© Animal Dreams / stock.adobe.com
Kaszel to typowy objaw grypy koni.
Grypa koni to bardzo powszechna, wysoce zaraźliwa choroba układu oddechowego, znana również jako equine influenza lub końska grypa. Od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, takich jak gorączka czy kaszel zazwyczaj mija zaledwie kilka dni. Dowiedz się wszystkiego o grypie koni i sposobach jej zapobiegania z lektury poniższego artykułu.
Grypa koni jest epidemiczną chorobą wirusową dróg oddechowych, która bez właściwej ochrony w postaci szczepień może mieć ciężki przebieg. Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza pomaga złagodzić jej objawy i zapobiec jej rozprzestrzenianiu się na inne konie.
Dla ludzi grypa koni nie jest niebezpieczna, ale w rzadkich przypadkach mogą się nią zarazić psy.
Niezaszczepione, młode źrebięta są szczególnie podatne na zachorowanie na grypę koni, podobnie jak inne niezaszczepione lub nieprawidłowo zaszczepione zwierzęta, których organizm nie zdołał wytworzyć przeciwciał przeciwko wirusowi. Szczepienia u starszych koni mogą także nie zadziałać wystarczająco na tyle, aby zapewnić odpowiednią ochronę.
Warto wiedzieć: Jeśli lekarz weterynarii zaszczepi źrebną klacz przed porodem, źrebię otrzyma od niej przeciwciała wraz z siarą, co może ochronić je przed zachorowaniem do czasu przyjęcia szczepionki.
W przeciwieństwie do innych chorób układu oddechowego, grypa koni ma zazwyczaj typowy przebieg. Dotknięte nią niezaszczepione konie wykazują następujące objawy:
Zazwyczaj kilka zwierząt w stajni choruje w tym samym czasie. W ciężkich przypadkach equine influenza może wywołać bakteryjne zapalenie płuc (bronchopneumonia), zapalenie opłucnej (pleuritis), zapalenie mięśnia sercowego oraz nadmierną reakcję immunologiczną (małopłytkowość immunologiczna), mogące prowadzić do śmierci. Nierzadko zdarza się także, że u źrebnych klaczy wywołuje poronienie.
Jeśli zauważymy którykolwiek z typowych objawów, należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą w celu podjęcia odpowiednich środków zaradczych.
Lekarz weterynarii diagnozuje grypę koni na podstawie typowych objawów takich jak kaszel z jednoczesnymi napadami gorączki, występującymi u kilku koni w tej samej stajni.
Wstępną diagnozę można potwierdzić za pomocą szybkich testów. Jeśli ich wynik okaże się pozytywny, konieczne będzie przeprowadzenie dalszych badań takich jak wymaz z gardła. W laboratorium obecność wirusa i jego dokładny typ wykrywane są przy użyciu różnych metod.
Na podstawie badania krwi można wykryć przeciwciała wytworzone przeciwko wirusowi, co jest ostatecznym potwierdzeniem diagnozy.
Pierwszym krokiem w leczeniu jest natychmiastowe wyłączenie konia z pracy i zapewnienie mu odpoczynku.
Do tej pory nie opracowano bezpośredniego leku, zwalczającego wirusa grypy koni, dlatego można jedynie łagodzić objawy choroby.
Nie istnieją na rynku żadne substancje czynne, dopuszczone do stosowania w przypadku grypy koni. W ostrej fazie choroby przebiegającej z gorączką i kaszlem podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, które stanowią leczenie objawowe i mają za zadanie poprawić stan ogólny zwierzęcia.
Jeśli koń ma duszności, dodatkowo konieczne może być podanie mu leków rozszerzających drogi oddechowe.
Jeśli koń nie ma apetytu i odmawia jedzenia, należy podawać mu smaczne, namoczone, dobrej jakości (pozbawione pleśni) siano. Unikajmy kurzu, niskiej jakości zakurzonej ściółki, zarodników pleśni i gazów, które podrażniają drogi oddechowe.
Korzystne dla zdrowia konia są także naświetlania czerwonym światłem i inhalacje roztworem soli fizjologicznej lub solanką.
Jeśli u konia pojawi się żółta wydzielina z nosa, wystąpi kolejny epizod gorączki lub będzie się ona utrzymywała dłużej niż trzy dni, może to wskazywać na rozwój infekcji bakteryjnej (na przykład zapalenia płuc).
Aby potwierdzić diagnozę, lekarz weterynarii pobierze próbki do badań bakteriologicznych w celu wyhodowania bakterii. Dodatkowo wykonuje się test oporności, aby sprawdzić, który antybiotyk będzie skuteczny.
Ponieważ badania laboratoryjne trwają zazwyczaj trzy dni lub dłużej, lekarz weterynarii na początku poda koniowi antybiotyk o szerokim spektrum działania, który ewentualnie będzie wymagał modyfikacji po wykonaniu antybiogramu.
Co najmniej przez kolejne sześć tygodni po wyzdrowieniu konia należy zapewnić mu delikatny ruch. Pełna regeneracja błon śluzowych to bowiem bardzo długi proces.
Nawet jeśli zwierzę nie wykazuje już żadnych objawów choroby, przez pierwsze dwa tygodnie powinno poruszać się jedynie stępem i lekkim kłusem, aby uniknąć dużego wysiłku i silnego przepływu powietrza w płucach.
Konie sportowe zwykle potrzebują nawet trzech miesięcy rekonwalescencji, zanim będą mogły wrócić do pełnej aktywności i odzyskać kondycję.
Czas trwania grypy koni i rokowania zależą między innymi od warunków, w jakich trzymany jest koń, statusu szczepień i wieku. Jeśli zwierzę ma zapewnioną właściwą opiekę i warunki utrzymania oraz odpoczynek w okresie choroby i rekonwalescencji, grypa zwykle ustępuje w ciągu kilku tygodni.
W przeciwnym razie mogą rozwinąć się choroby wtórne, takie jak ochwat czy bakteryjne zapalenie gardła oraz płuc.
Konie rzadko umierają wyłącznie z powodu grypy. Śmiertelność wzrasta jednak w przypadku pojawienia się wtórnych dolegliwości.
Grypa koni to infekcja wirusowa dolnych lub górnych dróg oddechowych, która występuje u koni, kuców, osłów, mułów, osłomułów i zebr. Jej obecność stwierdza się na całym świecie z wyjątkiem Australii, Nowej Zelandii i Islandii.
Wywoływana jest przez wirusy grypy koni typu A. Konie mogą zarazić się podtypami A/Equi 1 (H7/N7) oraz A/Equi 2 (H3/N8).
Podtyp A/Equi-2 prowadzi do wystąpienia objawów już w ciągu 12–24 godzin i przebieg choroby u zakażonych nim zwierząt jest zazwyczaj cięższy niż w przypadku podtypu A/Equi-1 – objawy pojawią się wówczas dopiero po 8 dniach. Wirusy grypy mogą zmieniać swoje właściwości poprzez różne mechanizmy.
Ciężki przebieg końskiej grypy powoduje uszkodzenie nabłonka i pęcherzyków płucnych (zapalenie oskrzeli), w wyniku czego dochodzi do wirusowego zapalenia płuc, a wtedy bakterie mogą bez przeszkód kolonizować uszkodzone błony śluzowe.
Wirusy grypy przenoszą się drogą kropelkową. Konie i inne koniowate zarażają się nawzajem poprzez kaszel – w jego następstwie wirusy mogą przenosić się na odległość nawet 40 metrów. Wówczas trafiają do organizmu konia wraz z wdychanym powietrzem, w bardzo krótkim czasie powodując infekcję dróg oddechowych u nieszczepionych zwierząt.
Do zakażenia może więc dojść wszędzie tam, gdzie spotyka się wiele koni z różnych stajni – podczas targów, zawodów czy wystaw. Na przykład wirus A/Equi-2 został przywleczony do Europy z USA podczas międzynarodowych rozgrywek sportowych.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy szczepienie przeciwko grypie koni jest jedynym środkiem zapobiegającym zakażeniu, występowaniu i rozprzestrzenianiu się choroby.
Jednak jego skuteczność utrzymuje się tylko przez ograniczony czas, dlatego zawsze konieczne jest wykonanie szczepienia podstawowego oraz, w zależności od producenta szczepionki, regularne szczepienia przypominające po sześciu do dwunastu miesiącach.
W celu ustalenia najlepszego harmonogramu szczepień dla naszego konia, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.
Z reguły pierwsze szczepienie podaje się źrebiętom w wieku sześciu miesięcy. Drugą i trzecią dawkę szczepionki konie otrzymują po upływie sześciu do ośmiu tygodni, a następnie po sześciu miesiącach. Możemy wtedy mówić o pełnym uodpornieniu.
Po sześciu miesiącach od szczepienia poziom przeciwciał spada do takiego stopnia, że konie mogą zarazić się ponownie, a następnie wydalać wirusa, stanowiąc zagrożenie dla innych zwierząt. Pomimo zazwyczaj bezobjawowego przebiegu, roznoszą one chorobę.
Jeśli koń nie został zaszczepiony w wieku źrebięcym lub przerwa między szczepieniami przypominającymi jest zbyt długa, należy ponownie rozpocząć podstawową immunizację.
Działanie szczepionki zależy również od tego, w jakim wieku źrebię przeszło cykl szczepień podstawowych i podtypów aktualnie panującego wirusa. Ze względu na jego ciągłe mutacje, producenci szczepionek stale je dostosowują i aktualizują.
Ponieważ grypa koni przenoszona jest przez konie oraz za pośrednictwem ludzi, szczepienie jest obowiązkowe w przypadku wszystkich koni biorących udział we współzawodnictwie sportowym.
Podczas zawodów spotyka się bowiem wiele koni o różnym statusie immunologicznym i ryzyko infekcji jest szczególnie wysokie.
Ponieważ grypa koni ma potencjał epidemiczny i jest wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, właściciel stajni musi przestrzegać i wdrożyć szereg środków w przypadku jej zdiagnozowania.
Aby zapobiec szerzeniu się wirusa grypy koni na inne stajnie, stajnię, w której pojawiła się choroba należy natychmiast zamknąć. Chore konie podlegają izolacji w boksach i pod żadnym pozorem nie mogą być wyprowadzane na padok.
Im więcej koni zachoruje, tym większa będzie ilość wydalanego wirusa, a w przypadku wysokiego miana wirusa, nawet zaszczepione zwierzęta mogą być narażone na zachorowanie i poważny jego przebieg. Po przejściu fali grypy, ze względów bezpieczeństwa, stajnia powinna zostać zamknięta na kolejne dwa tygodnie.
Jeśli grypa postępuje szybko i w krótkim czasie zarażeniu ulega dużo koni, należy liczyć się z koniecznością jej zamknięcia na co najmniej cztery tygodnie.
Całą stajnię, podłogi, ściany boksów, pomieszczenia na paszę i siodlarnię należy dokładnie wyczyścić i zdezynfekować, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby. Wirusy grypy koni mogą pozostawać na powierzchniach przedmiotów przez tygodnie, nie tracąc swojego potencjału zakaźnego.
Wyczyścić trzeba również przyczepy do przewodu koni, pojemniki na obornik i wszystkie przedmioty, z którymi konie miały kontakt. W większości przypadków wystarczy użycie dostępnych na rynku środków czyszczących.
Do dezynfekcji natomiast dopuszczalne są tylko niektóre środki po dokładnym umyciu i wysuszeniu powierzchni, na których były używane. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto zapytać o radę lekarza weterynarii.
Osoby opiekujące się chorymi końmi muszą w stajni nosić odzież ochronną, a po jej opuszczeniu czyścić i dezynfekować siebie, odzież i buty.
Zaleca się także, aby opracować plan działania na wypadek sytuacji awaryjnej.
Nie, taki obowiązek nie istnieje.
Studiowała weterynarię na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium, gdzie w 2012 roku obroniła pracę doktorską. Po studiach uczestniczyła w wielu projektach, zdobywając cenne doświadczenie na przykład jako lekarz weterynarii i doradca naukowy. Szczególną wagę przykłada do działań na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt oraz medycyny zwierząt gospodarskich. Zawsze stara się działać w najlepszym interesie swoich pacjentów i zapewnić im optymalną opiekę. Poza weterynarią interesuje się również jeździectwem, jest także pasjonatką i wieloletnią opiekunką psów, z którymi chętnie uprawia różne psie sporty.
