© Maria Sbytova / stock.adobe.com
W ramach profilaktyki wścieklizny u kota można stosować specjalne szczepionki.
Wścieklizna jest bardzo niebezpieczną chorobą zwierząt podlegającą obowiązkowi zgłoszenia. W niniejszym artykule dowiesz się, jak objawia się wścieklizna u kota, dlaczego jest nieuleczalna i jak uchronić przed nią zwierzę.
Wścieklizna to niezwykle niebezpieczna choroba wirusowa, kończąca się śmiercią.
Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, w których regionach ryzyko zakażenia jest wysokie, a w których stosunkowo niskie.
W wielu zachodnioeuropejskich krajach wścieklizna miejska została wyeliminowana dzięki zastosowanych środkom kontroli (np. doustne szczepienia lisów). Niemcy na przykład od 2008 roku są oficjalnie uznawane za wolne od wścieklizny (klasycznej).
Pozostałe kraje o niskim ryzyku zakażenia to:
Większość krajów, gdzie występuje duże ryzyko zakażenia wścieklizną znajduje się w Azji, Afryce i Ameryce Południowej. Należą do nich przede wszystkim:
Oprócz kotów zachorować mogą na nią również inne zwierzęta, takie jak psy, bydło czy świnie. Wścieklizna ma potencjał zoonotyczny, co znaczy, że my, ludzie, jesteśmy również narażeni na zakażenie.
Co do zasady, zwierzęta i ludzie są narażeni na większe ryzyko zakażenia na obszarach, gdzie choroba jest bardziej rozpowszechniona i w sytuacji, gdy mają częsty kontakt z dzikimi zwierzętami.
Jeśli chodzi o koty, zazwyczaj chorują koty wychodzące. Koty typowo domowe są na ogół wystarczająco dobrze odizolowane od świata zewnętrznego.
Główną drogą przenoszenia wirusa wścieklizny są rany po ugryzieniu, w których zainfekowana ślina dostaje się do organizmu ofiary, która została ukąszona. Koty mogą również zarazić się przez otwarte rany. U człowieka pewną rolę odgrywają także transplantacje narządów.
Wirus wścieklizny najpierw atakuje odsłonięte komórki mięśniowe w ranie. Ponieważ mięśnie mają wiele włókien nerwów obwodowych, wirusy wścieklizny mogą stąd atakować ośrodkowy układ nerwowy (OUN), a tym samym dotrzeć do mózgu przez rdzeń kręgowy.
Tam infekcja rozprzestrzenia się ponownie poprzez zstępujące drogi nerwowe i oprócz ślinianek zaatakowane zostają również oczy i skóra.
Jeśli kot zostanie ugryziony przez zakażone zwierzę, pierwsze objawy pojawiają się zwykle po dwóch do dwudziestu czterech tygodniach. Im bliżej centralnego układu nerwowego (OUN) znajduje się rana, tym szybciej wirus wścieklizny może zainfekować tkankę nerwową.
Ze względu na migrację wzdłuż dróg nerwowych, wścieklizna u kotów daje różne objawy na różnych jej etapach. Lekarze weterynarii dzielą ją na trzy fazy:
W pierwszym stadium pojawiają się zmiany w zachowaniu zwierzęcia. Koty wówczas dużo wokalizują. W wyniku namnażania się wirusa pojawia się uporczywy świąd w miejscu wniknięcia wirusa do organizmu, które koty liżą i drapią. Poza tym mogą wystąpić wymioty, niepokój oraz wzmożone zachowania lękowe.
Na tym etapie występuje tak zwany „wściekły szał”. Dotknięte chorobą koty są nerwowe, dzikie i pobudliwe. Występują u nich drgawki mięśni na całym ciele oraz napady drgawkowe.
Pojawia się dezorientacja i silne wydzielanie śliny, charakterystyczne dla wścieklizny, oraz narastające problemy z przełykaniem.
Koty wykazują również wzmożoną wściekłość i gryzą, przez co ryzyko zakażenia jest na tym etapie szczególnie wysokie.
Na końcowym etapie choroby pojawiają się objawy paraliżu, dlatego okres ten nazywa się „cichą wściekłością”. Stopniowo koty tracą przytomność z powodu postępujących objawów paraliżu. Gdy mięśnie oddechowe lub mięśnie sercowe są dotknięte przez ten paraliż, kot ostatecznie umiera.
Wścieklizna jest jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych, dlatego objęta została regulacjami prawnymi.
W przypadku oficjalnego stwierdzenia podejrzenia wścieklizny u niezaszczepionego kota, właściwy urząd nakazuje jego uśpienie i utylizację.
Podejrzenie zakażenia, stwierdzenie infekcji lub śmierci człowieka w wyniku wścieklizny należy również zgłosić.
Jeśli podejrzewasz, że Twój kot może być chory na wściekliznę, musisz koniecznie zgłosić to telefonicznie lekarzowi weterynarii, który wówczas podejmie dalsze środki i poinformuje właściwe urzędy.
Ze względu na wysokie ryzyko zakażenia, od tego momentu kot musi zostać poddany kwarantannie i odizolowany od ludzi i innych zwierząt domowych, z wyjątkiem oczywiście osób uprawnionych (np. przedstawicieli właściwych urzędów).
Nie wolno w takim przypadku na własną rękę zabierać takiego zwierzęcia do lekarza weterynarii ani wypuszczać na zewnątrz.
Odseparuj kota, pozostawiając w miejscu odosobnienia świeżą wodę do picia, karmę i kuwetę.
Nagłe zmiany w zachowaniu nie zawsze muszą być oznaką wścieklizny. Mogą być również spowodowane silnym bólem lub uszkodzeniem tkanki nerwowej (np. w wyniku dyskopatii), a także stresem.
Aby potwierdzić podejrzenie zakażenia wścieklizną, lekarz weterynarii zada Ci szereg pytań i sprawdzi status zaszczepienia kota.
Jeśli dojdzie do wniosku, że zakażenie wścieklizną jest u kota bardzo prawdopodobne, podejmie przewidziane prawem kroki i poinformuje właściwy urząd, który przejmie dalsze działania, łącznie z diagnostyką.
Z uwagi na to, że bezpośrednie i pośrednie wykrycie wirusa u żywych kotów jest trudne, wścieklizna jest zazwyczaj diagnozowana na podstawie badania patologicznego po śmierci lub uśpieniu kota.
Obecnie preferowane są następujące metody wykrywania:
Ponieważ wścieklizna jest dla kotów i innych zwierząt śmiertelna, leczenie nie jest niestety możliwe.
Tak więc, zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia zwierząt, zwierzęta podejrzane o zakażenie wścieklizną muszą zostać uśpione przez lekarza weterynarii, aby oszczędzić kotu cierpienia i zapobiec dalszym zakażeniom wścieklizną.
Ponieważ wścieklizna jest chorobą śmiertelną, należy chronić kota przed zakażeniem.
Chociaż w Polsce nie ma obowiązku szczepienia kotów przeciwko wściekliźnie, jest ono zdecydowanie zalecane. Dotyczy to w szczególności zwierząt wolno żyjących, które mają kontakt z dzikimi zwierzętami, takimi jak lisy.
Szczepienie podstawowe odbywa się od 12 tygodnia życia. Szczepienie przypominające powinno wykonywać się co 2–3 lata.
Ponadto zaleca się unikanie kontaktu z zachowującymi się podejrzanie dzikimi zwierzętami i zgłaszanie ich powiatowemu lekarzowi weterynarii.
To, czy szczepienie kotów i innych zwierząt jest obowiązkowe różni się w zależności od kraju. Ponadto przepisy nakładające taki obowiązek mogą w każdej chwili ulec zmianie.
Jeśli przeprowadzasz się lub chcesz po raz pierwszy sprawić sobie zwierzę, warto dowiedzieć się, jakie regulacje obowiązują w danych kraju.
Jeśli natomiast wybierasz się ze swoim kotem w podróż do obszarów endemicznych (ryzyka), w zależności od kraju należy liczyć z obowiązkiem przedstawienie dowodu potwierdzającego miano przeciwciał.
Pod pojęciem wścieklizny rozumiemy wirusową chorobą zakaźną, zwykle nagłą i potencjalnie śmiertelną, wywoływaną przez tzw. lizawirusy (znane również jako wirusy wścieklizny). Słowo „Lyssa” pochodzi z języka greckiego i oznacza „szaleństwa” lub „irracjonalny gniew”.
Angielski termin „rabies”, z drugiej strony, pochodzi z łaciny i wyraża „wściekłość” lub „szał”. Oba terminy odzwierciedlają objawy wywołane przez wściekliznę, na przykład zwiększone wydzielanie śliny oraz nasilone ataki i gryzienie.
Wirus wścieklizny należy do rodziny tzw. Rhabdoviridae. Na całym świecie istnieje jedenaście różnych gatunków wirusa wścieklizny, z których dwa są ważne dla kotów:
Klasyczny wirus wścieklizny („rabies”) dzieli się na dwie dalsze formy:
Formę leśną („silvatic”), szczególnie rozpowszechnioną w USA i Europie. Głównymi nosicielami wirusa tej formy są dzikie zwierzęta mięsożerne, takie jak lis, szop pracz i skunks.
Z kolei forma miejska jest bardziej rozpowszechniona w Azji i Afryce, i dotyka głównie koty, psy i ludzi.
Nazwa tej postaci wścieklizny pochodzi od nietoperzy, które uważane są za jej nosicieli. Postać ta jest jednak na tyle rzadka, że praktycznie nie występuje u kotów i innych ssaków.
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
Czy istnieje piękniejszy odgłos niż mruczenie kota? Dla jego oddanego opiekuna zapewne nie. Koty mruczą, kiedy czują się dobrze – i to uczucie przenoszą również na swojego człowieka. Jednak koty mruczą także z innych powodów, na przykład, kiedy coś je boli lub odczuwają stres. Dlaczego koty mruczą i w jaki sposób produkują ten ciągły, motoryczny dźwięk?
