© zeralein / stock.adobe.com
Ze swoimi strzałkowatymi płetwami promienistymi i opalizującymi łuskami, skalary należą do absolutnych gwiazd akwarium. Skalar to tropikalna ryba, która pochodzi z rejonu Amazonii i należy do rodziny pielęgnicowatych. Jeśli posiadasz akwarium z wodą o wyższej temperaturze, możesz bezproblemowo trzymać w nim te zwierzęta.
Skalar to właściwie termin pochodzący z matematyki i fizyki. Oznacza on określony kierunek strzałki i w ten sposób metaforycznie przedstawia wygląd tej ozdobnej ryby. Długie promienie płetw tej ryby odchodzą od ciała i tworzą rodzaj strzałki ze spiczastym pyskiem. Krótsza płetwa znajduje się na ogonie ryby i może się ruszać w poziomie. Łuski skalara mienią się różnymi kolorami. Bardzo charakterystyczne są cztery poziome pasy, przeważnie w kolorze czarnym. Istnieją jednak również gatunki i pojedyncze okazy, u których paski te są całkowicie nieobecne. Jeden z pasków znajduje się w okolicy oczu, drugi zahacza o płetwę ogonową. Skalary mają zwykle długość 15 centymetrów i mogą osiągnąć wysokość do 25 centymetrów.
© Vera Kuttelvaserova / stock.adobe.com
Skalar należy do grupy pielęgnicowatych i dzieli się na trzy typy. W środowisku naturalnym głównymi gatunkami są żagnica skalarna, żagnica Leopolda i żagnica wysoka, które różnią się głównie wysokością. Ponadto istnieje cały szereg gatunków hodowlanych, u których eksperymentowano z ubarwieniem. Hodowane skalary są dostępne m.in. w pół-czarnych odcieniach, „przyćmione”, złote i z marmurkowym wzorem. Nie mniej popularne są zwierzęta niebieskie i fioletowe, ryby z „diamentowymi” inkrustacjami oraz skalary widmowe, u których pasy zostały zdeformowane w ciemne plamy, a ciało jest wyraźnie okrąglejsze.
Skalar został po raz pierwszy opisany przez badaczy w regionie Amazonii w 1823 roku. Zamieszkuje on nie tylko tę potężną rzekę, ale także wiele jej dopływów, w tym Rio Tocantins, Rio Ucayali, Rio Negro i Rio Madeira. Oprócz Brazylii, zwierzęta te można znaleźć w rzekach Gujany, Gujany Francuskiej i Peru, tam szczególnie w Solimoes. Skalary preferują gorącą, tropikalną słodką wodę, zwłaszcza spokojniejsze rzeki lasów deszczowych i zwykle przebywają tam na terenach aluwialnych i przy brzegach. Nieco ciemniejsze, zarośnięte koryta rzek są doskonałym środowiskiem życia dla ryb, co również należy wziąć pod uwagę m.in. przy zakładaniu akwarium.
W naturze skalary żerują głównie na mięczakach, larwach, owadach i mniejszych rybach. Na te ostatnie aktywnie polują, dlatego później w akwarium zalecane są jako żywa karma. Żywy pokarm jest z reguły lepszych dla tych zwierząt niż pokarm mrożony, taki jak larwy komarów czy solankowce. W przypadku dzikich zwierząt karmienie płatkami może być czasami trudne. Alternatywą są rzęsa i glony, które również są zjadane przez skalary. Najlepsze porady można uzyskać w specjalistycznych sklepach akwarystycznych. Zdecydowanie należy kupować produkty wysokiej jakości, ponieważ na przykład niedrogie suche karmy często zawierają substancje, które stanowią problem dla żabnic z ich małym przewodem pokarmowym. Skutkiem mogą być niedożywienie, stres i choroby. Szczególnie ważne jest, aby zwierzęta otrzymywały wystarczającą ilość białka i tłuszczu. Jeśli zostaną one wydalone bez strawienia, równowaga bakteryjna w akwarium może się zmienić, a siedlisko może rozwinąć się szkodliwie dla tych wrażliwych zwierząt.
Ze względu na imponującą wysokość, jaką osiągają dorosłe skalary, do ich hodowli należy wybrać odpowiednio duże akwarium. Powinno ono mieć wymiary co najmniej 150 x 60 x 60 cm. Jeśli chodzi o pojemność, powinno się kupić zbiornik o pojemności 200 litrów lub więcej. Im więcej skalarów trzymasz, tym więcej miejsca potrzebujesz. Już od trzech skalarów wzwyż wymagane jest 300 litrów.
Gdy kupisz już akwarium, możesz zająć się jego urządzaniem. Zalecana jest luźna gleba z drobnym granulatem lub piaskiem. Ważne jest, aby ryby nie połykały przypadkowo grubszych granulek, co może prowadzić do niedrożności jelit. Rośliny są szczególnie przydatne, ponieważ skalary w swojej ojczyźnie lubią mieszkać i polować w zaroślach Amazonii. Rośliny vallisneria i różne drewniane przedmioty można wstawiać pionowo. Zwierzę może się do nich wycofać i czuć się zupełnie swobodnie. Jaskinie ustawione pod kątem i duże kamienie są również dobrymi kryjówkami. Wpływają one korzystnie nie tylko na zachowania godowe. Jeśli chcesz hodować skalary, potrzebujesz właśnie tych ukrytych zakamarków, w których ostatecznie składane są jaja. Zaraz po wykluciu się larw, skalar może być bardzo agresywny i terytorialny w stosunku do innych osobników i obcych ryb.
Ponieważ jest to ryba tropikalna, należy jak najwierniej odtworzyć odpowiednie temperatury z jej rodzinnych stron. Minimalna temperatura wynosi 22°C a maksymalna 32°C. Idealne są stałe wartości około 26°C. Jak tylko wskaźnik termometru spadnie do 20°C, ryby stają się nerwowe i mogą pojawić się choroby. Jeśli chodzi o wartość pH, zaleca się około sześć do siedmiu. Każda wartość powyżej siedmiu jest niebezpieczna dla skalarów. Z powodu wysokiego poziomu amoniaku następuje stopniowe zatrucie, przy którym wrażliwe zwierzęta z trudem wracają do zdrowia. Najlepiej regularnie badać wodę odpowiednimi przyrządami pomiarowymi, aby móc uważnie obserwować siedlisko. Twardość całkowita powinna wynosić 6, twardość węglanowa 4. Filtrowanie najlepiej przeprowadzać z dodatkami torfowymi, które utrzymują wodę w czystości, a równowagę bakteryjną na stałym poziomie. Można również zainstalować system pompowania.
Poza okresem godowym te ryby ozdobne są stosunkowo spokojne i dobrze dogadują się z innymi gatunkami. Szczególnie w przypadku młodych zwierząt sensowne jest trzymanie ich w grupach do 8 sztuk. Nawet jeśli ryby już się dobrze znają, w międzyczasie mogą wystąpić zachowania terytorialne, dlatego kryjówki stają się ważne. Podczas tworzenia pary typowym terytorium jest promień około 50 centymetrów. Jeśli para już się uformowała, może próbować ugryźć i przegonić inne skalary, co zwykle kończy się śmiertelnie w mniejszych zbiornikach. W żadnym wypadku inne ryby nie powinny być zbyt małe. Są one po prostu traktowane jako pokarm przez polującego skalara. Zalecane są większe zwierzęta, takie jak bystrzyk barwny, bystrzyk Pereza i bystrzyk kolumbijski. Średniej wielkości zbrojnikowate i kiryski mogą być również trzymane razem ze skalarami. Nie powinny być one również zbyt duże, ponieważ czasami przysysają się one do skalarów pływających w nocy przy powierzchni. Inne możliwości socjalizacji zbrojników to giętkozęby, neony niebieskie, brzanki i pielęgnice motylkowe.
© dsheremeta / stock.adobe.com
Skalary są stosunkowo wytrzymałymi zwierzętami, ale potrafią bardzo wrażliwie reagować na chemiczne i biologiczne zmiany zachodzące w wodzie. Przy dobrej hodowli i optymalnych warunkach zwierzęta te mogą żyć w niewoli od dziesięciu do dwunastu lat. Największym zagrożeniem są wiciowce. Atakują one przewód jelitowy i początkowo powodują niedożywienie, później uszkadzają ścianę jelita. Masowe infekcje występują głównie wtedy, gdy układ odpornościowy jest osłabiony przez zbyt duży stres. Zasadniczo wiciowce są już obecne w rybach w niewielkich ilościach, ale rozmnażają się bez przeszkód, jeśli układ odpornościowy jest zbyt słaby. Z zewnątrz choroba może być rozpoznana przez fakt, że ryby wydzielają biały śluz, a mianowicie pozostałości ściany jelita. Tutaj należy działać natychmiast: Zarażone ryby umieszcza się w zbiorniku kwarantannowym, który powinien być wypełniony szczególnie ciepłą wodą o temperaturze około 35°C. W ten sposób patogen zostaje zabity. Dodatkowo konieczne jest stosowanie specjalnych leków, takich jak metronidazol. Powinno się podawać im jeden gram na litr przez dwa dni.
Ryby ozdobne są również podatne na gruźlicę ryb i ichtioftiriozę. Tę ostatnią można rozpoznać po białych plamach na skórze. Problemy mogą pojawić się również z gniciem płetw i wodobrzuszem. Kołowacizna jest wywoływana przez infekcję grzybiczą i poprzez krwiobieg wpływa na kilka narządów jednocześnie, takich jak wątroba i nerki. Ryba przestaje jeść i traci poczucie równowagi. Później na skórze pojawiają się grudki. Ponieważ kołowacizna jest niezwykle zaraźliwa, zwierzęta dotknięte tą chorobą należy natychmiast odseparować.
Tasiemce i nitkowce są raczej rzadko spotykane w dobrze utrzymanych akwariach. Pasożyty żyją głównie w żołądku, wątrobie i tkance mięśniowej. W konsekwencji dochodzi często do anemii i wycieńczenia organizmu. W walce z robakami pomagają specjalne leki, które można nabyć w sklepach zoologicznych lub u weterynarza. O wiele bardziej niebezpieczne są inne pasożyty – apikompleksy. Wywołują one u ryb kostnoszkieletowych chorobę pęcherzykową i powodują powstawanie cyst na skrzelach. Szczególnie dotykają one młode skalary, zwłaszcza te poniżej jednego roku życia. Skalary wykazują wtedy silne ruchy obrotowe i wydają się całkowicie zdezorientowane. Niestety pasożytów tych nie da się zwalczyć lekami, dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka i higiena w akwarium. Przede wszystkim, zakażone zwierzęta nie powinny być przypadkowo dodane do już istniejącej populacji.
Po pierwsze, harmonizująca ze sobą para skalarów musi się spotkać, co dzieje się naturalnie w grupie. Jaja składane są na większych liściach. Ponadto skalary intensywnie opiekują się potomstwem. Para hodowlana stara się chronić młode, dlatego często zachowuje się agresywnie w stosunku do innych ryb. Larwy wylęgają się dwa dni po złożeniu jaj.
Może się zdarzyć, że ryby zaczną zżerać jaja. Jeśli miałoby to miejsce, należy jaja przenieść do innego zbiornika i pozwolić młodym dorosnąć osobno.
© Henry Bonn / stock.adobe.com
Pierwszym miejscem zakupu skalara jest oczywiście sklep zoologiczny lub doświadczony akwarysta. Tutaj zwykle oferowane są okazy hodowlane, ale czasami także osobniki złowione na wolności. Otrzymasz tam kompleksowe porady i szczegółowe zalecenia dotyczące odpowiedniego akwarium. Alternatywnie, wielu hodowców oferuje swoje zwierzęta online. Jednak zakup ryby przez allegro czy olx może czasami być niezadowalający – specjalne sklepy z rybami ozdobnymi działają w sposób profesjonalny i bezpieczny.
Szeroki asortyment wysokiej jakości pokarmów dla ryb znajdziesz w sklepie internetowym zooplus.
