© r_simmer / stock.adobe.com
Herpeswirus koni rozprzestrzenia się błyskawiczne drogą kropelkową.
Herpeswirus koni (EHV, Equine Herpesvirus) występuje u koni na całym świecie i może prowadzić do rozwoju różnych postaci choroby. W poniższym artykule wyjaśniamy, jakie objawy wywołuje herpeswirus koni, jak ustrzec przed nim zwierzęta i co zrobić w przypadku pojawienia się dolegliwości.
Herpeswirus koni to choroba wirusowa występująca u koni na całym świecie. Chociaż zakażenie nim nie zawsze powoduje ciężki przebieg, jest to poważna dolegliwość i nie należy jej lekceważyć. Jest wysoce zaraźliwa i jeśli wybuchnie w wyniku stresu, rozprzestrzenia się po stajniach podobnie jak epidemia, a pojawiające się objawy zależą od rodzaju patogenu. Szczególnie niepokojąca jest postać neurologiczna, która powoduje deficyty neurologiczne, w konsekwencji których wiele koni umiera.
Herpeswirus koni nie jest chorobą odzwierzęcą, w związku z czym pozostaje niegroźny dla ludzi, podobnie jak dla innych gatunków zwierząt. Wyjątkiem są bliscy krewni koni, tacy jak osły, muły czy osłomuły.
Warto wiedzieć: Choroba odzwierzęca (zoonoza) to choroba zakaźna, która może być przenoszona między zwierzętami i ludźmi.
To, co sprawia, że herpeswirus koni jest tak niebezpieczny, to wysokie ryzyko zakażenia między końmi. Należy pamiętać, że może on przenosić się z konia na konia w stajni, dlatego higiena ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu i zwalczaniu tej choroby wirusowej.
To, jakie objawy wystąpią u danego osobnika zależy od wielu czynników, wśród których bardzo istotna jest pierwotna postać wirusa – wyróżniamy pięć wariantów, które noszą w nazwie różne cyfry od EHV-1 do EHV-5.
EHV-2 i EHV-5 to tak zwane gamma-herpeswirusy, powodujące zapalenie spojówek. Podejrzewa się je również o bycie prekursorami wirusowych i bakteryjnych infekcji dróg oddechowych.
Najbardziej powszechne są infekcje związane z EHV-1 i EHV-4, zwanymi alfa-herpeswirusami. Powodują one poronienia, choroby układu oddechowego i deficyty neurologiczne.
U źrebnych klaczy herpeswirusy EHV-1 i EHV-4 powodują śmierć płodu w ostatnim trymestrze ciąży. Niektóre klacze nie wykazują zupełnie żadnych objawów ich obecności, jeśli jednak pojawią się w stajni hodowlanej, istnieje ryzyko zarażenia wszystkich koni, a w efekcie licznych poronień.
W rzadkich przypadkach rodzą się źrebięta, które są słabe, ale zazwyczaj umierają w ciągu dwóch dni z powodu braku możliwości leczenia. Poronienia zwykle nie mają negatywnego wpływu na zdrowie klaczy i kolejne ciąże są jak najbardziej możliwe.
Jeśli wirusy atakują górne drogi oddechowe, u chorych pojawia się gorączka i zmęczenie. Zwierzęta mniej jedzą, występuje u nich przezroczysta wydzielina z nosa, rzadziej kaszel.
Postać ta ma charakter samoograniczający się i zazwyczaj nie wymaga leczenia.
Neurologiczna postać herpeswirusa koni dotyka układu nerwowego zwierząt i może powodować poważne dolegliwości – gorączkę oraz ataksję.
Wraz ze wzrostem nasilenia choroby postępuje utrata koordynacji ruchowej. Często pojawiają się także inne nieprawidłowości neurologiczne, takie jak zaburzenia w oddawaniu moczu i kału, w wyniku których wiele zwierząt umiera.
Jeśli podejrzewamy infekcję herpeswirusem u naszego konia, powinnyśmy natychmiast skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Ponadto warto dowiedzieć się, jakie przepisy prawne obowiązują w naszym miejscu zamieszkania. Może bowiem okazać, się, że chore zwierzęta należy zgłosić do powiatowego lekarza weterynarii. W Polsce zakażenia herpeswirusem nie są jednostką chorobową podlegającą obowiązkowi zwalczania ani też rejestracji.
Szczególną uwagę należy zwrócić na konie mające gorączkę powyżej 38 stopni Celsjusza i ich najbliższych stajennych sąsiadów. Aby wykryć zakażenie wirusem EHV, lekarz weterynarii pobierze wymaz z nosa lub próbkę krwi, które zostaną przeanalizowane przez wyspecjalizowane laboratoria, będące w stanie wykryć wirusy z wykorzystaniem metod biologii molekularnej, takich jak testy PCR czy hodowle wirusów.
Warto wiedzieć: Test na obecność przeciwciał nie zdaje egzaminu w wykrywaniu infekcji. Wiele koni ma bowiem przeciwciała, nie wykazując objawów.
© charlymorlock / stock.adobe.com
Rodzaj leczenia zależy od typu wirusa i stopnia zaawansowania choroby. Największy nacisk kładzie się na środki łagodzące objawy.
W przypadku postaci poronnej i oddechowej, leczenie z reguły nie jest konieczne. Niemniej, lekarz weterynarii powinien sprawdzić macicę klaczy po poronieniu i przepłukać ją w razie potrzeby.
Postać neurologiczna wymaga zazwyczaj zastosowania bardziej intensywnych działań, w zależności od stopnia jej nasilenia. Największe szanse na wyzdrowienie ma koń, który trafi do specjalistycznej kliniki, gdzie zostanie unieruchomiony i poddany leczeniu. Dalsze działania podejmowane są w zależności od obrazu klinicznego.
Wiele koni zaraża się herpeswirusem już w wieku źrebięcym, ale często ci nieproszeni goście pozostają ukryci w organizmie przez całe życie.
Podczas tak zwanego okresu latencji, wirusy można wykryć w dotkniętych nimi organach, ale nie wywołują one żadnych objawów. Nie są także wówczas wydalane z organizmu.
Problem: Utajone wirusy mogą w dowolnym momencie ulec reaktywacji w wyniku stresu, powodując wystąpienie objawów i wydalanie wirusa.
Wirus wydalany jest przez błony śluzowe górnych dróg oddechowych przez chore oraz niewykazujące wyraźnych objawów zwierzęta. Ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie w przypadku bezpośredniego kontaktu, ale istnieje także w przypadku pośredniego kontaktu z tak zwanymi wektorami, czyli miotłami, poidłami czy stajennymi pracującymi w danej stajni, z którymi chore zwierzęta mają kontakt.
Nosicielami są głównie zarażone konie, które nie były szczepione. Szacuje się, że około 80 procent całej populacji koni jest bezobjawowymi nosicielami wirusa EHV.
Warto wiedzieć: Okres inkubacji, czyli czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów wynosi zaledwie od jednego do dwóch dni.
Przebieg zakażenia wirusem EHV koni zależy w dużej mierze od jego rodzaju.
Aby nasz koń był zdrowy, kluczowa jest profilaktyka. Warto także trzymać konie oddzielnie – na przykład klacze hodowlane, młode konie czy konie startujące w zawodach nie powinny być trzymane razem.
Chociaż szczepionka na EHV istnieje, nie chroni ona w pełni przed zakażeniem i związanymi z nim objawami. Regularne szczepienia koni są jednak zalecane, ponieważ ograniczają wydalanie wirusa i przyczyniają się do złagodzenia występujących objawów.
Podstawowe szczepienia zwierząt przeciwko EHV-1 i EHV-4 odbywa się w wieku sześciu miesięcy i powtarzane jest po czterech do sześciu tygodniach oraz po sześciu do siedmiu miesiącach. Następnie, szczepienia przypominające podawane są co sześć miesięcy.
Szczepionki monowalentne zawierające żywy patogen, które skierowane są przeciwko EHV-1 można podawać źrebnym klaczom w czwartym, piątym i ósmym miesiącu ciąży. Inaktywowane szczepionki przeciwko EHV-1 i EHV-4 można natomiast podawać w piątym, siódmym i dziewiątym miesiącu.
Jeśli w stadzie pojawiło się lub podejrzewa się ognisko herpeswirusa koni, konieczne jest zastosowanie środków higieny, aby zapobiec dalszym infekcjom. W tym celu należy:
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
