© boedefeld1969 / stock.adobe.com
Ryby z rodzaju Symphysodon, dawniej zwane dyskowcami lub paletkami, mają kształt okrągłego dysku i występują w opalizujących kolorach. Ich ojczyzną jest południowoamerykański region Amazonii, a obecnie są częstymi gośćmi w akwariach na całym świecie. Powinny być trzymane w grupach, liczących od pięciu do ośmiu osobników, o czym należy pamiętać, planując koszty ich hodowli.
Dyskowce należą do rodziny pielęgnicowatych, a ich cechą charakterystyczną jest płaski, okrągły tułów. Ich łuski mogą mieć bardzo różne barwy, chociaż najczęściej są to opalizujące, neonowe kolory – żółty, niebieski i czerwony. Pod długim czołem znajduje się spłaszczony pysk z wargami przeważnie wyglądającymi na nieco opuchnięte. Płetwy zdobią cały grzbiet i brzuch, a ich ubarwienie często kontrastuje z resztą ciała. Płetwy ogonowe są stosunkowo niewielkie i wąskie. Ich cechą szczególną jest obecność pasów na tułowiu, które zmieniają swoją barwę w zależności od nastroju, w jakim jest ryba. Są ważną oznaką stresu i niepokoju. Ryby z rodzaju Symphysodon dorastają zazwyczaj do 12–16 centymetrów. Odmiany hodowlane mogą osiągać nawet 20 centymetrów długości.
© ERP-HOTO.DE / stock.adobe.com
Pierwsza ryba z rodzaju Symphysodon została odkryta przez europejskich badaczy w Brazylii w XIX wieku i nadano jej wówczas nazwę „dyskowiec właściwy”. Miał on klasyczny, silnie spłaszczony kształt z żółtawymi poprzecznymi pasami na białym tle oraz dużym czarnym podłużnym pasem. Później pojawiało się coraz więcej gatunków. Wkrótce zauważono, że w różnych środowiskach ryby miały odmiennie ubarwione płetwy i łuski. Obecnie przyjmuje się, że ryb z rodzaju Symphysodon nie można precyzyjnie podzielić na gatunki ze względu na brak wystarczających cech charakterystycznych, umożliwiających ich różnicowanie. Nawet w obrębie jednego gatunku, liczba łusek, ubarwienie i promienie płetw znacznie się różnią. Niemniej, wielu akwarystów dzieli je na cztery gatunki występujące w naturze: paletka dyskowiec w kolorze czerwonym i niebieskim z pięcioma pasami, paletka brązowa w różnych odcieniach brązu, paletka zielona z Peru oraz paletka niebieska. W domowym akwarium największe trudności sprawia utrzymanie paletki dyskowca, ponieważ wymaga wyjątkowo miękkiej, ciepłej wody o niskim pH. Oprócz wspomnianych egzemplarzy, wyhodowano wiele innych gatunków, takich jak niebiesko-turkusowy czy „blue-diamond” we wspaniałych, połyskujących kolorach. Bardzo popularne wśród akwarystów są żółtawo ubarwione pigeon blood oraz czerwony turkus.
Kiedy ryby z rodzaju Symphysodon zostały odkryte przez biologów, nazwali je oni „królami Amazonii”. Żyją w słodkich wodach Amazonki, w delcie rzeki i innych rzekach jej systemu, takich jak Rio Negro i Rio Madeira. Obszar ich występowanie rozciąga się aż po Peru. Dzisiaj te przepięknie ubarwione pielęgnicowate można spotkać w prawie wszystkich dopływach Amazonki. W naturze poszczególne „gatunki” czy rodziny ryb rzadko mieszają się ze sobą, dlatego ich wygląd różni się w zależności od regionu, chociaż pomimo tego, zaliczane są do tego samego gatunku. Akwaryści przeważnie kupują je u hodowców, którzy hodują je specjalnie z zamiarem sprzedaży do domowych zbiorników. Warto zamówić je z wyprzedzeniem i odebrać osobiście, przy okazji uzyskując poradę dotyczącą ich utrzymania.
Młode zwierzęta na początku żywią się skórą swoich rodziców. W wieku około czterech tygodni larwy zaczynają pobierać „obcy pokarm”. W naturze jedzą zwykle glony i martwe rośliny wodne, ale zjadają także mniejsze bezkręgowce, takie jak komary, robaki i larwy. W warunkach akwariowych najważniejsza jest zróżnicowana dieta. Standardem jest pokarm w granulkach i płatkach, ale nie powinien być podawany w nadmiernych ilościach. W szczególności granulki w przypadku przekarmienia mogą prowadzić do niedrożności jelit i w rezultacie do śmierci zwierząt. Płatki przed podaniem należy namoczyć, aby nie napęczniały w żołądkach ryb. Idealnym rozwiązaniem są mieszanki suchego pokarmu, składające się z filetów rybnych i krewetek, które należy wzbogacić o astaksantynę lub beta-karoten, które zadbają o wyraźnie czerwone zabarwienie ich łusek. Substancje te, poza tym zmniejszają poziom stresu i ułatwiają reprodukcję. Alternatywą dla pokarmu w płatkach jest pokarm mrożony. Mogą to być larwy komarów, krewetki, solowce oraz kryl. Często podaje się im także serca wołowe lub indycze, które powinny być niskotłuszczowe i drobno posiekane. Serca sprzyjają szybkiemu wzrostowi, ale nie zapewniają rybom intensywnego ubarwienia. Dietę ryb z rodzaju Symphysodon warto także uzupełniać skorupiakami oraz na przykład papryką. W ramach urozmaicenia do akwarium można wrzucać nieco żywego pokarmu. Robaki, skorupiaki i czerwone larwy komarów wzmagają instynkt łowiecki zwierząt i dbają o ich dobre samopoczucie. Zaleca się też dodawanie do pokarmu minerałów i witaminy B12. Błonnik natomiast pobudza trawienie i tym samym zapobiega przekarmianiu. Sporą jego zawartością charakteryzują się skorupy skorupiaków. Karmienie dorosłych osobników powinno odbywać się trzy razy dziennie, małymi porcjami. Młode ryby można karmić nawet pięć razy dziennie.
Decydując się na trzymanie ryb w domu, należy oczywiście zacząć od wyboru akwarium. Ponieważ zazwyczaj trzymane są w grupach, najważniejsza jest odpowiednia przestrzeń. Na jedną rybę powinno się przeznaczyć około 60 litrów wody, co oznacza, że grupa trzech ryb ma mieć do dyspozycji akwarium o pojemności 200 litrów. Zazwyczaj trzyma się jednak od czterech do pięciu egzemplarzy, które wymagają około 300 litrów wody. W takim przypadku minimalna długość krawędzi zbiornika to 150 centymetrów. Im większe, tym bardziej stabilne powinno być. W wyniku zwiększonego ciśnienia wody, szkło akwarium o pojemności zaczynającej się od 400 litrów powinno mieć grubość 12 milimetrów. Niezbędna jest także solidna, kamienna podstawa.
Całą konstrukcję najlepiej ustawić w cichym zakątku salonu, gdzie zwierzęta będą mogły cieszyć się niezakłóconym spokojem. Ciągły stres może bowiem stać się przyczyną chorób, a nawet śmierci. Kolejnym czynnikiem, który może powodować niepokój u ryb jest niewłaściwe oświetlenie. W swojej ojczyźnie, Symphysodon żyją na ciemnym dnie amazońskich rzek. Jeśli więc trzymamy w domu ryby odłowione z ich naturalnych siedlisk, musimy konieczne zadbać o odpowiednie oświetlenie. Osobniki z hodowli są natomiast lepiej przyzwyczajone do jasnego otoczenia. Niemniej, zaleca się stosowanie przyciemnionych świetlówek z dodatkiem światła czerwonego. Za pomocą oświetlenia można także regulować rytm dobowy. Po 12–14 godzinach światło w akwarium powinno zostać wyłączone na pewien czas, aby ryby mogły odpocząć.
Ryby tropikalne muszą mieć zapewnioną wysoką temperaturę – jej optymalna wartość wynosi 29°C. Kiedy spadnie poniżej 27°C, zwierzęta mogą stać się nerwowe. Wartości pH wody powinna wynosić 6–7. W przypadku dzikich zwierząt możliwa jest nawet wartość 5. Im jest wyższa, tym mniejszy jest stopień rozkładu wydalin ryb wydzielających amon, co może prowadzić do ich zatrucia. Zalecana twardość wody wynosi 4 do 14°. Twardość węglanowa powinna wynosić co najmniej 3, ale nie więcej niż 12 stopni.
Aby utrzymać środowisko wodne w czystości, niezbędne jest zainstalowanie filtra. Stosunkowo łatwe w utrzymaniu są systemy filtracyjne na bazie węgla aktywnego, który usuwa z wody zanieczyszczenia. Stosuje się także biokulki, zapewniające filtrację biologiczno-mechaniczną oraz lawę wulkaniczną. W jednej z komór filtra można zastosować torf. Pomimo filtrów niezbędna jest częściowa wymiana wody. Co tydzień powinno wymieniać się od 20 do 30 procent zawartości akwarium. Alternatywnie, można zastosować system pomp zapewniający stały dopływ świeżej wody, ale jest on bardzo kosztowny.
Przed zakupem ryb, akwarium należy odpowiednio przygotować. Przez około dwa tygodnie będą rozwijać się niezwykle ważne dla biotopu bakterie, które następnie będą rozkładać obecne w wodzie szkodliwe substancje. Dopiero gdy siedlisko będzie gotowe, ryby mogą zamieszkać w akwarium. Pamiętajmy też o roślinach wodnych. Czasami znalezienie odpowiednich egzemplarzy może być trudne ze względu na wymagane temperatury dla zwierząt tropikalnych. Niezbędne będzie wówczas ich nawożenie i dostarczanie dwutlenku węgla.
Jak już wspomnieliśmy, w naturze ryby z rodzaju Symphysodon żyją w niewielkich grupach, nieprzekraczających ośmiu osobników. Jest to bardzo ważne w kontekście dynamiki grupy i dobrego samopoczucie jej członków. Optymalna liczba ryb wynosi od pięciu do ośmiu, ale w niektórych przypadkach można również trzymać razem trzy osobniki. „Paletki” mogą dzielić zbiornik z innymi gatunkami, na przykład rybami labiryntowymi, brzankami, zbrojnikowatymi, kozowcami czy okoniowatymi z Afryki.
Symphysodon to niezwykle wytrzymałe zwierzęta. W naturze żyją do dziesięciu lat, a w akwarium nawet do 16. Do najczęściej występujących w ich przypadku dolegliwości należą zatrucia aluminium i infekcje grzybicze, którym można bez większych problemów zapobiec za sprawą właściwej filtracji wody. Inwazje pasożytów są raczej rzadkością. Znacznie częstszym problemem jest ospa rybia, wywoływana przez pierwotniaki. W przypadku, gdy się pojawi, chore zwierzęta należy natychmiast odizolować od zdrowych. Choroba ta jest bowiem wysoce zaraźliwa i zazwyczaj śmiertelna. Można ją rozpoznać po białych plamkach na łuskach i opuchniętych skrzelach. Jeśli chodzi o choroby wewnętrzne, zdarza się puchlina wodna oraz inwazje tasiemców.
Pierwsze kroki oczywiście najlepiej skierować do najbliższego sklepu zoologicznego. Uzyskamy tam szczegółowe porady dotyczące hodowli ryb, a także będziemy mogli zamówić gatunki, które nas interesują. Ponieważ „dyskowce” są jednymi z popularniejszych mieszkańców akwariów, zazwyczaj znajdziemy je w ofercie większości sprzedawców.
Różnego rodzaju pokarm dla rybek znajdziesz w sklepie internetowym zooplus.
