coś więcej niż tylko zaliczy codzienne obowiązkowe spacery. Sporty dla psów, takie jak agility, są idealne jako alternatywne zajęcia dla pasterstwa. Appenzeller powinien polubić też biegi przy rowerze lub tzw. dog trekking (długie wędrówki z psem).
W porównaniu z ilością potrzebnego ruchu, pielęgnacja sierści pupila tej rasy zajmie dość mało czasu. Okazjonalne szczotkowanie jego krótkiej sierści jest absolutnie wystarczające.
Jeśli Twój Appenzeller jest dobrze wyćwiczony fizycznie i umysłowo, szkolenie tego chętnego do nauki psa rasowego będzie bardzo łatwe. Dzięki swojej empatii, szybkiej percepcji i chęci do nauki, Appenzeller bardzo szybko nabywa nowe umiejętności. Jak wszystkie psy wymaga jednak pewnej surowości i konsekwencji w szkoleniu. Aby przećwiczyć pewne zasady zachowania i np. złagodzić wrodzoną radość ze szczekania na wczesnym etapie, Twoje cele, a co za tym idzie również polecenia, muszą być jasne i należy je często powtarzać. W wielu przypadkach warto też odwiedzić szkołę dla psów. Jednak najważniejsze dla harmonijnego współżycia psa i człowieka są cierpliwość, wzajemne zaufanie i cieszenie się sobą nawzajem.
