© Valerie Potapova / stock.adobe.com
Koty to z natury ciekawskie stworzenia. Jednak nie każdy kot jest jednocześnie ufny wobec człowieka. Dotyczy to zwłaszcza tych kotów, które dorastały bez kontaktu z ludźmi lub mają z nimi złe doświadczenia. W wychowaniu strachliwego kota liczy się odpowiednie podejście.
Jeśli choć trochę znasz się na mowie ciała kota, na pewno bez trudu odgadniesz, kiedy odczuwa strach. Przestraszony kot będzie biegał skulony, często z nastroszonym, wyglądającym na zaniedbane futerkiem. Inne koty czy nowe nieznane przedmioty nie wzbudzają u niego zainteresowania lub ich obecność wywołuje u niego stres, w skutek którego wycofuje się. Wystraszony kot nie bawi się, ani nie komunikuje się z innymi kotami, a ogona wzniesionego ku górze nie da się u takiego kota często zaobserwować. Zamiast wzniesionego radośnie ku górze widzi się ogon opuszczony neutralnie ku podłożu lub podkulony między tylnymi nogami. Sierść jest bardziej szczecinowata, często pojawiają się miejscami prześwity. Zachowanie strachliwego kota w niczym nie przypomina zwykłego zrelaksowanego zachowania. Pamiętaj, że zarówno agresja, jak i apatia mogą być objawami zaburzeń lękowych!
© shymar27 / stock.adobe.com
O tym, czy kot jest bojaźliwym wrażliwcem, czy odważnym odkrywcą, decyduje wiele różnorodnych czynników, takich jak jego rasa, hodowla, socjalizacja, otoczenie i wychowanie. Każdy kot, podobnie jak człowiek, ma ponadto swój określony, niepowtarzalny charakter. Istnieją koty, które już za kocięcia nabierają do ludzi pełnego zaufania i nie odstępują ich na krok. Istnieją także takie, które stronią od towarzystwa człowieka oraz takie, którym niespecjalnie na nim zależy, jednak nie boją się.
Koty kierują się przede wszystkim instynktem. Także z pozoru najnormalniejsze doświadczenia, takie jak na przykład głośny dźwięk dzwonka, wizyta u weterynarza czy dłuższa nieobecność opiekuna, mogą kota znacząco zaniepokoić, a nawet wywołać stany lękowe. Nie zawsze da się od razu stwierdzić, dlaczego kot unika ludzi, dlaczego w określonych sytuacjach reaguje ze strachem lub wykazuje fobię wobec określonych przedmiotów lub zwierząt. Im lepiej znasz przeszłość swojego kota, wiesz, w jakich warunkach wychowywał się przed trafieniem do Ciebie, tym łatwiej będzie zidentyfikować przyczynę strachu.
© rhoenes / stock.adobe.com
Charakter kocięcia oraz jego podejście do ludzi na początku kształtowane jest przez matkę zwierzęcia. W pierwszych, zwykle dwunastu, newralgicznych dla socjalizacji oraz wykształcania niektórych wzorców zachowania miesiącach życia kocię uczy się wszystkiego od swojej matki i rodzeństwa – w tym nastawienia wobec innych zwierząt oraz wobec człowieka.
Z reguły kotki, które z dużym dystansem podchodzą do ludzi, wychowują potencjalnie bardziej strachliwych potomków. Matka jest przecież najważniejszym przykładem dla swoich dzieci — bojaźliwe kotki wychowują kocięta również z dala od ludzi. Wobec tego kocięta, które dorastały schowane w stodole lub całkowicie odizolowane daleko na łonie natury, wolniej nabierają do człowieka zaufania niż te, które miały z nim kontakt od samego początku.
Nawiązanie dobrych relacji z takim kocim dzikuskiem, nie jest jednak niemożliwe. Musisz postępować ostrożnie, udowodnić, że jesteś wart uwagi. Nie ograniczaj przestrzeni kota, przeciwnie — daj mu możliwość schowania się (na przykład w budce dla kota lub tunelu) oraz kawałek wolnej przestrzeni, by sam mógł do Ciebie podejść, gdy będzie na to gotowy.
Wychowanie kocięcia przez matkę i dorastanie w bliskości lub z daleka od ludzi to jednak wciąż nie wszystko. Także i te koty, które dorastały w kontakcie z człowiekiem, mogą pałać do niego niechęcią. Częstą przyczyną są przykre doświadczenia lub traumy. Zwierzęta, które doświadczyły przemocy cielesnej lub psychicznej ze strony człowieka, bardzo ciężko oswoić. Do obecności człowieka można kota takiego przyzwyczaić, jednak wymaga to bardzo wiele pracy i wysiłku. O tym, czy wysiłki zakończą się sukcesem, decyduje przede wszystkim indywidualny charakter kota oraz rodzaj i wymiar jego złych doświadczeń.
Tak czy inaczej, każdemu strachliwemu kotu należy pozostawić możliwość wycofania się. Jeśli kot czuje się przez człowieka osaczony, pogłębia to jedynie jego stres i staje się kolejnym czynnikiem wywołującym i potęgującym jego strach. Staraj się zyskiwać zaufanie kota, działając ostrożnie i powoli. Nie pozwól się też zdemotywować, jeśli czasami po kroku na przód nastąpią dwa kroki w tył — doświadczony przez los kot potrzebuje czasu.
Czasami strach pojawia się u kota w określonych sytuacjach lub przy napotkaniu określonych przedmiotów lub osób. Podłożem strachu są w tym przypadku bardzo często psychiczne lub fizyczne traumy i inne nieprzyjemne doświadczenia.
Nie dziwi na przykład fakt, że większość kotów niechętnie wchodzi do transportera. W końcu to plastikowe pomieszczenie kojarzone jest przez nie najczęściej z wizytą u weterynarza lub długimi podróżami, które dla kota są zwykle stresujące. Celowy trening może w tym przypadku zdziałać cuda. Zadbaj o to, by kot nielubiany przedmiot kojarzył z czymś pozytywnym. Pomocne okażą się tutaj przysmaki dla kota lub jego ulubione zabawki. Być może warto wypróbować trening z klikerem?
Zdarza się, że również ufne koty miewają nagłe napady strachu. W takim przypadku rozróżnia się fobie oraz stany lękowe. Fobie odnoszą się do konkretnych obiektów lub zwierząt (często psów), stany lękowe natomiast objawiają się ciągłym stresem. Kot nagle stracił zainteresowanie kontaktem z człowiekiem, nie chce pieszczot, zabaw? Ogon nosi opuszczony lub nastroszony? Przestał jeść? Stał się agresywny? W przypadku chronicznych problemów ze stresem konieczna jest konsultacja z weterynarzem, ponieważ ich przyczyną mogą być dolegliwości fizyczne. Po wykluczeniu takiej możliwości, należy przemyśleć potencjalne podłoże psychiczne. Może strach wywołany jest zmianami w otoczeniu kota? Być może wpłynęło tak na niego jakieś przeżycie, na przykład przeprowadzka lub wypadek? W rodzinie pojawili się może nowi członkowie? Może rozrosła się Twoja kocia rodzinka? Wszystkie koty mają odpowiednie warunki do życia? Mają odpowiednio wiele kuwet i misek? Być może strachliwy kot jest dominowany przez inne koty i wywoływany przez to stres prowadzi do chronicznego strachu?
© Evdoha / stock.adobe.com
Jak widać, powodów zaburzeń lękowych u kota jest mnóstwo. Ty, jako opiekun, znasz swojego pupila znacznie lepiej niż jakikolwiek ekspert i być może już sama lektura tego artykułu rzuciła światło na sprawę. Jeśli jednak dalej nie wiesz, co dolega kotu, nie wahaj się zasięgnąć rady specjalisty. Behawioryści zwierzęcy znają się na swoim fachu, ich opinia często pomoże Ci ustalić, w czym tkwi przyczyna problemu.
Po odnalezieniu przyczyny przychodzi czas na podjęcie działań, mających na celu wyeliminowanie strachu z życia kota. Nie jest to zadanie łatwe, ale też nie niemożliwe. Musisz obchodzić się ze swoim kotem ostrożnie, nie naciskać na niego. Daj mu czas i ciesz się z nim każdym najdrobniejszym nawet sukcesem.
Po ustaleniu podłoża problemu czas na działania. Zupełne pozbycie się stanów lękowych z życia kota niestety nie zawsze jest możliwe, jednak zawsze można spróbować znaleźć sposób, żeby pewne stresogenne czynniki z niego wyeliminować i lepiej wychodzić na przeciw potrzebom pupila. Zadbaj o to, by otoczenie było przygotowane dla niego najlepiej, jak to możliwe. Mieszkanie odpowiednio przygotowane dla kota oferuje mu na przykład różnorodne kryjówki i miejsca do spania i odpoczynku, a także przynajmniej jeden drapak lub matę do drapania. Niezmiernie ważne jest ponadto umieszczenie kociej kuwety w spokojnym, odosobnionym miejscu — gdzieś, gdzie nic nie będzie kotu przeszkadzać. To samo tyczy się umiejscowienia misek z karmą dla kota i wodą. W przypadku najbardziej nerwowych zwierząt można używać feromonów w spreju lub dyfuzorze, na przykład od Feliway. Produkty te bazują na naturalnych „hormonach szczęścia”, wydzielanych przez organizmy kotów na przykład podczas pocierania się o przedmioty. Strachliwym zwierzętom zrelaksowanie się pod wpływem tych środków zajmuje z reguły kilka dni, a nawet do kilku tygodni. Niektórym kotom pomaga z kolei jednorazowe użycie feromonów przez niedługi czas, inne muszą pozostawać pod ich wpływem przez całe życie.
Spokojne i szczęśliwe kocie życie nie zależy jednak wyłącznie od otoczenia. Codziennie poświęcaj pupilowi swoją uwagę — zwłaszcza wówczas, gdy podłożem zaburzeń lękowych może być uczucie zazdrości, na przykład z powodu partnera, narodzin dziecka lub pojawienia się nowego zwierzęcia. Wspieraj go i staraj się zapewniać poczucie bezpieczeństwa. Baw się z nim i nie żałuj czasu na pieszczoty, jeśli wychodzi Ci naprzeciw. Nagradzaj go też we wspólnie spędzanym czasie smakołykami.
Życzymy Tobie i Twojemu kotu dobrego i spokojnego życia!
