© Claudia Paulussen / stock.adobe.com
Królik powinien móc sam wybrać i zapracować na swój posiłek.
Dieta odpowiednia dla królika zapobiega chorobom zębów oraz problemom z układem trawiennym. Stanowi podstawę długiego i zdrowego życia naszych długouchych przyjaciół. W tym artykule przygotowaliśmy dla Ciebie krótkie podsumowanie faktów, na które należy zwrócić uwagę, komponując posiłki dla królika.
W końcu nadszedł upragniony czas: Nowy, długouchy współlokator wprowadził się do swojej klatki. Ale skąd wiedzieć, jaka dieta jest dla niego najlepsza? Zgodne z dobrostanem gatunku, naturalne żywienie królika wymaga podstawowej wiedzy na temat jego zachowań żywieniowych i przebiegu procesów trawiennych.
Układ pokarmowy królika jest przystosowany do wchłaniania dużych ilości bogatych w błonnik części roślin. Stale rosnące siekacze i trzonowce oraz bierny przewód pokarmowy są dostosowane do ciągłego i regularnego przyjmowania pokarmu.
Tylko poprzez ciągłe żucie i siekanie pokarmu bogatego w błonnik, zęby trzonowe królików są odpowiednio zużywane. Odrastają one do jednego centymetra miesięcznie. Jeśli ścieranie jest niewystarczające, wynikiem tego jest skrzywienie i zaostrzenie zębów. Prowadzi to do dużych wad zgryzu, infekcji ropnych i ropni szczęki.
Niewłaściwy i wysokoenergetyczny pokarm implikuje zmianą składu i ilości bakterii jelitowych. To z kolei skutkuje problemami trawiennymi, które często prowadzą do biegunki, a w najgorszym przypadku mogą nawet spowodować śmierć królika z powodu wytworzenia się toksyn.
© Robirensi / stock.adobe.com
W celu skomponowania odpowiedniej diety dla królika, można wzorować się na naturalnych nawykach żywieniowych dzikich królików. Jedzą one przez większą część dnia głównie to, co mogą znaleźć w zależności od danej pory roku.
Zrównoważone żywienie królików obejmuje zatem następujące produkty: stale dostępne, wysokiej jakości siano, świeże, sezonowe rośliny oraz dodatkowo warzywa i gałązki z liśćmi.
Okazjonalnie w króliczym menu pojawiać powinny się owoce, ale wyłącznie w bardzo małych ilościach. Od czasu do czasu można je zaserwować w charakterze małej nagrody.
Jednak najważniejsze w zapewnieniu zdrowej diety królika jest zbilansowane i zróżnicowane połączenie produktów z poszczególnych grup składników odżywczych:
Siano
Dlaczego siano jest tak istotne dla królika?
Siano jest podstawowym pokarmem dla królików. Podawaj je swoim pupilom w wystarczających ilościach przez cały rok. To jedyny sposób na zapewnienie zdrowego spożycia paszy objętościowej i równomiernego ścierania zębów w ciągu całego dnia. Wyjątki są możliwe tylko przy zróżnicowanym i wystarczającym żywieniu roślinami łąkowymi.
Jakość oraz skład podawanego siana są decydujące. Jakościowe siano wydziela świeży zapach łąki, ma intensywny zielony kolor, jest bogate w zioła i liście z wieloma delikatnymi szypułkami oraz zostało dobrze wysuszone. Podawane w paśniku lub rozłożone w różnych miejsca siano zapewni królikowi dodatkowy ruch i zajęcie.
Na rynku znajdziemy wiele rodzajów siana. Najbardziej bogatym gatunkowo i zbilansowanym pokarmem dla królika będzie siano zawierające dużą ilość ziół. Nie powinno ono jednak stanowić jedynego pokarmu podawanego królikowi ze względu na wysoką zawartość wapnia. Siano z trawy z dużym odsetkiem łodyg jest z kolei istotnym źródłem włókna surowego.
Podobnie jak przy innych karmach, również w przypadku siana ważna jest różnorodność. Dlatego należy podawać długouchym różne rodzaje siana. W ten sposób królik sam wybierze te rośliny, które są mu najbardziej potrzebne.
Kiedy siano nie jest zdrowe dla królika?
Pod żadnym pozorem nie podawaj zwierzęciu wilgotnego, stęchłego ani spleśniałego siana, ponieważ króliki są bardzo wrażliwe na pleśń i mykotoksyny (trucizny wytwarzane przez grzyby). Z tego powodu siano należy przechowywać w workach przepuszczających powietrze (np. lnianych), a nie w plastikowych.
Zbyt długo przechowywane siano traci nie tylko świeży zapach, ale i wartości odżywcze. Takie siano jest też bardziej zakurzone i może podrażniać drogi oddechowe wrażliwych zwierząt.
Świeże rośliny
Jaką rolę w diecie królika ogrywają świeże rośliny?
Świeże rośliny łąkowe to naturalna dieta dzikich królików. Jeżeli jest to możliwe, dzienna proporcja świeżych roślin łąkowych w okresie letniej wegetacji powinna stanowić 85–95% całości racji pokarmowej.
Świeża roślinność łąkowa zawiera białka, błonnik, składniki odżywcze i mineralne, witaminy oraz tłuszcze w zrównoważonych proporcjach. Wysoka zawartość wody może również zapobiegać odkładaniu się piasku w nerkach.
Kolejnymi zaletami spożywania świeżych roślin jest skuteczne ścieranie zębów ze względu na długie fazy gryzienia oraz redukcja zaburzeń behawioralnych ze względu na długi czas pobierania pokarmu. Zróżnicowany smak gwarantuje również wysoką akceptację. Natomiast niska zawartość tłuszczu zapewnia prawidłową regulację wagi.
Na co należy zwrócić uwagę przy karmieniu świeżymi roślinami?
Ważne jest, aby wiosną bądź latem powoli przestawiać zwierzę na świeże rośliny. W przeciwnym razie mogą wystąpić poważne problemy żołądkowo-jelitowe (na przykład nadmierne gromadzenie się gazów albo biegunka).
Odradza się zbieranie roślin na łąkach, po których biegają psy lub polach z dużą populacją dzikich królików. Niesie to ryzyko przeniesienia różnych chorób na królika domowego. Problematyczne mogą być również herbicydy lub fungicydy na roślinach pastewnych rosnących na miedzach.
Ponadto świeże rośliny nie powinny być przechowywane dłużej niż 12 do 24 godzin. Po tym czasie należy je wyrzucić. Zajęczaków nie można również karmić podgrzaną lub sfermentowaną żywnością.
Również świeża zielenina nie powinna być monotonna, ale urozmaicona. Idealnym rozwiązaniem jest mieszanka traw i ziół. Pamiętaj, aby zbierać jedynie te rośliny, które możesz rozpoznać i których nie można pomylić z roślinami trującymi.
© cuhle-fotos / stock.adobe.com
Warzywa
Dlaczego warzywa są nieodłącznym elementem zrównoważonej diety królika?
Oczywiście nie każdy ma możliwość codziennie zbierać świeżą trawę. W celu zapewnienia jak najlepszej diety, należy podawać królikom różne rodzaje warzyw (połowę porcji powinny stanowić warzywa liściaste, ćwiartkę inne warzywa i kolejną ćwiartkę zioła i siano).
Zimą warzywa powinny stanowić około jednej czwartej racji żywieniowej. Każdego dnia podawaj swojemu królikowi wybór od czterech do sześciu różnych gatunków roślin i regularnie zmieniaj jeden z nich. Wymiana warzywa tylko jednego rodzaju daje florze jelitowej czas na powolną adaptację. W ten sposób zapobiegasz problemom trawiennym.
Zioła kuchenne są szczególnie potrzebne w okresie zimowym lub w sezonie, kiedy brakuje ziół łąkowych. Również w tym przypadku istotne jest, aby zawsze serwować mieszankę różnych ziół. Tylko w ten sposób króliki mogą wyselekcjonować potrzebną im roślinę i nie spożywać jednej odmiany w zbyt dużych ilościach.
Kluczowa zasada dotycząca wszystkich warzyw i ziół: Jeżeli królik nie spożywał wcześniej danego warzywa czy zioła, przyzwyczajaj go do niego, stopniowo podając mu niewielkie ilości.
Przy jakich gatunkach warzyw należy zachować ostrożność?
Porcja standardowych warzyw nie powinna być zbyt duża ze względu na niską zawartość surowego włókna. Warzywa bulwiaste i korzeniowe (np. marchew, pasternak lub korzeń pietruszki) charakteryzują się wysoką gęstością kaloryczną i w dużych ilościach prowadzą do otyłości oraz problemów trawiennych, dlatego podawaj je bardzo rzadko.
Odpowiednim warzywem do podawania zimą jest na przykład kapusta. Zawiera wszystkie ważne witaminy i składniki mineralne oraz dodatkowo wysoki odsetek surowego błonnika. Zasadniczo królik może zjeść każdą odmianę kapusty. Aby zapobiec problemom trawiennym i zagrażającemu życiu nagromadzeniu się gazów, należy podawać nieobfite porcje. Przy regularnym spożywaniu kapusty jej ilości można sukcesywnie zwiększać.
Zwierzęta żywiące się głównie karmą suchą, nie będą miały wystarczającej ilości bakterii jelitowych, których potrzebują. Takie osobniki nie mogą jeść kapusty. W przeciwnym razie wystąpią silne wzdęcia i często śmiertelne nagromadzenie się gazów.
Gałązki i liście
Czy można karmić królika gałązkami i liśćmi z drzew?
Gałązki z korą, liśćmi i kwiatami również są częścią króliczej diety, zgodnej z dobrostanem gatunku. Obgryzanie gałęzi zapobiega zaburzeniom zachowania. Jednocześnie gałązki dostarczają królikowi cennych minerałów i pierwiastków śladowych.
Praktycznie wszystkie rodzime gatunki drzew i krzewów owocowych nadają się do spożycia. Zaleca się jednak ostrożność w przypadku wielu roślin ozdobnych. Dlatego podawaj tylko te gatunki drzew, których sklasyfikowanie nie stwarza dla Ciebie żadnego problemu.
Na przykład podczas wiosennego przycinania roślin można poprosić sąsiadów o pozostawienie ścinek.
UWAGA! Zawsze upewniaj się, że nie użyto środka opryskowego. Tego typu preparaty mogą być bardzo szkodliwe dla królika!
Za każdym razem sprawdzaj, czy podawane gałązki są niepryskane i surowe. Króliki lubią również jeść liście (świeże lub suszone) licznych drzew i krzewów owocowych. Najlepszym rozwiązaniem jest samodzielne przygotowanie zapasów na zimę, korzystając z roślin z własnego ogrodu.
Suszone liście należy podawać królikom tylko w formie nagrody lub zmieszane z sianem, aby podwyższyć wartość odżywczą posiłku. Liście nie odgrywają roli w naturalnym ścieraniu zębów podczas żucia.
© cuhle-fotos / stock.adobe.com
Owoce
Czy króliki mogą jeść owoce?
Ze względu na wysoką zawartość cukru owoce powinny być podawane królikom rzadko i w bardzo małych ilościach. Nadmierne spożywanie owoców prowadzi do otyłości i niestrawności na skutek zmiany flory jelitowej.
Odpowiednie rodzaje owoców w diecie królika to jeżyny, truskawki, maliny, porzeczki i arbuzy. Ewentualnie można podawać jabłka, gruszki i jagody. Te gatunki są jednak wysokoenergetyczne. Z tego powodu powinny być rzadką i wyjątkową przekąską.
Jakie gatunki traw i ziół można podawać królikowi?
Niniejsza lista to wykaz traw i ziół, które można bezpiecznie podawać królikowi. Nie jest ona kompletna, daje jedynie pogląd możliwych wyborów. Pod żadnym pozorem nie należy karmić zwierzęcia nieznanymi roślinami ani ich częściami.
| Rodzaj trawy | Części użytkowe | Uwagi |
| Wszystkie rodzime odmiany | – | Podstawowa część diety |
| Rodzaj zioła | – | – |
| Babka zwyczajna | Delikatne, młode liście i pędy nasienne | Również suszona |
| Bodziszek | – | W niewielkich ilościach |
| Bylica pospolita | – | Wspiera procesy trawienne |
| Chaber bławatek | – | – |
| Czyściec wełnisty | – | – |
| Dzika marchew | Kwiaty, liście, nasiona, korzenie | – |
| Gorycznik pospolity/rzeżucha zimowa | – | – |
| Gwiazdnica pospolita | – | Również suszona |
| Jastrun właściwy | – | – |
| Koniczyna (różne rodzaje) | Kwiaty, liście | Tylko w małych ilościach, ryzyko gromadzenia się gazów/wzdęć |
| Krwawnik pospolity | Delikatne kwiaty i liście | – |
| Krwiściąg mniejszy | – | – |
| Mlecz | Delikatne kwiaty i liście | Małe ilości |
| Mniszek lekarski | Kwiaty, liście | Zawiera dużo wapnia |
| Nagietek lekarski | – | – |
| Podagrycznik pospolity | Kwiaty, liście, nasiona, owoce | Zawiera dużo wapnia |
| Podbiał pospolity | – | Tylko jako mieszanka i w małych ilościach |
| Pokrzywa | Suszone, małe liście lub młode pędy | – |
| Powój polny | – | – |
| Przetacznik | – | – |
| Przywrotnik | – | – |
| Rumianek pospolity | Kwiaty, liście, nasiona | – |
| Słonecznik | Liście i płatki kwiatów | Bez pestek |
| Stokrotka pospolita | Kwiaty, liście | Tylko w niewielkich ilościach |
| Stulisz lekarski | – | – |
| Szałwia łąkowa | – | – |
| Tasznik | Kwiaty, liście, nasiona | – |
| Tojeść rozesłana | – | – |
| Truskawka | Młode liście | – |
| Tymianek | – | – |
| Żółtlica | – | – |
Tymi warzywami można urozmaicić posiłek królika
| Rodzaj warzywa | Części użytkowe | Uwagi |
| Cukinia | – | – |
| Koper włoski | Bulwy i części zielone | Może zmienić kolor moczu na czerwony |
| Kukurydza | Liście | – |
| Liście szpinaku | – | Dużo kwasu szczawiowego, w małych ilościach |
| Ogórek | Owoce | Tylko w niewielkich ilościach |
| Papryka | Czerwona i żółta | Tylko w małych proporcjach |
| Rukola | – | – |
| Rzodkiewka | Liście | – |
| Sałata głowiasta | – | – |
| Sałata lodowa | Liście | – |
| Sałata pekińska | – | – |
| Sałata rzymska | – | – |
| Szpinak | – | Dużo kwasu szczawiowego, w małych ilościach |
Jakie zioła z domowej kuchni pomogą królikowi zdrowo się odżywiać?
| Rodzaj zioła | Uwagi |
| Bazylia | – |
| Cząber ogrodowy | – |
| Koper | Zawiera dużo wapnia |
| Lubczyk ogrodowy | – |
| Majeranek | – |
| Melisa | Tylko liście przed kwitnieniem |
| Melisa lekarska | – |
| Ogórecznik lekarski | – |
| Oregano | Najlepiej regularnie |
| Pietruszka | Zawiera dużo wapnia |
| Szałwia | – |
| Trybula | – |
| Tymianek | Najlepiej regularnie |
Jakie gatunki drzew uzupełnią zrównoważoną dietę królika?
| Gatunek | Części użytkowe | Uwagi |
| Brzoskwinia | Liście i gałązki | – |
| Brzoza | Gałązki i liście | Wysoka zawartość kwasu garbnikowego, tylko niewielkie ilości |
| Grab pospolity | Liście i gałązki | – |
| Grusza | – | – |
| Jabłoń | – | – |
| Krzew jeżyny | Tylko liście, pąki, kwiaty | – |
| Krzew maliny | Liście i gałązki | – |
| Krzew porzeczki | – | – |
| Krzew róży | Liście | Tylko surowe |
| Lipa | Kwiaty, liście i gałązki | – |
| Orzech laskowy | Blätter, junge Triebe, Knospen, Blüten, Rinde | Bez orzechów! |
| Śliwa | Liście i gałązki | – |
| Wierzba | Liście i gałązki | Wysoka zawartość kwasu salicylowego, tylko niewielkie ilości |
| Winorośl | Liście i gałązki | – |
Część produktów spożywczych powoduje długotrwałe problemy zdrowotne u królików. Niestety, niektóre od razu wywołują ciężkie, ostre choroby, które nieleczone mogą prowadzić do śmierci. Dlatego przygotowując posiłek dla królika, wystrzegaj się następujących pokarmów:
Suszone warzywa i owoce
Dlaczego nie wolno podawać królikom suszonych warzyw i owoców?
W wyniku procesu suszenia zawartość kalorii w suszonych owocach i warzywach jest znacznie wyższa niż w świeżych produktach. Ich zwiększona konsumpcja prowadzi zatem do znacznego przyrostu masy ciała. Ponadto czasami bardzo twarde kawałeczki mogą powodować przesuwanie się poszczególnych zębów trzonowych z powodu nieprawidłowego obciążenia. W perspektywie może to doprowadzić do chorób zębów.
Pojedyncze twarde kawałki mogą również zostać przepchane z żołądka królika i spowodować niedrożność jelit. Bez niezwłocznego leczenia lub ewentualnej operacji jest to sytuacja śmiertelna dla zwierzęcia.
Zboża
Czy królik może jeść zboża?
Zboża zawierają dużą ilość skrobi, dlatego ich spożywanie prowadzi do negatywnej zmiany flory jelitowej w wyrostku robaczkowym królika. Skutkuje to przewlekłymi problemami trawiennymi, a także otyłością z powodu nadmiaru kalorii.
Całe ziarna zbóż wywierają również punktowy nacisk na zęby podczas żucia, w dłuższej perspektywie powodując wady i choroby zgryzu.
Chleb
Dlaczego sucharki, suszony chleb i pieczywo chrupkie nie są zdrowe dla królika?
Króliki pod żadnym pozorem nie powinny jeść sucharków, suszonego chleba czy chrupkiego pieczywa. Zawarte w nich zboża dostarczają zbyt dużo kalorii i skrobi. Konsekwencje to otyłość i problemy trawienne. Twardy chleb nie ma również wpływu na ścieranie zębów trzonowych.
Smakołyki
Czy mogę podawać królikowi przysmaki?
Wiele przysmaków dla królików zawiera cukier, miód, produkty mleczne, kawałki chleba świętojańskiego lub orzechy. Składniki te zaburzają florę jelitową lub mogą prowadzić do nieprawidłowego obciążenia zębów. Dlatego należy całkowicie unikać tego rodzaju produktów. Od czasu do czasu nagradzaj królika maliną lub świeżym mniszkiem lekarskim.
Królików nie powinno karmić się wyłącznie gotowymi karmami. Jednak w niektórych przypadkach dopełnienie codziennej diety takim gotowym, wysokoenergetycznym posiłkiem jest przydatne, a nawet konieczne. Podstawą odpowiedniej dla gatunku diety królika musi być zawsze wysokiej jakości siano lub świeże rośliny łąkowe.
Zwierzęta zimujące na zewnątrz zużywają znacznie więcej energii na regulację cieplną. Dodanie gotowej żywności w niewielkich ilościach – od jednej do dwóch łyżek dziennie – może pomóc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
Witaminizowana karma będzie przydatna również w sytuacji, kiedy nie masz możliwości zbierania świeżych roślin łąkowych. Stanowi ona źródło wszystkich esencjonalnych witamin i pierwiastków śladowych. Niemniej, podstawą zdrowego żywienia zawsze powinno być jakościowe siano i świeży pokarm.
Wybierając gotową karmę, upewnij się, że jest ona bogata strukturalnie, czyli czy wciąż możesz rozpoznać trawy o wysokiej zawartości włókna. Drobno zmieloną zielonkę w formie granulatu królik gryzie bardzo krótko i w ten sposób nie ściera zębów. W efekcie prowadzi to do wad i chorób uzębienia.
Chleb świętojański, zboża i ziarna kukurydzy również prowadzą do długotrwałego uszkodzenia zębów z powodu nieprawidłowego obciążenia. Większe, niepogryzione ziarna zbóż bądź kukurydzy, kawałki chleba świętojańskiego i nasiona słonecznika mogą dostać się do jelit i spowodować ich niedrożność.
Otręby zbożowe, wszelkiego rodzaju wytłoki i płatki grochowe, jako łatwo przyswajalne źródła energii, regularnie spożywane prowadzą do otyłości. Jednocześnie zawarte w nich węglowodany zmieniają skład bakterii jelitowych i powodują problemy trawienne.
Jeżeli królik przeszedł lub obecnie cierpi na kamicę dróg moczowych lub kamicę nerkową, należy mu podawać karmę o niskiej zawartości wapnia. Tylko w ten sposób można zapobiec nawrotom choroby oraz zredukować ilość piasku w moczu.
Następujące pokarmy są bogate w wapń, dlatego nie należy ich podawać królikom zmagającym się ze złogami w drogach moczowych:
Produkty spożywcze bogate w wapń można podawać zdrowemu królikowi, otrzymującemu zbilansowaną i zróżnicowaną dietę.
Komponując dla królika dietę zgodną z dobrostanem gatunku, nie można zapominać o jednej rzeczy – wodzie. Jeśli królik nie ma dostępu do świeżej zieleniny łąkowej, woda jest idealnym sposobem na zaspokojenie jego pragnienia. Codzienna wymiana wody i mycie miski to bardzo ważne elementy prawidłowej pielęgnacji królików.
Podczas studiów weterynaryjnych i doktoranckich na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium miała okazję poznać wiele różnych dziedzin medycyny weterynaryjnej. Od 2011 r. prowadzi praktykę jako lekarka weterynarii, zajmując się różnymi zwierzętami i ich chorobami. Jej pasją jest pomaganie pacjentom w możliwie najlepszy sposób i dbanie o ich dobre samopoczucie. Lubi też dzielić się swoją wiedzą jako lekarka weterynarii oraz wieloletnia opiekunka psów i psi trener sportowy jako autorka artykułów.
