© Evgeniia / stock.adobe.com
Na pytanie o odczuwanie bólu przez ryby liczne badanie udzielają twierdzącej odpowiedzi.
Każdy akwarysta lub wędkarz w pewnym momencie zadaje sobie to pytanie: Czy ryby czują ból? Ponieważ ryby nie potrafią mówić, jednoznaczną odpowiedź na to pytanie nie jest łatwo znaleźć. Niemniej, spojrzenie na to, co mówi w tym względzie nauka, pozwoli lepiej zrozumieć sposób, w jaki te zwierzęta odczuwają ból.
W pierwszej chwili myśl o bólu powoduje negatywne uczucia u wielu osób. Spełnia on jednak bardzo ważną funkcję w organizmie – ostrzega go o tym, że coś jest nie w porządku.
Ból daje żywym istotom sygnał do wycofania się z bodźca wywołującego ból, aby uniknąć niebezpiecznych uszkodzeń, które mogą powstać w wyniku oddziaływania jego źródła.
Do odczuwania bólu niezbędne są receptory. Tak zwane nocyceptory reagują na różne bodźce, mogące wyzwalać sygnał bólu, takie jak:
Sama obecność receptorów bólowych nie wystarcza jednak do świadomego odczuwania bólu. W tym celu, odebrany bodziec musi zostać odpowiednio przetworzony.
To zadanie wykonuje mózg – odbiera bodziec bólowy z ciała poprzez drogi nerwowe i interpretuje go. Odbywa się to na przykład w tylnej części kory somatosensorycznej lub w przedniej części kory zakrętu obręczy.
Percepcja bólu u człowieka jest bardzo złożona. Z tego względu ból odczuwany jest w różny sposób i reakcje na niego również się różnią i zależą od różnych czynników:
Odruchowe zabranie ręki po dotknięciu gorącego garnka jest odpowiedzią na ból, która pojawia się zanim jeszcze świadomie go odczujemy.
Inaczej jest w sytuacji, gdy ból może wystąpić z opóźnieniem. Na przykład, jeśli przez dłuższy czas odczuwasz ból głowy, w konsekwencji stopniowo tracisz apetyt.
Chociaż ryby nie są ssakami, należy wyjść z założenia, że odczuwają ból podobnie jak ludzie. W końcu tak jak my, są kręgowcami.
Podczas badania dotyczącego anatomii i fizjologii ryb, naukowcy poddali analizie podstawowe warunki, które muszą zostać spełnione, aby organizm mógł odczuwać ból. W tym celu porównali układy nerwowe ludzi i ryb w poszukiwaniu nocyceptorów.
Jak się okazało, nie tylko ludzie, ale również ryby posiadają warunki anatomiczne i fizjologiczne do odbierania bodźców bólowych.
U badanych ryb odkryto nie tylko niezbędne receptory bólowe, ale również obszary mózgu podobne do tych u ssaków i ptaków.
Biolog Victoria Braithwaite zawarła w swojej książce pod tytułem „Do Fish Feel Pain?“ [Czy ryby odczuwają ból?] szczegółową mapę ponad 20 receptorów bólowych w jamie ustnej i na głowie ryb, w tym w miejscach, w które trafiają haczyki wędkarza. Jednak czy ryby rzeczywiście czują ból?
© Pablo Santos Somos / stock.adobe.com
Ryby mają wszelkie warunki do tego, by odczuwać ból. Odpowiedzi na pytanie, czy są one wystarczające do świadomego odczuwania bólu, dostarczyło kolejne badanie.
Naukowcy zbadali, czy i w jaki sposób ryby reagują na bodźce bólowe. W tym celu zmieniali na przykład temperaturę wody lub wstrzykiwali środek znieczulający w ich wargi, co miało efekt podobny do oparzenia pokrzywy.
Zaobserwowane reakcje wyraźnie wskazywały na odczuwany ból – zwierzęta odwracały się na drugą stronę lub kręciły się w kółko, ocierały się wargami o ściany akwarium lub odmawiały jedzenia.
Kolejne badanie wykazało ponadto, że złote rybki, które były narażone były na działanie wysokiej temperatury, przy kolejnym kontakcie z ciepłą wodą przejawiały nerwowe zachowanie.
Na tej podstawie naukowcy doszli więc do wniosku, że zwierzęta nie tylko odczuwają ból, ale również potrafią go zapamiętać.
W magazynie dotyczącym akwarystyki zooplus dowiesz się, jak sprawdzić parametry wody.
Pomimo przedstawionych wyżej argumentów, istnieją również opinie zakładające coś zupełnie innego. Oto najważniejsze argumenty przemawiające za tym, że ryby nie czują bólu:
Ponieważ ryby nie potrafią mówić, krzyczeć czy płakać, nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wiele jednak wskazuje na to, że ryby mogą odczuwać ból nieświadomie.
Dla obrońców praw zwierząt kwestia odczuwania bólu przez ryby jest bardzo ważna. Tylko dzięki solidnej wiedzy na temat postrzegania otoczenia przez ryby możliwe jest bowiem ich trzymanie w sposób właściwy dla gatunku i bezbolesny.
Bardzo ważne jest również uświadomienie sobie, że haczyki w wędkach wbijają się w miejsca, w których obecne są receptory bólowe. W dłuższej perspektywie informacja ta może przyczynić się do wprowadzenia zakazu używania takich narzędzi w rybołówstwie.
Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.
