© Daniel Nimmervoll / stock.adobe.com
Kiryski należą do rodziny kiryskowatych (Callichthyidae), obejmującej dwie podrodziny – Corydoradinae oraz Callichthyinae, której przedstawiciele rzadko goszczą w akwariach. Kiryskowate obejmują około 160 gatunków, podczas gdy Callichthyinae zaledwie 12.
Ciało Callichthyidae pokrywają płytki kostne, a pierwsze promienie płetw piersiowych i grzbietowych przypominają wyglądem kolce. Pozbawiony zębów pysk otoczony jest wąsami. Głównymi rodzajami wśród kirysków są Brochis, Corydoras oraz Aspidoras, które można od siebie odróżnić na podstawie wyglądu płetw grzbietowych. Brochis mają od 10 do 17 promieni płetwy grzbietowej, a Corydoras i Aspidoras od 6 do 8. W porównaniu do Corydoras, Aspidoras są znacznie mniejsze.
Ponieważ grupa ta obejmuje ponad 160 znanych gatunków ryb, poniżej wymieniamy tylko kilka najbardziej popularnych. I tak, kirysek malutki czuje się bardzo dobrze w grupie i ceni sobie towarzystwo innych spokojnych ryb. Preferuje piaszczyste podłoże z luźną roślinnością. Kirysek similis również może zamieszkać w akwarium zbiorowym i dorasta do 5 cm. Kirysek gold laser zachwyca swoim atrakcyjnym ubarwieniem i powinien być trzymany w grupie składającej się z co najmniej 5–6 innych osobników. Szczególnie ciekawy jest kirysek w odcieniu neonowej zieleni. Może dorastać do 7 cm i w warunkach akwariowych żyje nawet 10 lat.
© Otto Durst / stock.adobe.com
Większość kiryskowatych pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, a obszar ich występowania rozciąga się od Trinidadu po Argentynę, gdzie zasiedlają wody stojące i wolno płynące z piaszczystym, mulistym dnem, które są często zanieczyszczone organicznymi, zużywającymi tlen produktami rozkładu. W toku ewolucji kiryski rozwinęły więc zdolność oddychania jelitowego. Od czasu do czasu wypływają na powierzchnię wody i pobierają tlen. W ten sposób zapotrzebowanie na powietrze pokrywane jest przez błonę śluzową jelit. Ich wymagania względem temperatury wody różnią się w zależnością od wysokości i szerokości geograficznej, są natomiast bardzo tolerancyjne, jeśli chodzi o wartość pH i twardość wody, która może wynosić od 2 do 25°dGH, przy czym optymalna wartość waha się od 5 do 10°dGH. Wartość pH powinna zawierać się w przedziale od 6 do 8, z optymalną wartością wynoszącą 7.
W naturze ryby te żywią się głównie detrytusem, czyli martwą materią organiczną. W akwarium bez problemu akceptują wszystkie dostępne na rynku pokarmy dla ryb, takie jak pokarm mrożony, suchy i żywy i często przyjmują rolę padlinożerców. Aby jednak pokryć ich zapotrzebowanie na składniki odżywcze, należy podawać im dodatkowy pokarm. Mogą to być martwe liście olchy, dębu, migdałecznika, buku i brzozy. Te gatunki drzew są bardzo zbliżone do gatunków występujących w ich naturalnym środowisku.
Ponieważ kiryski są rybami przydennymi, budowa jednej trzeciej dolnej partii zbiornika jest szczególnie istotna. Część dna powinna być pokryta drobnym piaskiem rzecznym, aby umożliwić rybom zakopywanie się w nim. Unikać należy natomiast nadmiernie zbitego podłoża z korzeniami i kamieniami. Kiryskowate lubią towarzystwo i najlepiej będą czuły się w grupach liczących od 6 do 8 zwierząt. Nie ma większego znaczenia, czy będą to osobniki tego samego czy różnych gatunków. Skład chemiczny wody w akwarium nie odgrywa znaczącej roli, ale należy pamiętać, że gatunki z fluorescencyjną plamą na szyi pierwotnie pochodzą z czarnych wód – bardzo miękkich i kwaśnych. Dlatego żyje w nich bardzo niewiele bakterii. Chociaż skład chemiczny wody jest nieistotny, kiryskowate z biotopów czarnych wód wymagają wysokiej jakości wody, co oznacza, że należy zadbać o to, aby woda w akwarium była uboga w bakterie i dobrze utrzymana. Niezbędna jest więc odpowiednia filtracja biologiczna. W akwarium nie może zabraknąć substancji humusowych z martwych liści, torfu i szyszek olchy. W celu zahamowania rozwoju bakterii, zaleca się umieszczenie w nim roślin podwodnych, które wytwarzają substancje antybiotyczne. Konieczna jest również regularna wymiana jak największej ilości wody.
© Daniel Nimmervoll / stock.adobe.com
Gatunki chętnie trzymane w akwariach, takie jak kirysek metaliczny czy kirysek pstry nie mają wysokich wymagań. W naturze bowiem żyją w wodzie silnie zanieczyszczonej bakteriami i materią organiczną, dzięki czemu są niezwykle tolerancyjne.
Temperatura wody odpowiednia w przypadku wszystkich gatunków powinna wynosić od 22 do 26°C. Na kilka dni może spaść do 18°C lub wzrosnąć do 30°C. Gatunki pochodzące z Urugwaju i Paragwaju tolerują nawet temperaturę do 14°C.
Kiryski są aktywnymi, ale spokojnymi rybami, dlatego minimalna długość akwarium powinna wynosić 5–10 krotność ich wielkości, a głębokość 3–5 krotność ich wielkości. Wysokość nie odgrywa w ich przypadku większej roli. Wyjątkiem są jednak dwa gatunki – kirysek karłowaty i kirysek sierpoplamy, które dorastają do zaledwie 2–3 cm długości. Ze względu na ich styl życia zakładający swobodne pływanie, należy zapewnić im warunki utrzymania zbliżone do tych w przypadku tetry czy brzanki.
Chociaż kiryski w naturze żyją tylko przez jeden sezon, w domowym zbiorniku nawet małe gatunki mogą żyć kilka lat, a większe czasami dożywają nawet dziesiątego roku życia.
Ryby te charakteryzują się szybkim tempem wzrostu i rosną przez całe życie. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 4–6 miesięcy i od tego momentu wzrost spowalnia. W większości przypadków nie przekraczają długości 8 cm. Jedynie Brochis i Callichthyinae są bardziej rosłe i w zależności od gatunku osiągają długość od 8 do 20 cm.
Zasadniczo kiryski są stosunkowo wytrzymałe i odporne na choroby, niemniej niehigieniczne warunki w akwarium mogą prowadzić do stanów zapalnych wąsów. Gdy tylko zauważymy pojawienie się jakichkolwiek nieprawidłowości, należy jak najszybciej znaleźć ich przyczynę i ją wyeliminować. Zazwyczaj wąsy powoli odrastają. W takiej sytuacji zaleca się skrócenie odstępów między wymianami wody i wymieniać jej więcej niż 50%. Pomocne mogą być naturalne produkty, takie jak liście migdałecznika właściwego, szyszki olchy, liście bananowca, orzecha włoskiego lub wywar z tych liści – wspomagają bowiem leczenie infekcji grzybiczych i bakteryjnych.
Kiryski znajdziemy w wielu sklepach zoologicznych. Przed zakupem należy pamiętać o sprawdzeniu ich stanu zdrowia, zwłaszcza kondycji wąsów. Ostrożność zaleca się w przypadku zakupów w Internecie. Wybierajmy wówczas wyłącznie licencjonowanych sprzedawców i zwróćmy uwagę na odpowiedni transport – powinien być możliwie jak najkrótszy i z zachowaniem zasad odpowiednich dla gatunku.
Różnego rodzaju pokarm dla rybek znajdziesz w sklepie internetowym zooplus.
