© bennytrapp / stock.adobe.com
Jak sama nazwa wskazuje, psy stróżujące odpowiedzialne są za stanie na straży bezpieczeństwa będącego pod ich opieką stada zwierząt.
Psy stróżujące to imponujące zwierzęta. Te dumnie prezentujące się osiłki od wieków wykorzystywane są do chronienia zwierząt gospodarskich, takich jak owce, kozy czy bydło, przed atakami drapieżników. Dowiedz się, które rasy zaliczamy do tej grupy i na co należy zwrócić uwagę, trzymając je w domu.
Psy stróżujące to duże, silne czworonogi. Nierzadko dorastają do 80 centymetrów wzrostu i osiągają wagę 70 kilogramów, przy czym suki i mieszańce są mniejsze i lżejsze niż rasowe psy.
Najważniejszym ich zadaniem jest stanie na straży bezpieczeństwa zwierząt gospodarskich – owiec, kóz, koni, bydła i drobiu. Dzielnie stawiają czoła wszelkim intruzom, takim jak wilki, rysie czy niedźwiedzie, a także potencjalnym złodziejom żywego inwentarza i przepędzają ich ze swojego terytorium.
Psy te są stałymi członkami stada, którego pilnie strzegą i często pracują razem w małych grupach. W zależności od regionu, bywają zostawiane same z bydłem nawet na dłuższy czas.
Nie są więc zdane na polecenia swojego opiekuna, a wręcz przyzwyczajone do podejmowania samodzielnych decyzji.
Zwłaszcza w regionach górskich pasterze i hodowcy byli i są zdani na swoich psich pomocników. Na nieurodzajnych, ubogich w pożywienie terenach, drapieżniki, takie jak wilki i niedźwiedzie, często zapuszczają się w pobliże osad ludzkich i pastwisk.
W ciągu minionych stuleci w poszczególnych regionach rozwinęły się więc różne rasy zaliczane do tego typu czworonogów. Oprócz łączących ich imponujących rozmiarów i nieustraszonego charakteru, ich przedstawiciele wykazują między sobą pewne różnice.
Międzynarodowa Federacja Kynologiczna zalicza większość psów stróżujących do „Grupy 1 Owczarki i inne psy pasterskie, sekcji 1 owczarki” lub „Grupy 2 Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy górskie i do bydła – sekcji 2.2 psy górskie”.
Do najbardziej znanych ras psów stróżujących zaliczamy:
W zależności od regionu, popularne są również inne rasy, takie jak Cão da Serra da Estrela w Portugalii, mastif pirenejski w Hiszpanii, pies pasterski z Szar Płaniny w Serbii czy Ciobănesc Românesc Mioritic w Rumunii. W Azji największą popularnością cieszy się mastif tybetański.
© slowmotiongli / stock.adobe.com
Psy pasterskie to niezwykle aktywne, zwinne czworonogi. Ich zadaniem jest zaganianie bydła i pilnowanie, by trzymało się razem. Przedstawiciele tej grupy są zazwyczaj mniej rośli i sprytniejsi niż psy stróżujące, a fizycznie i psychicznie nie są w stanie stanąć do walki z wilkami czy niedźwiedziami. Typowymi psami pasterskimi są na przykład border collie oraz owczarek australijski.
Niemniej, granice między psami pasterskimi i stróżującymi są płynne. Istnieją rasy, które doskonale sprawdzają się zarówno w wypasaniu, jak i pilnowaniu stad zwierząt, na przykład owczarek z Bergamo czy owczarek niemiecki.
Od wieków celem przyświecającym hodowli psów stróżujących jest obrona zwierząt gospodarskich. Dysponują one więc wrodzonym, silnym instynktem obronnym, co ma oczywiście odzwierciedlenie w ich charakterze.
Psy te wyróżniają się przede wszystkim ogromną odwagą. Niektórzy pasterze twierdzą, że ich podopieczni są w stanie zaryzykować własne życie, aby odeprzeć atak bezpańskich psów, wilków, niedźwiedzi czy ludzi. Kolejne cechy typowe dla tej grupy czworonogów obejmują:
Poza tym, charakteryzują się wrażliwością i niezwykłą czujnością. Nawet jeśli wydają się nieobecne czy drzemią, bacznie czuwają nad swoim terytorium i reagują natychmiast, gdy odkryją zagrożenie dla będącego pod ich opieką stada. Decyzje o dalszym działaniu podejmują wówczas samodzielnie.
Jeśli na ich terytorium wtargnie drapieżnik lub ktoś im nieznajomy, te masywne, wyglądające wręcz na ociężałe psy, zmieniają się w szybkich biegaczy. Bez cienia zawahania stają między swoim stadem i potencjalnym napastnikiem, głośno go oszczekując.
Zazwyczaj nie przejawiają wówczas agresji. Używają swojej siły w przemyślany sposób i nie atakują bez powodu. W stosunku do nieznajomych są jednak nieufne, dlatego ich głośnych ostrzeżeń nigdy nie należy ignorować.
Jeśli znajdziesz się na terenie takiego czworonoga i przywita Cię on głośnym szczekaniem, lepiej potraktuj to ostrzeżenie poważnie.
W niektórych regionach określone rasy, takie jak kangal czy owczarek kaukaski, ze względu na swoją siłę i mocno rozwinięty instynkt obronny uznawane są za niebezpieczne. W zależności od miejsca zamieszkania, ich trzymanie może być zabronione lub dozwolone po spełnieniu określonych warunków.
Ważne: Przed nabyciem psa stróżującego należy zapoznać się z regulacjami prawnymi obowiązującymi w naszym miejscu zamieszkania.
Każdy pies rasy mieszanej jest indywidualnością. To, w jakim stopniu instynkt obronny dojdzie do głosu w przypadku danego osobnika zależy przede wszystkim od rasy rodziców i zazwyczaj jest trudne do przewidzenia.
Jeśli chodzi o uznawanie ich za niebezpieczne, często traktowane są jak psy rasowe, co oznacza to, że jeśli utrzymanie kangala podlega pewnym obostrzeniom, to samo będzie dotyczyło psów, w których żyłach płynie jego krew.
Co prawda psy stróżujące nie zostały stworzone do polowań, ale niektóre rasy posiadają instynkt łowiecki.
W końcu psy te są często zdane same na siebie i przyzwyczajone do obserwowania rozległych terytoriów. Może więc zdarzyć się, że pies stróżujący rzuci się w pogoń za zwierzęciem z zamiarem zabicia go, jeśli sam będzie potrzebował pożywienia.
Psy stróżujące nie nadają się do życia w mieście. Potrzebują stada owiec lub kóz, na którego straży będą mogły stać, lub przynajmniej dużej ogrodzonej posesji, którą będą mogły patrolować.
Wiele ras należących do tej grupy posiada grubą sierść z obfitym podszerstkiem, za sprawą, której mogą cały rok przebywać na zewnątrz bez uszczerbku na zdrowiu. Niemniej, powinny mieć możliwość nieograniczonego dostępu do domu i bycia blisko swojej ludzkiej rodziny.
Wychowanie słowackiego czuwacza, owczarka podhalańskiego, tornjaka czy pokrewnych ras bez wątpienia wymaga doświadczenia. Psy te bowiem nie są ślepo posłuszne swoim opiekunom i nigdy nie podporządkują się im całkowicie. Mają tendencję do kwestionowania wydawanych przez nich poleceń, a w przypadku wątpliwości podejmują własne decyzje.
Niemniej, wyszkolenie psa stróżującego nie jest niemożliwe. Wystarczy wykazać się cierpliwością, konsekwencją i wyczuciem, wspomagając się pozytywnym wzmocnieniem i określonymi rytuałami.
Należy pamiętać, że nadmierna surowość czy wręcz przemoc jest w jego przypadku absolutnie wykluczona, do niczego dobrego nie doprowadzi.
Jeśli w przyszłości szczenię ma być stróżem owiec, koni, kóz czy bydła, należy go już od najmłodszych lat przyzwyczajać do „jego” stada, tak aby był blisko zwierząt hodowlanych i uczył się prawidłowego zachowania od swoich starszych krewnych.
Zanim młody pies będzie gotowy do pracy jako pies stróżujący, musi minąć około dwóch lat. Czworonogi te nie przychodzą więc na świat jako w pełni zdolne do wykonywania swoich zadań, ale ich instynkt obronny i terytorialny rozwija się z czasem, i uczą się one go odpowiednio wykorzystywać, żyjąc razem z innymi psami stróżującymi i będącymi pod ich opieką zwierzętami.
Psy te są przede wszystkim psami pracującymi, a nie do towarzystwa. Niemniej, jeśli w wieku szczenięcym przejdą odpowiednią socjalizację, z reguły dobrze rozumieją się z dziećmi, zwierzętami domowymi oraz kotami.
W przypadku niektórych ras istnieją linie hodowlane, w ramach, których zamiast na instynkt obronny stawia się na przyjazną, zrównoważoną naturę, ale tak czy inaczej rodzice małych dzieci muszą być świadomi, że psy stróżujące nigdy nie będą typowymi psami rodzinnymi, a już na pewno nie są przytulankami.
© K.Bry / stock.adobe.com
Wielu pasterzy i rolników samodzielnie hoduje swoje psy stróżujące. Jest też całe grono hodowców, którzy poświęcili się hodowli tych imponujących zwierząt. W każdym przypadku, zanim pies trafi do nowego domu, powinien być odpowiednio zsocjalizowany i zaznajomionymi z różnymi bodźcami środowiskowymi.
Psy stróżujące i ich mieszanki można znaleźć również w schroniskach dla zwierząt. Często zdarza się bowiem, że opiekunowie są przytłoczeni związanymi z ich utrzymaniem obowiązkami i je najzwyczajniej porzucają.
Podczas gdy ceny szczeniąt oscylują w granicy 4.000 złotych, dorosłe, gotowe do pracy psy mogą być nawet trzykrotnie droższe. W cenie tej zawarty jest również koszt wychowania i szkoleń. Starsze zwierzęta są natomiast zazwyczaj sprzedawane w korzystniejszych cenach.
Zakup psa stróżującego musi być dobrze przemyślany. Te potężne, silne psy użytkowe muszą mieć zadania do samodzielnego wykonania – najlepiej, gdyby było to pilnowanie stada zwierząt, ale może być to również rozległa posesja.
„Życie bez mopsa jest możliwe, ale bezcelowe” – powiedział kiedyś komik i pisarz Loriot. Autorka zgadza się z tym bez zastrzeżeń i dodaje: „Życie bez konia, kota i królika również!”. Jej serce bije dla wszystkich zwierząt dużych i małych, i cieszy się niezmiernie, że może pisać o swojej pasji jako niezależny autor. Poprzez swoje artykuły chciałaby podnieść świadomość na temat dobrostanu zwierząt i udzielić przydatnych wskazówek ich miłośnikom.
