© creativenature.nl / stock.adobe.com
Rysie są samotnikami i zamieszkują rozległe terytoria leśne.
Obok niedźwiedzi brunatnych i wilków rysie należą do największych drapieżników europejskich. W wielu regionach Europy Środkowej zwierzęta te wyginęły. Obecnie realizowane są projekty, mające na celu ich reintrodukcję.
| W skrócie: | Rysie to średniej wielkości koty drapieżne o kwadratowej budowie. Charakteryzują się wyraźnymi bokobrodami, ciemnymi kępkami sierści na uszach i bujnym ogonem. |
| Wysokość w kłębie: | 50–70 cm |
| Waga: | 15–25 kg |
| Średnia długość życia: | 10–15 lat |
| Ofiary: | sarny, jelenie, zające, ptaki |
| Charakter: | ciekawski, ale ostrożny |
| Sierść: | gruba, o długości 5–7 centymetrów |
| Kolor sierści: | w lecie czerwonawy do żółtobrązowego, w zimie brązowy do szarego, częściowo nakrapiana |
| Dojrzałość płciowa: | samice w wieku dwóch lat, samce trzech |
| Ciąża: | ok. 70 dni |
| Liczebność miotu: | 2 do 5 młodych |
| Występowanie: | Europa, Syberia i Azja Wschodnia |
Ryś euroazjatycki (Lynx lynx) nazywany jest również rysiem północnym lub po prostu rysiem. Obok niezwykle rzadkiego lamparta perskiego, jest największym kotem w Europie i jednym z największych europejskich lądowych ssaków drapieżnych. Oprócz rysia euroazjatyckiego istnieje również ryś kanadyjski, ryś rudy i ryś iberyjski.
Przy wysokości w kłębie wynoszącej od 50 do 70 centymetrów, ryś euroazjatycki jest mniej więcej tej samej wielkości co owczarek, jest więc najbardziej rosły ze wszystkich czterech gatunków rysia. Jest kwadratowej budowy, a jego głowa jest stosunkowo szeroka i okrągła.
Typowe dla rysia są ciemne kępki sierści na czubkach uszu, dzięki którym może odbierać nawet najcichsze dźwięki.
Sierść rysia może być żółtawa, czerwonawa, brązowa lub szara. U wielu osobników widoczne są wyraźne ciemne plamy, u innych nie ma ich wcale. Na brodzie, klatce piersiowej i brzuchu okrywa włosowa jest biała lub kremowa.
W zimnych miesiącach sierść rysia staje się wyjątkowo gruba, a jego szerokie łapy ułatwiają mu poruszanie w głębokim śniegu. Przednie kończyny są wyraźnie krótsze niż tylne.
Ponadto, cechą charakterystyczną rysia są bokobrody, porastające głowę przedstawicieli obu płci. Ogon jest krótki, a jego końcówka czarna.
© Mario Plechaty / stock.adobe.com
W wielu częściach Europy ryś wyginął, ale podejmowane są starania mające na celu jego reintrodukcję w dawnych siedliskach.
Największe populacje znajdują się w Rosji, Finlandii i Rumunii. Spotkamy go również w Niemczech, Austrii, Szwecji i wielu innych europejskich krajach.
Łącznie w Europie żyje obecnie około 7000 osobników. Jednak to, czy reintrodukcja zakończy się sukcesem okaże się dopiero wtedy, gdy zwierzęta przetrwają na stałe na swoim „nowym starym” terytorium.
Rysie są samotnikami. Zasiedlają duże, przylegające do siebie obszary leśne z obfitym podszyciem, które, podobnie jak skały, korzenie powalonych drzew i krzewy, służą im jako osłona podczas polowań, oraz jako miejsce do wydawania na świat młodych.
Każde zwierzę ma swoje własne terytorium, rozciągające się na odległość nawet 450 kilometrów kwadratowych, przy czym rewiry samców są bardziej rozległe niż samic. Jeśli nie znajdą tam wystarczającej ilości pożywienia, zapuszczają się również na skraj lasu.
© kjekol / stock.adobe.com
Rysie to prawdziwi mięsożercy i potrzebują około kilograma pożywienia dziennie. Na polowanie wyruszają wieczorem i w nocy. W obszarze ich zainteresowania znajdują się między innymi sarny, jelenie i renifery, ale również ptaki, zające i króliki. Tak jak wszystkie koty, czają się na swoją ofiarę, atakują ją z zaskoczenia i zabijają jednym celnym ugryzieniem w gardło.
Doskonale rozwinięte zmysły pozwalają rysiowi bezbłędnie wytropić ofiarę. Ma świetny słuch i wzrok – w ciemności widzi sześć razy lepiej niż człowiek.
Po zabiciu dużego zwierzęcia, takiego jak młody jeleń, kozica czy muflon, ryś wraca do niego przez kilka kolejnych nocy, aby zjeść go w całości.
Prawdopodobieństwo spotkania rysia na wolności jest znikome. Dzięki swoim nieomylnym zmysłom zwierzęta te potrafią wyczuć obecność ludzi znacznie wcześniej niż jest w stanie zrobić to człowiek. Unikają takich spotkań i najczęściej wycofują się wówczas wgłąb lasu.
Ryś niezwykle rzadko atakuje człowieka, a jeśli tak się zdarzy, może to być spowodowane na przykład zakażeniem wścieklizną. Niemniej, wiele europejskich krajów jest obecnie wolnych od tej choroby wirusowej.
Okres godowy rysi (czyli marcowanie) przypada na luty i marzec, i jest to jedyny czas, w którym zwierzęta spotykają się ze sobą. „Drogowskazami” prowadzącymi do potencjalnych partnerów są ślady moczu pozostawione na korzeniach drzew i skałach. Zwierzęta wydają wówczas również charakterystyczne dźwięki, które brzmią podobnie do szczekania.
Po okresie ciąży trwającym około 70 dni na świat przychodzą młode rysie. Są ślepe i owłosione. Przez około sześć miesięcy będą karmione przez matkę, a wieku czterech tygodni powoli przyzwyczajane do stałego pokarmu. Młode zostają przy kotce aż do następnej wiosny, kiedy wyruszają na poszukiwania własnych terytoriów łowieckich.
W wielu europejskich krajach ryś znajduje się pod ścisłą ochroną i polowanie na niego jest surowo zabronione. Kłusownictwo jest dla tych kotów poważnym zagrożeniem, podobnie jak choroby.
To właśnie za sprawą kłusowników ryś zniknął z wielu obszarów Europy Środkowej – ze względu na piękne futro i dlatego, że upatrywano w nich zagrożenie dla owiec i kóz, zwierzęta te były bezlitośnie tępione na początku XX wieku.
Od lat 70-tych ubiegłego wieku projekty mające na celu ochronę gatunku i jego reintrodukcję pomagają rysiom przetrwać i rozszerzają obszary jego występowania.
Jednak w przypadku jednego z podgatunków rysia – rysia bałkańskiego, działania te są nieco spóźnione. Jego populacja wynosi bowiem od 20 do 40 osobników, można więc w zasadzie uznać go za wymarłego.
Rysie to dzikie zwierzęta i nie nadają się do trzymania w niewoli. Są one co prawda uważane za ciekawskie, ale człowieka starają się unikać i nie pozwalają się oswoić.
Jeśli masz słabość do tego pięknego drapieżnika i chcesz przyczynić się do jego przetrwania, możesz zaangażować się w działania na rzecz zachowania gatunku. Niektóre towarzystwa ochrony zwierząt oferują możliwość sponsorowania rysi, z której miłośnicy zwierząt mogą skorzystać, aby wesprzeć jego przetrwanie.
„Życie bez mopsa jest możliwe, ale bezcelowe” – powiedział kiedyś komik i pisarz Loriot. Autorka zgadza się z tym bez zastrzeżeń i dodaje: „Życie bez konia, kota i królika również!”. Jej serce bije dla wszystkich zwierząt dużych i małych, i cieszy się niezmiernie, że może pisać o swojej pasji jako niezależny autor. Poprzez swoje artykuły chciałaby podnieść świadomość na temat dobrostanu zwierząt i udzielić przydatnych wskazówek ich miłośnikom.
