© absolutimages / stock.adobe.com
„Pluszowe” koty perskie są jedną z najpopularniejszych ras. Ciekawostką jest, że ich nazwa w języku perskim oznacza „koty irańskie”, a obecnie znane nam koty nie pochodzą nawet z Bliskiego Wschodu! W tym artykule chcemy przedstawić Ci tę lubianą rasę, przybliżyć jej cechy oraz historię.
Długa i delikatna sierść z grubą warstwą podszerstka wyróżnia persy na tle innych ras. Lecz nie każdy kot z długą sierścią jest persem – by móc zostać tak zaklasyfikowanym, zwierzę musi spełniać jeszcze wiele innych warunków!
Wygląd rasy został ukształtowany przez trzy różne związki hodowców. Dla każdego z nich ważna była inna cecha. Co do zasady, kot powinien być średnio duży lub duży, waga kocurów może dochodzić do 7 kilogramów, kotek natomiast do 6. Łapy powinny być relatywnie krótkie, ale mocne, z kosmykami włosów pomiędzy palcami okrągłych łapek.
Nie tylko sierść persów jest szczególnie charakterystyczna, ale także ich pyszczek. Szeroka głowa z okrągłymi uszami oraz bardzo krótki, szeroki nos sprawiają, że ciężko pomylić persy z jakąkolwiek inną rasą. Grzbiet nosa musi kończyć się pomiędzy oczami, tzw. „stop” powinien znajdować się pomiędzy liniami dolnych i górnych powiek. Niestety taka budowa prowadzi do pewnych ograniczeń zdrowotnych i jest powodem nasilonej krytyki w stosunku dla zdecydowanych zwolenników tej cechy. Z tego względu można spotkać również hodowców, którzy preferują u swoich zwierząt szersze nosy, co jednak nie odpowiada w pełni obecnym standardom rasy.
Ubarwienie kotów perskich nie jest ograniczone przez konkretne kolory. Jednobarwne osobniki mogą być czarne, białe, rude, niebieskie, a także brązowe (czekoladowe), popielate (lilac) lub kremowe (creme). Innymi wariantami są dwu- i trójbarwne osobniki. Są one tak samo popularne jak osobniki o egzotycznym „dymnym” umaszczeniu, co oznacza, że większość włosa jest zabarwiona, a odcinek przy cebulce włosa pozostaje zawsze śnieżnobiały. Jeśli natomiast sytuacja jest odwrotna – większość włosa jest śnieżnobiała i jedynie końce są zabarwione – mamy wtedy do czynienia z ubarwieniem typu „shaded” (cieniowanym).
Koty perskie dzielą wspólny standard rasowy razem z egzotycznymi kotami krótkowłosymi i tzw. colorpointami. Różnice występują jedynie w długości, wzorze i kolorze futra. W 1933 roku jeden z dużych europejskich związków wprowadził termin: „koty egzotyczne krótkowłose”. Odpowiadał on kotom o budowie i charakterze persów, posiadającym krótkie pluszowe futro. Znane także jako koty himalajskie, colorpointy powstały ze skrzyżowania kotów syjamskich z perskimi. Tym pierwszym zawdzięczają budowę i charakter, drugim natomiast umaszczenie. Najczęściej spotykane są czarne lub rude osobniki, a także ich mniej intensywne kolory – niebieski, kremowy, czekolada, cynamon, płowy i popielaty.
Koty perskie są spokojne i łagodne. Mają zatarty zmysł łowczy i od polowań wolą wylegiwanie się na kanapie, dlatego też idealnie nadają się do życia w zamkniętej przestrzeni, będąc jedynym pupilem rodziny. Prawdopodobnie właśnie przez to są one jedną z najczęściej wybieranych ras kotów. Persy kochają kontakt z człowiekiem, uwielbiają przytulanie i pieszczoty i bardzo przywiązują się do swoich właścicieli.
Pomimo spokojnej osobowości nadal drzemie w nich jednak natura drapieżcy. Persy także powinny mieć możliwość wspinania się, zabaw i ukrycia się w zakamarkach domu. Zwłaszcza istotne jest to w przypadku kotów trzymanych w mieszkaniu. W ten sposób mogą pozostać w dobrej formie fizycznej i psychicznej!
Dobrym rozwiązaniem dla każdego domu jest drapak – nawet jeśli Twój pupil nie jest wielbicielem wspinaczek, ta aktywność należy do repertuaru zachowań każdego mruczka. Nasi pupile muszą mieć możliwość drapania, by pozbyć się obumarłej okrywy pazura. Oznaczają też w ten sposób teren, za pomocą gruczołów zapachowych ulokowanych w opuszkach kocich łap, roztaczając tym samym niedostrzegalny dla nas zapach. Bez drapaka, ścianki czy maty do drapania nawet najbardziej cierpliwy kot zainteresuje się meblami… Wielofunkcyjny drapak nie służy jednak tylko do drapania. Jest to także platforma do wspinaczek i obserwacji, a to uwielbia każdy kot! Inną opcją są też legowiska do umieszczenia na parapecie czy kaloryferze.
Początkowo uważano, że persy pochodzą od długowłosych kotów z Bliskiego Wschodu. Twierdzono, że pierwsze z nich sprowadzono do Europy w XVII w., z ówczesnej Persji, a dzisiejszego Iranu, i stały się one protoplastami rasy na naszym kontynencie. Jednak dzisiejsze koty perskie niewiele mają wspólnego z pierwszymi, historycznymi persami. W świetle najnowszych badań, według których przodkowie rasy pochodzą z Rosji, fakt ten nie dziwi wcale. Badania genetyczne wykazały powiązania z rosyjskimi kotami długowłosymi i ostatecznie dowiodły braku pokrewieństwa z linią azjatycką.
Co ciekawe, nazwa „persy” powstała już przy utworzeniu pierwszego związku hodowlanego, na początku XX wieku. Wcześniej używano przede wszystkim określenia „koty angora”. Od tamtej pory standard rasy i jej wyznaczniki wielokrotnie się zmieniały. Z biegiem czasu większą uwagę zaczęto przykładać do okrągłego czoła, krótkiego pyszczka oraz coraz bujniejszego i bardziej miękkiego futra. To jednak działało również na niekorzyść rasy. Wraz z rosnącą popularnością tych kotów, dynamicznie wzrastała liczba hodowli, osobniki parowano masowo bez uwzględnienia negatywnego wpływu na ich zdrowie, prowadzono do rozwoju cech takich jak cofnięty nos i łzawiące oczy, nasilając w ten sposób skłonność do zachorowań na zapalenia układu oddechowego i utrudnienia w przyjmowaniu pokarmów. Sprawiło to, że hodowla persów należała do niechlubnej części tych, które nazwalibyśmy niehumanitarną, prowadzącą do zwyrodnień i genetycznych powikłań, zauważalnych niestety u wielu ras psów i kotów, w których to przypadkach walory estetyczne stały się dużo ważniejsze od zdrowia i komfortu zwierząt… Na szczęście czasy te są już za nami i większość współczesnych hodowców na pierwszym miejscu stawia dobro zwierząt, odchodząc od prób eksponowania ekstremalnych cech wyglądu.
Przy odpowiedniej pielęgnacji i żywieniu koty rasy perskiej są relatywnie zdrowe. Występują oczywiście pewne odstępstwa od tej reguły. Do chorób charakterystycznych dla tej rasy zalicza się wielotorbielowatość nerek, postępowy zanik siatkówki czy astygmatyzm, który może prowadzić do pełnej utraty wzroku. Persy mogą także cierpieć na kardiomiopatię przerostową, występującą u wielu ras.
Niestety wszystkie wymienione wyżej choroby są dziedziczne, co dowodzi, jak istotne jest odpowiednio przemyślane prowadzenie hodowli. Profesjonalni hodowcy dbają o wczesne i regularne badania swoich podopiecznych i ich potomstwa, by w przypadku wystąpienia choroby dziedzicznej, móc wykluczyć chorego osobnika z rozpłodu.
Badania pod kątem chorób dziedzicznych dotyczą przede wszystkim chorób nerek. Objawy widoczne są dopiero w późniejszych latach życia, co oznacza, że gen może zostać przekazany potomstwu, zanim u rodzica choroba zostanie zdiagnozowana. Na szczęście, badania ultrasonograficzne pozwalają na rozpoznanie ewentualnej choroby już od 10. tygodnia życia. Dzięki temu hodowca może odpowiednio wcześnie dowiedzieć się o chorobie kota, wykluczyć zwierzę z hodowli i zapobiec tym samym przekazaniu choroby na następne pokolenie.
Środkiem do zdiagnozowania kardiomiopatii przerostowej jest USG serca. Kardiomiopatia to choroba nieuleczalna, jednak przy wczesnej diagnozie można podjąć odpowiednie działania łagodzące objawy choroby i zapewnić tym samym długie życie kotu!
Koty hodowlane powinny być regularnie badane, by całkowicie wykluczyć ryzyko przenoszenia chorób genetycznych na potomstwo. Hodowca, u którego nabywasz kota, powinien być w stanie udostępnić odpowiednią dokumentację medyczną rodziców kocięcia. Należy unikać niekompetentnych „pseudohodowców”, sprzedających „koty rasowe bez rodowodu w atrakcyjnych cenach”. Niższa cena to najczęściej skutek nieodpowiedniego dla rasy chowu, podawania kotom niskobudżetowej karmy i opuszczania terminów badań. Niższy wydatek za zakup może skutkować o wiele wyższymi kosztami później, np. gdyby została wykryta u kota jedna z chorób… Dlatego też warto wybierać hodowców zrzeszonych w związkach hodowlanych. Przechodzą oni regularne kontrole, stosują się do zasad odpowiedniego parowania zwierząt i dbają o badania pod kątem występowania chorób dziedzicznych. Oczywiście ma to swoją cenę. Za jednego kota perskiego trzeba zapłacić od około 1000 do ponad 2000 złotych. W tej cenie zawiera się jednak nie tylko samo zwierzę, ale także zaangażowanie i doświadczenie hodowcy, który poświęca swój czas i wiedzę, by odpowiednio wychować kociątko, rozwinąć istotne cechy jego charakteru i dba, by pozostało one wystraczająco długo przy matce. Minimalny okres, w którym kociątko powinno wychowywać się z matką i rodzeństwem, to 12 tygodni.
Piękne futro persów jest powodem zachwytów wielu miłośników kotów. Nie można jednak zapominać o tym, jak istotna jest jego regularna pielęgnacja. W celu uniknięcia splątanych i skołtunionych włosów, sierść powinna być codziennie dokładnie czesana. Gdy już dojdzie do splątania, często jedynym ratunkiem jest wizyta u fryzjera lub weterynarza. Ale bez obaw, wygolona sierść szybko odrasta!
Pomimo regularnego szczotkowania i czesania, koty perskie w czasie okresowej wymiany sierści połykają bardzo dużą jej ilość. Z pomocą przychodzą pasty odkłaczające lub kocia trawka, które naturalnie wspomagają proces wydalania połkniętej sierści, zapobiegając tworzeniu się kłaczków i problemom trawiennym.
Z racji swojej budowy persy wymagają dodatkowej pomocy w oczyszczaniu okolic oczu i nosa. W tym celu z powodzeniem można użyć nawilżonych chusteczek. Przemywanie rumiankiem lub podobną substancją może dodatkowo podrażnić oczy! Przez swoje płaskie pyszczki persy mają trudności z przyjmowaniem pokarmów. Żywią się one przede wszystkim, nabierając pokarm na języczek. Dlatego też o wiele łatwiej jest im zjeść pokarm o papkowatej konsystencji niż np. duże kawałki mięsa.
Przy wyborze odpowiedniej karmy ważna jest zasada: im bardziej wartościowe, tym lepsze. Koty potrzebują dużo białka, dlatego też mięso powinno być głównym składnikiem ich diety. Preferowane są mokre karmy, nie tylko ze względu na lepszą kompozycję składników, ale także wyższy poziom wilgoci. Persy ze względu na swoje pochodzenie można by nazwać kotami „pustynnymi”. Nie mają zatem potrzeby, by często korzystać z miski z wodą i z natury piją mało. Większość niezbędnych płynów pobierają z żywności.
Koty perskie są nadal jedną z najchętniej wybieranych ras w Europie. Przy przemyślanym wyborze hodowli, odpowiedniej pielęgnacji i zdrowym trybie żywienia, będziesz mógł cieszyć się towarzystwem swojego persa przez wiele pięknych lat!
Życzymy wielu pięknych chwil z Waszym „pluszowym” pupilem!
