© kjekol / stock.adobe.com
Dziki manul stepowy wydaje się bardziej zwarty i krępy niż nasz kot domowy.
Długa, gęsta sierść, zaokrąglone uszy i intensywne spojrzenie: Manul stepowy wygląda uroczo, ale jednocześnie trochę niebezpiecznie. Tego kota nie można głaskać! Manul jest bowiem dzikim zwierzęciem i uważa się go za nieposkromionego.
Manul (Otocolobus manul, Felis manul) stanowi odrębny gatunek w obrębie rodziny kotów. Zwierzęta te nazywane są również kotami pallas – od nazwiska ich odkrywcy, pruskiego przyrodnika Petera Simona Pallasa. Po raz pierwszy opisał on ten gatunek dzikiego kota w 1776 roku. Obecnie rozróżnia się trzy podtypy.
Manule osiągają wielkość kota domowego. Od głowy do tułowia mierzą około 60 centymetrów, do tego dochodzi ogon o długości 25–30 centymetrów. Ponieważ jednak mają długą, gęstą sierść, wydają się znacznie silniejsze i bardziej zwarte niż koty domowe. Krótkie nogi podkreślają krępą sylwetkę.
Koty pallas osiągają wagę od dwóch i pół do pięciu kilogramów. Ich futro ma kolor od czerwonawego do żółtoszarego. Poprzeczne paski i plamki w nim zawarte są słabo widoczne ze względu na długość włosa. Ogólnie rzecz biorąc, zimą sierść jest dłuższa i wydaje się bardziej szarawa ze względu na białe końcówki. W rodzinie kotów manule mają jedną z najgęstszych i najgrubszych sierści z dużą ilością podszerstka.
Uszy manula są krótkie, zaokrąglone i osadzone nisko na głowie, dzięki czemu kot ten lepiej się maskuje na terenach pozbawionych dostatecznej osłony. Kolor oczu jest zielono-żółty, a źrenice okrągłe, co jest raczej nietypowe dla małych kotów.
© Mikhail Semenov / stock.adobe.com
Nie można z całą pewnością stwierdzić, dlaczego ten mały myśliwy ma okrągłe źrenice. Być może kształt źrenic ma coś wspólnego z jego przodkami. Z rodowodowego punktu widzenia kot pallas jest prawdopodobnie dość stary. Gatunek ten jest uważany za bezpośredniego potomka wymarłego tygrysa szablozębnego i oddzielił się od przodka dzisiejszego kota lamparciego około pięciu milionów lat temu.
Mniejsze gatunki kotów, takie jak nasze koty domowe, mają zazwyczaj pionowe źrenice. Ten specjalny kształt pomaga łowcom z zasadzki doskonale oszacować odległość do ofiary i zaplanować atak.
Zazwyczaj tylko duże koty, takie jak lwy i tygrysy, mają okrągłe szczeliny wzrokowe. Dzieje się tak, ponieważ zwierzęta te pędzą swoje ofiary na niewielką odległość i dlatego nie muszą tak dokładnie rozpoznawać ostrości lub nieostrości pobliskich obiektów.
Ojczyzną tych dzikich kotów są stepy i góry Azji Środkowej. Pomiędzy Afganistanem a Mongolią zamieszkują skaliste pustynie i półpustynie, a spotkać je można na wysokości do 4000 metrów.
Często zamieszkują opuszczone nory świstaków, szczeliny skalne lub jamy ziemne: Zapewniają one nie tylko ochronę przed niesprzyjającymi warunkami pogodowymi panującymi w ich siedlisku, ale także przed atakami ptaków drapieżnych.
Pomimo szerokiego zasięgu występowania, zachowanie manula stepowego jest mało zbadane. Zwierzęta te żyją po prostu zbyt dobrze ukryte w trudno dostępnych górach Pakistanu, Kazachstanu i Tadżykistanu.
Niemniej za pewnik uważa się, że podobnie jak wiele innych małych kotów, kot pallas jest samotnikiem działającym przy zmierzchu i w nocy. Samce i samice spotykają się tylko w okresie godowym.
Po okresie ciąży trwającym około 66 dni samica rodzi w kwietniu lub maju pięć do sześciu młodych, które wychowuje samotnie. Młode są karmione przez dziewięć do jedenastu tygodni, a w wieku czterech miesięcy zaczynają samodzielnie polować. W wieku około dziesięciu miesięcy młode manule szukają własnego terytorium, które obie płcie oznaczają za pomocą śladów zapachowych.
© Leca Isabelle / stock.adobe.com
Ze względu na swoją budowę, manul stepowy nie jest wytrwałym biegaczem ani szybkim sprinterem. Jego siłą jest cierpliwe podążanie za ofiarą.
Dieta manula składa się głównie z małych ssaków, takich jak zające, świstaki i myszy. Typową zdobyczą kota pallas są również ptaki, głównie ptaki gniazdujące na ziemi, takie jak kuropatwy skalne.
Obecnie populacja manula stepowego nie jest klasyfikowana jako zagrożona. Uważa się, że w górach Azji Środkowej żyje około 58 000 osobników. Jednak ich siedliska kurczą się, ponieważ miasta i pola uprawne coraz bardziej wkraczają w ich tereny.
Jednocześnie zmniejsza się liczba ich ofiar, ponieważ zające i świstaki są coraz częściej zabijane lub trute przez ludzi. Od czasu do czasu poluje się także na manule dla ich futra. Innym zagrożeniem są psy domowe i pułapki na lisy.
Aby chronić ten gatunek, stworzono projekty takie jak Pallas’s cat International Conservation Alliance (PICA). Cel: Zdobycie nowej wiedzy na temat manuli stepowych i uczulenie miejscowej ludności na zagrożenia.
Manule są uważane za zwierzęta nie do okiełznania. Chociaż znane są przypadki osób, które próbują wychowywać porzucone kocięta, podając im karmę dla kotów. Jednak gdy tylko dzikie zwierzęta były wystarczająco silne, opuszczały swoich ludzkich opiekunów i uciekały na wolność. Nie są więc odpowiednie jako zwierzęta domowe.
Ogólnie rzecz biorąc, miłośnicy zwierząt powinni powstrzymać się od zabierania dzikich egzemplarzy z naturalnego środowiska i trzymania ich jako zwierząt domowych. Trzymanie i opieka nad tymi dziko odłowionymi zwierzętami w sposób właściwy dla ich gatunku jest zazwyczaj niemożliwa, a w wielu przypadkach stanowi naruszenie ustawy o ochronie zwierząt.
Każdy, kto chce zobaczyć manula stepowego, może udać się do zoo. W Europie jest około 40 ogrodów zoologicznych, w których trzymany jest ten gatunek. Pod opieką człowieka manule stepowe mogą żyć nawet do 16 lat.
„Życie bez mopsa jest możliwe, ale bezcelowe” – powiedział kiedyś komik i pisarz Loriot. Autorka zgadza się z tym bez zastrzeżeń i dodaje: „Życie bez konia, kota i królika również!”. Jej serce bije dla wszystkich zwierząt dużych i małych, i cieszy się niezmiernie, że może pisać o swojej pasji jako niezależny autor. Poprzez swoje artykuły chciałaby podnieść świadomość na temat dobrostanu zwierząt i udzielić przydatnych wskazówek ich miłośnikom.
