Roztocza u konia
© virgonira / stock.adobe.com
Wchodzisz do stajni i widzisz, że Twój podopieczny jest niespokojny, wierci się i tupie nogami? A może wykonuje akrobatyczne figury, aby podrapać się w trudnodostępnym miejscu? Przyczyną mogą być roztocza u konia.
Spis treści
Czym są roztocza?
Roztocza to pajęczaki, pasożyty atakujące ludzi i różne gatunki zwierząt. U koni roztocza znajdują się zawsze w pewnej ilości na skórze i sierści.
Większość z nich lubi wilgoć i ciepło, dlatego mnożą się wyjątkowo szybko podczas wilgotnej pogody (jesień, przesilenie wiosenne). Jeżeli układ odpornościowy konia jest osłabiony ze względu, na przykład, na okresową zmianę sierści, a bariera skórna jest dodatkowo uszkodzona przez wilgoć w powietrzu, droga do niekontrolowanego namnażania się roztoczy stoi otwarta.
W takiej sytuacji, konie cierpią na trudny do zniesienia świąd. W zależności od dotkniętego obszaru ciała, koń będzie się ocierał lub skubał swędzące miejsca, w wyniku czego dochodzi do utraty sierści i wtórnych infekcji bakteryjnych.
Jakie roztocza występują u koni?
Istnieje wiele różnych gatunków roztoczy i nie wszystkie są groźne dla konia. Jednak wszystkie z nich mogą powodować świerzb. W zależności od stopnia nasilenia dolegliwości i dotkniętego obszaru ciała, wyróżniamy następujące choroby przez nie wywoływane.
Świerzb pęcinowy – chorioptoza
Występuje u koni szczególnie często i wywołuje ją świerzbowiec pęcinowy (Chorioptes bovis). Objawy zazwyczaj zaczynają pojawiać się w okolicach pęcin i nadgarstków, a nieleczone rozprzestrzeniają się na przednie kończyny w kierunku tułowia.
Świerzbowiec ten powoduje łupież i egzemę w okolicy nadgarstka, która początkowo wyglądem przypomina brodawki. Podczas czyszczenia zaobserwujemy odpadające strupy czy wypadające włosy. W miarę postępu procesu chorobowego skóra staje się grubsza i pojawia się tłuste sebum.
Jako, że roztocza uwielbiają wilgoć i ciepło, konie zimnokrwiste ze swoimi bujnymi szczotkami pęcinowymi są najbardziej narażone na ich działanie, co nie znaczy, że oszczędzają one konie gorącokrwiste.
Świerzb drążący – sarkoptoza
Wywołuje go świerzbowiec drążący (Sarcoptes scabiei var. equi). Drąży on kanały w warstwie rogowej naskórka, gdzie składa jaja. Jako że roztocza preferują miejsca o krótkich włosach, to pierwsze objawy bytowania tego pasożyta pojawiają najczęściej na głowie. W następnym etapie choroba obejmuje również okolice szyi, kłąb a w najgorszym przypadku cały tułów.
Obok bardzo silnego świądu, klasycznymi objawami w tym przypadku są łupież, krosty i wypadanie sierści. Infekcje wtórne i rozległe zmiany skórne coraz bardziej osłabiają konia. Poza tym, świerzb może przenosić się na człowieka (zoonoza), wywołując pseudo-świerzb.
Świerzb naskórny – psoroptoza
Wywołuje go świerzbowiec naskórny (Psoroptes equi). Początkowo zasiedla głównie obszary porośnięte długą sierścią, takie jak grzywa czy nasada ogona, skąd bardzo szybko rozprzestrzenia się na całe ciało, przyśrodkową powierzchnię ud i podbrzusza.
Skóra zaczyna pokrywać się zrogowaceniami, pod którymi znajdują się roztocza, żywiące się krwią i płynem tkankowym.
Ponadto, warto wspomnieć również o świerzbowcu usznym (Psoroptes cuniculi), który z kolei atakuje kanały uszne konia. Charakterystyczne objawy obejmują intensywne tarcie uszu i potrząsanie głową, ale wśród koni na szczęście występuje rzadko.
Swędzik jesienny (Neotrombicula autumnalis)
W tym przypadku roztocza nie atakują skóry konia, ale zostawiają w niej larwy. Do inwazji dochodzi przede wszystkim późnym latem zarówno u zwierząt jak i u ludzi.
Bytują w słabo owłosionych miejscach, takich jak wewnętrzna strona ud, grzbiet nosa czy podstawa uszu, prowadząc do powstania niejednorodnie zaczerwienionych obszarów skóry.
Larwy swędzika odżywiają się komórkami skóry. Po pięciu do siedmiu dniach, larwy same odpadają od żywiciela, dlatego też na ogół nie ma w tym przypadku konieczności wdrażania leczenia.
Diagnoza: Jak rozpoznać, czy konia zaatakował świerzbowiec?
Pierwszym sygnałem ostrzegawczym jest oczywiście silny świąd. Już sam obszar występowania dolegliwości najczęściej wskazuje na rodzaj roztocza, który zadomowił się u naszego pupila.
Aby wykluczyć inne przyczyny (np. lipcówkę) i określić rodzaj roztocza, weterynarz pobierze próbkę chorobowo zmienionej skóry za pomocą skalpela. Tak pozyskany materiał lekarz oceni pod mikroskopem i po rozpoznaniu sprawcy wdroży odpowiednie leczenie.
Leczenie: Jak wygląda leczenie inwazji roztoczy u koni?
Terapia obejmuje zazwyczaj leczenie miejscowe w postaci specjalnych szamponów i roztworów do przemywania oraz leczenie wewnętrzne. Zabiegi należy powtarzać w regularnych odstępach czasu. Jeżeli obszary objęte zmianami skórnymi są gęsto owłosione lub porośnięte długimi włosami, przed rozpoczęciem leczenia, warto je skrócić lub ogolić. Tylko w ten sposób lekarstwa będą miały szanse zadziałać.
Niestety leczenie miejscowe na ogół tylko łagodzi objawy, nie eliminuje roztoczy całkowicie, dlatego lekarz weterynarii z reguły przepisze dodatkowo iwermektynę doustnie lub w postaci zastrzyku. Taką terapię należy kilkukrotnie powtórzyć.
Ponadto należy zdezynfekować otoczenie konia z użyciem odpowiednich środków. Nie tylko stajnię, ale wszystkie przedmioty z którymi koń miał kontakt.
Niestety roztocza przenoszą się na inne konie niewiarygodnie szybko, dlatego leczenie powinno dotyczyć całego stada.
Jak długo trwa całkowite wyeliminowanie roztoczy?
Jeżeli Twój koń cierpi na świerzb, musisz się nastawić na długotrwałe leczenie. W zależności od stopnia zaawansowania inwazji, terapia może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jaja roztoczy są w stanie przetrwać w otoczeniu konia wiele miesięcy.
Z tego względu konsekwentne leczenie chorego konia, jego kolegów ze stajni i dezynfekcja otoczenia, w którym koń przebywa są tak ważne.
Czy można pozbyć się roztoczy domowymi sposobami?
Niezależnie od rodzaju świerzbu, zaradzić mogą mu jedynie profesjonalne środki. Ale wspomagająco możemy stosować olejek z drzewka herbacianego, olej kokosowy lub maść cynkową, które wspierają gojenie się ran w przypadku wtórnych infekcji.
Zapobieganie: Jak mogę zapobiec niekontrowanemu namnażaniu się roztoczy u konia?
Jeżeli układ odpornościowy Twojego konia funkcjonuje poprawnie i zwierzę jest w dobrej kondycji, roztocza nie są w stanie mu zaszkodzić. Dlatego zawsze zwracaj uwagę na odpowiednie żywienie. Zwłaszcza w okresie zmiany sierści należy zadbać o odpowiednią podaż witamin i minerałów.
Warunki utrzymania również nie są bez znaczenia. Odpowiednia higiena w stajni, regularne pranie czapraków i derek oraz czyszczenie sprzętu powinno być oczywiste, a właściwa pielęgnacja sierści sprawi, że roztocza nie będą miały warunków do namnażania. Dodatkowo, w warunkach dużej wilgotności powietrza, najlepiej będzie skrócić szczotki pęcinowe.