© anjajuli / stock.adobe.com
Nerwowe tarzanie się może być oznaką kolki.
Postrach każdego właściciela konia: Kolka. Nierzadko dotknięte nagłym bólem brzucha spowodowanym przez tę dolegliwość zwierzęta płacą najwyższą cenę. Dlatego tak ważne jest, aby w porę rozpoznać objawy kolki u konia i jak najszybciej wdrożyć leczenie.
Kolka, inaczej zwana morzyskiem, nie jest samodzielną chorobą, ale zespołem objawów wskazujących na silny ból narządów jamy brzusznej. Powoduje nie tylko cierpienie konia, ale stanowi również bezpośrednie zagrożenie jego życia. Dlatego zawsze jest stanem nagłym, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii.
Budowa układu pokarmowego koni jest specyficzna i niestety właśnie ta wyjątkowość sprawia, że mają tendencję do zapadania na kolkę.
Żołądek koni jest stosunkowo mały, a jako że nie mają one odruchu wymiotnego, pokarm gromadzi się w nim szybciej niż w przypadku żołądka o większych rozmiarach. Poza tym, jelita i mocująca je krezka są dość luźne, co skutkuje częstym występowaniem przemieszczenia jelit (np. skrętem).
Kolka może objawiać się w różny sposób. Czasami jest trudna do rozpoznania i łatwo ją przeoczyć:
Ze względu na silny ból u niektórych koni występuje nadmierna potliwość i utrata apetytu.
Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, w której kolka prowadzi do zatrzymania krążenia. Może to się zdarzyć, gdy przemieszone jelito lub żołądek uciskają naczynia krwionośne. Pierwszymi objawami takiego stanu są przyspieszony oddech i wysokie tętno.
Uwaga: Szczególnie podstępne w kolce jest to, że może nastąpić poprawa stanu zwierzęcia, mimo że jego zdrowie jest cały czas zagrożone.
To, jak długo występują objawy morzyska zależy od przyczyny, która je wywołała. Nie należy jednak zbyt długo czekać na poprawę stanu konia, ponieważ każda kolka to stan nagły.
Stopień nasilenia objawów nie świadczy o ciężkości choroby. Kolka jest zawsze stanem zagrożenia życia zwierzęcia i wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem weterynarii. Należy pamiętać, że każda sekunda może uratować zwierzęciu życie.
W oczekiwaniu na przyjazd lekarza weterynarii, pamiętaj, aby:
Nie spuszczaj konia z oczu i zwróć uwagę na wszelkie dodatkowe nieprawidłowości.
Aby jak najszybciej zdiagnozować przyczynę kolki i wdrożyć leczenie choroby, która ją wywołała, lekarz weterynarii będzie musiał wykonać określone badania.
Pierwszym krokiem jest rozmowa z opiekunem konia, podczas której lekarz weterynarii będzie chciał uzyskać możliwe jak najdokładniejsze informacje o zwierzęciu.
W tym samym czasie zbada go, aby ocenić aktualny stan krążenia. W tym celu sprawdzi tętno, częstość oddechów, stan błon śluzowych i temperaturę ciała. Ponadto, często niezbędne jest również badanie krwi.
Na podstawie badania rektalnego możliwe jest uzyskanie informacji na temat położenia i stopnia wypełnienia końcowych odcinków jelita.
Aby sprawdzić stopień wypełnienia żołądka, lekarz weterynarii założy koniowi zgłębnik nosowo-żołądkowy (sondę).
Jeśli żołądek będzie przepełniony, można go przepłukać, aby pozbyć się zalegającej miazgi pokarmowej i gazów. Jest to niezbędne, jeśli chcemy zapobiec zagrażającemu życiu pęknięciu żołądka.
W zależności od wieku i stanu konia, może okazać się konieczne przeprowadzenie dodatkowych procedur medycznych, takich jak badania obrazowe (RTG, USG) czy nakłucie jamy brzusznej.
Po szczegółowych badaniach, lekarz będzie musiał odpowiedzieć sobie na pytanie, czy możliwe jest leczenie zachowawcze za pomocą środków farmakologicznych, czy konieczna będzie interwencja chirurgiczna.
W zależności od tego, jaka będzie diagnoza, istnieje możliwość leczenia zachowawczego, które obejmuje podawanie leków przeciwskurczowych i przeciwbólowych. W walce z zaparciami mogą pomóc również środki przeczyszczające, takie jak olej parafinowy. Krążenie można ustabilizować natomiast za pomocą wlewów dożylnych.
Po wykonaniu powyższych zabiegów pozostaje czekać na ich efekt terapeutyczny i bacznie obserwować konia przez co najmniej jeden dzień. Jeśli jego stan ponownie się pogorszy, zaleca się przetransportowanie go do kliniki.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie oczekiwanych efektów lub stan konia będzie poważny, ostatnią deską ratunku będzie zabieg. Otwierając jamę brzuszną pod narkozą, lekarz weterynarii może zlokalizować przyczynę dolegliwości i, jeśli to możliwe, usunąć ją. W tym celu przyjrzy się szczególnie jelitom i innym narządom w jamie brzusznej.
Średni czas trwania zabiegu wynosi od półtorej do trzech godzin. Należy wziąć jednak pod uwagę fakt, że trudno jest go z góry określić – różne czynniki mogą mieć bowiem wpływ na jego przebieg, np. pojawiające się komplikacje.
Podobnie jak czasu trwania operacji, tak i jej kosztu nie można z góry określić. Zależy on na przykład od tego, ile wysiłku lekarz weterynarii będzie musiał włożyć w wyeliminowanie przyczyny, ale także od zużytych materiałów, podanych leków czy regionu, w którym została przeprowadzona, czy długości pobytu w szpitalu.
Generalnie jednak należy liczyć się z wydatkiem co najmniej 5000 zł.
Kolka to tylko ogólne pojęcie bólu brzucha u koni. Istnieje wiele chorób, które mogą wywoływać takie objawy. Do najważniejszych z nich należą:
Kolkę może wywoływać wiele dolegliwości żołądkowo-jelitowych:
Przyczyną kolki może być również niewłaściwe żywienie:
Niektóre patogeny mogą powodować ból brzucha u koni. Są to przede wszystkim bakterie, takie jak Clostridium i Salmonella.
Kolkę mogą powodować także urazy lub inne choroby podstawowe, takie jak wady zgryzu, choroby wątroby, nerek lub innych narządów wewnętrznych (w tym macicy).
To, czy koń wyjdzie z kolki cało, zależy od wielu czynników. Oprócz chorób podstawowych, bardzo istotny jest moment wdrożenia leczenia. Co do zasady, im wcześniej zostanie wykryta i leczona, tym większe będą szanse na wyleczenie.
Wiele wierzchowców po operacji kolki całkowicie wraca do zdrowia, a średni czas rekonwalescencji wynosi około trzech miesięcy. Możliwość jeżdżenia na nich w tym czasie jest kwestią bardzo indywidualną, którą zawsze należy przedyskutować z lekarzem weterynarii.
Nie zawsze można zapobiec wystąpieniu morzyska. Istnieje jednak kilka wskazówek, które mogą pomóc w zapobieganiu tej dolegliwości:
Kondycja układu pokarmowego zależy przede wszystkim od żywienia. Dieta koni powinna być więc oparta na najwyższej jakości pożywieniu, bogata w paszę objętościową i niewielką ilość paszy treściwej.
Ponadto, ważne są regularne pory karmienia i podzielenie dziennej racji żywieniowej na co najmniej trzy porcje. W przypadku zmiany diety, należy przeprowadzać ją powoli i stopniowo.
Stres i nadwaga mogą sprzyjać niektórym chorobom. Dlatego należy zwracać uwagę nie tylko na to, jakie warunki panują w stajni i jak karmione są konie, ale również dbać o regularny ruch zwierzęcia. Oczywiście nie należy także przesadzać z aktywnościami sportowymi, aby nie doszło do przeciążenia aparatu ruchu.
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
