© ANP / stock.adobe.com
Koty potrafią nie raz zaskoczyć swoich opiekunów złowioną nocą myszą. Jak im się to udaje? Jak to jest, że koty tak dobrze widzą w ciemności? Czy koty faktycznie nie widzą kolorów? W tym artykule znajdziesz informacje o tym, jak widzą koty i jak zbudowany jest ich narząd wzroku.
Położone w siatkówce kota komórki czuciowe, tak zwane pręciki, odpowiedzialne są za percypowanie natężenia jasności. Światło, które wpada do oka przez źrenicę, pobudza pręciki. Im bardziej są pobudzone, tym silniejszy jest odbiór jasności w mózgu.
Dlaczego jednak koty widzą wyraźnie także w ciemności? Po pierwsze, koty posiadają w siatkówce oka znacznie więcej pręcików niż ludzie. Są więc specjalistami w widzeniu jasne-ciemne.
Po drugie kocie oczy posiadają wbudowaną strukturę, która wspiera nocne widzenie. Mowa o błonie odblaskowej, zwanej również makatą odblaskową (tapetum lucidum). Jest to struktura o kształcie półksiężyca, znajduje się pomiędzy blaszką naczyniową a blaszką naczyń włosowatych. Posiadają ją nie tylko koty, ale także psy i inne gatunki zwierząt kręgowych.
Makata odblaskowa zbudowana jest z wielu małych, podobnych kryształkom komórek guaniny, które odbijają padające światło niczym tafla lustra. Zwróć uwagę podczas najbliższego nocnego spaceru: Kiedy światło księżyca lub lampki pada na oczy kota, odbijają żółtawe lub zielonkawe światło.
W całkowitej ciemności jednak wzrok kota również jest przeciążony i zwierzę musi się orientować inaczej. Do tego służą mu inne, doskonale rozwinięte zmysły, na przykład pierwszorzędny słuch.
Koty potrafią reagować na poruszające się obiekty zadziwiająco szybko. Ludzie mają często trudności, by uchwycić lecącą muchę, koty z kolei potrafią ja złapać już przy pierwszej próbie.
Powodem, dla którego tak się dzieje są wspomniane już wcześniej pręciki w siatkówce oka kota. Ich liczba definiuje tak zwaną częstotliwość migotania, czyli od jakiej częstotliwości zmian jasne-ciemne postrzegany będzie jednolity lub nieostry obraz. U ludzi frekwencja ta wynosi 60 zmian na sekundę, u kotóe jest znacznie wyższa, dlatego zwierzęta te doskonale radzą sobie z postrzeganiem szybko poruszających się przedmiotów. Na przykład my postrzegamy neonowe lampy jako źródło stałego światła, koty odbierają ich światło jako migoczące.
Koty widzą zdumiewająco dużo o zmierzchu, jednak ich umiejętność postrzegania barw jest już znacznie mniej rozwinięta. Ilość komórek czuciowych wyspecjalizowana na widzenie barw (tak zwanych czopków) jest znacznie mniejsza niż pręcików reagujących na zmiany jasności.
Funkcjonujące dichromatycznie oczy kota (łac. di = dwa i chroma = barwa) odróżniają dwa kolory – żółty i niebieski. Gorzej rozwinięte jest u nich postrzeganie zieleni i czerwieni. Nie stanowi to jednak żadnej przeszkody czy ograniczenia dla kotów.
Dla porównania: Nasze niespełna sześć milionów znajdujących się w siatkówce oka czopków odróżniają barwy podstawowe takie jak czerwony, niebieski i zielony. Dzięki pobudzaniu różnych typów czopków jesteśmy w stanie widzieć barwy zmieszane, na przykład fiolet, pomarańcz czy turkus.
Oko kota wyspecjalizowane jest nie tyle w widzeniu barw, co odróżnianiu jasne-ciemne i szybkiej reakcji na ruch.
© Bernhard / stock.adobe.com
Oko kota zbudowane jest podobnie do oka ludzkiego. Ten złożony organ można ogólnie podzielić na część przednią, środkową i tylną.
Na zewnątrz gałki ocznej znajduje się gruba, biała warstwa ochronna, nadająca gałce kształt, tak zwana twardówka, a także położona bezpośrednio przed źrenicą przezroczysta rogówka. Rogówka silnie skupia promienie świetlne, co ma znaczący wpływ na zdolność widzenia.
Środkową warstwę oka stanowi błona naczyniowa podzielona na trzy części: przednią – tęczówkę (iris) z położoną centralnie źrenicą (pupilla), środkową – ciało szliste (corpus vitreum) i tylną – naczyniówkę (choroidea). Tęczówka nadaje oku kota kolor i dzięki mięśniom – zwieraczowi i rozwieraczowi źrenicy – zwęża ją lub rozszerza, regulując tak dopływ światła. Ciało rzęskowe podtrzymuje soczewkę i nadaje jej kształt, przez co wpływa na jej zdolności skupiające. Ponadto produkuje ciecz wodnistą, która reguluje ciśnienie wewnątrzgałkowe i zaopatruje oko w ważne substancje odżywcze. Mocno ukrwiona i napigmentowana naczyniówka również odgrywa istotną rolę w zaopatrywaniu struktur oka w substancje odżywcze.
Położona za ciałkiem szklistym siatkówka oka zbudowana jest z wielu warstw komórek – pręcików i czopków, komórek dwubiegunowych i wielobiegunowych. Taka budowa umożliwia siatkówce odbieranie sensoryczne światła i barw. Bodźce wzrokowe prowadzone są przez ten nerw do mózgu i tam interpretowane.
Niestety, istnieje wiele schorzeń oczu, które mogą prowadzić do ślepoty u kota. Zalicza się do nich na przykład jaskra (łac. glaucoma). Poprzez znaczący wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego trwale uszkadza się nerw wzrokowy. Pogorszenie się wzroku kota lub jego całkowitą utratę mogą powodować również zranienia lub zmiany nowotworowe oczu.
Pierwszymi symptomami utraty wzroku u kota jest wchodzenie zwierzaka na przedmioty, ściany, potykanie się. Niepokojącym objawem może być również bardzo uważne poruszanie się i długie zwlekanie czworonoga przed wykonaniem ruchu.
Kiedy tylko odkryjesz takie objawy, czym prędzej udaj się do lekarza weterynarii po poradę. Poza tym zaleca się podjęcie następujących środków:
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
Czy istnieje piękniejszy odgłos niż mruczenie kota? Dla jego oddanego opiekuna zapewne nie. Koty mruczą, kiedy czują się dobrze – i to uczucie przenoszą również na swojego człowieka. Jednak koty mruczą także z innych powodów, na przykład, kiedy coś je boli lub odczuwają stres. Dlaczego koty mruczą i w jaki sposób produkują ten ciągły, motoryczny dźwięk?
